Arkitektúr og skipulag - 01.12.1991, Síða 16

á Norðurlöndum tóku þátt í. Óskaði N iels Wamberg arkitekt
og fyrirlesari á okkar þema eftir að fá svarað hver afstaða
samstarfshóps um umhverfisfræðslu á Norðurlöndum væri til
arkitektúrs í skólum. Þátttakendur pallborðsins virtust ekki
hafa neina skoðun á þessu og því tóku þeir spuminguna ekki
fyrir. Full ástæða er því til að vekja menn til umhugsunar. Ég
mun hér á eftir hugleiða af hverju nauðsynlegt er að huga að
þessum þætti í umhverfismenntun og hvemig.
hvað er
arkitektúr?
Orðið arkitektúr virðist svolítið hátíðlegt í daglegu
tali. Flestir tengja arkitektúr við byggingarlist og þá
einungis við að móta mikilvægar byggingar, s.s.
kirkjur, ráðhús og þess háttar. En í raun og veru er
arkitektúr allt í kringum okkur og endurspeglar
menningu samtímans. Það er arkitektúr sem liggur
að baki mótun nytjahluta, bygginga, bæja og
útivistarsvæða. Við búum, sofum, vinnum og
ferðumst í arkitektúr. Allir eru því neytendur
arkitektúrs, í víðustu merkingu orðsins og hann á
einnig að vera hagnýtur. Sameiginlegt fyrir allt það
sem við köllum arkitektúr er að það er skapað af
mönnunum en ekki af náttúruöflunum. Góður
arkitektúr er aftur á móti alltaf í samræmi við
náttúruna og náttúrulegan eiginleika þeirra efna
sem notuð eru. Arkitektúr er einasta listgreinin sem
er óumflýjanleg í umhverfinu og svo kostnaðarsöm
að afsprengi hennar verða ekki flutt til né hent þegar
þau einu sinn hafa verið framkvæmd. Manngert
umhverfi er arkitektúr.
AF HVERJU ARKITEKTÚR í UMHVERFIS-
FR/ÍÐSLUNA?
I dag er ekki til neitt íslenskt kennsluefni um
arkitektúr. Þrátt fyrir það að manngert umhverfi
hefur mikil áhrif á daglegt líf hvers og eins, er
nemendunum ekki kennt að skilja og skilgreina
eigið umhverfi. Án getu til að upplifa umhverfi sitt
og án þekkingar á hvað arkitektúr er, er þeim
ómögulegt að framkvæma gæðamat á umhverfi sínu.
Margir þeirra, sem eru nemendur í dag, munu í
framtíðinni hafa áhrif á byggingar og umhverfi.
Þaðeru allir þeir sem munu sitja í pólitískum nefndum og
ráðum, s.s bæjarstjómum, skipulags- og bygginganefndum,
menningar- og umhverfisráðum. Þetta á einnig við um
skipulagsfræðinga og þá sem þurfa að taka ákvarðanir í sarrv
bandi við byggingu á eigin húsi eða breytingu á því. Ákvörðun
hvers og eins mun hafa áhrif á umhverfi margra. Með þetta í
huga ætti ekki að vera erfitt að skilja nauðsyn á einhverri
fræðslu um þetta efni.
Menntun um skipulag og fagurfræði umhverfis hafa aðeins
sérfræðingar á þessu sviði fengið. Það er því eðlilegt að
almenningur finni sig vanmáttuga í skoðanaskiptum um
þessi mál. Fræðsla um manngert umhverfi er fræðsla um
arkitektúr.
T ilgangurinn með kennslu í arkitektúr í grunnskólunum væri
að efla upplifun nemenda af manngerðu umhverfi sínu og
auka getu þeirra til að meta gæði hönnunar og skipulags ásamt
að þroska sköpunargáfu þeirra og löngun til að taka virkan
þátt í mótun og breytingum í nærumhverfi þeirra. Kennslan
á einnig að styrkja skilning nemenda á að manngert umhverfi
endurspeglar menningu, pólitíska og efnahagslega strauma í
samfélaginu.
HVERNIG ER H/ÍGT AÐ TENGJA ARKITEKTÚRINN í
SKÓLANA?
Á hinum Norðurlöndunum, í Bretlandi og Bandaríkjunum
hafa verið gerðar tilraunir með kennslu í arkitektúr, misjafnlega
14