Jólaklukkur - 01.12.1958, Blaðsíða 18

fjallsins veldur þar mestu um það — ásamt
sjálfri sögu staðarins — að óvíða á íslandi
finnst svipmeiri mannabústaður; svo geisi-
sterk eru áhrifin úr fjarlægð, máttug og
heillandi, að furðu gegnir.
Fyrsta byggingin, sem getið er um á Hól-
um, er kirkja sú, er Oxi Hjaltason lét reisa,
hann bjó þar um miðja 11. öld. Ætla sumir,
að þar hafi kirkja verið, frá því kristni var
lögtekin. Biskupsstóll er þar frá 1106 til
1801.
Ur hópi þeirra biskupa, sem embættum
gegndu á Hólum, ber fjögur nöfn hæst.
Fyrstan skal telja Jón Ögmundsson frá
1106—1121, þá Guðmund Arason góða, er
uppi var um 1200, Jón Arason, frá 1524 til
1550, og Guðbrand Þorláksson, sem sat
stólinn í 56 ár frá 1571—1627. Sá biskup,
sem gekkst mest fyrir byggingu núverandi
kirkju, var Gísli Magnússon; var smíði
hennar lokið 1762. Kirkjan er hvítkölkuð
utan sem innan. Enginn turn er á henni.
Þrír gripir eru enn í kirkjunni, fornir og
merkilegir: altaristafla, skírnarfontur og
Kristslíkneski. Taflan og Kristslíkneskið
eru frá tíð Jóns biskups Arasonar. hvort
tveggja litaverk mikil. Fyrrnefndi gripur-
inn er hel/t talinn kominn frá Hollandi og
það ætlað, að Jón biskup Arason hafi gefið
dómkirkjunni altarisbríkina. Er hún efa-
lítið einn merkasti kirkjugripur, sem til er
á Islandi. Líkneski Krjsts er skorið úr tré
og sýnir krossfestingu hans. Það er í fullri
stærð og hangir á norðurvegg.
Skírnarfonturinn er innlent listaverk,
gert af bónda framan úr Vesturdal, Guð-
mundi Guðmundssyni í Bjarnarstaðahlíð.
A skál hans eru ristar myndirs svo og letur
og rósir. Ártalið 1674 er þar einnig. Pré-
dikunarstóll forn er og í kirkjunni, ásamt
fleiri gripum, sem hér er ekki rúm til að
lýsa. I kórgólfi eru legsteinar yfir mörg-
um Hólabiskupum eftir siðaskiptin. —
Þykir minnisvarði Þorláks Skúlasonar
þeirra merkilegastur sökum þess, að hann
er úthöggvinn af sama listamanni og skírn-
arfontinn gerði. Úti fyrir aðaldyrum, er
talið, að gröf Jóns Arasonar sé og sona hans.
Árið 1950 var reistur þarna turn til minn-
ingar um Jón biskup Arason og syni hans;
létum við ekki hjá líta að fara upp í turn
þennan og skoða hann.
Frá Hólum ókum við að bænum Hróars-
dal í Hegranesi. Var okkur tekið þar af
mikilli rausn, af tveimur systrum, sem þar
eru búsettar. Um kveldið héldum við sam-
komu á heimili þeirra; margt fólk af bæj-
unum í nágrenninu kom á samkomuna.
enda höfðu þær ekki legið á liði sínu með
að auglýsa hana sem bezt. Að samkomunni
lökinni var öllum samkomugestum boðið
til kaffidrykkju í hinum rúmgóðu húsa-
kynnum. Við vorum þarna í góðu yfirlæti
um nóttina.
Næsta morgun skruppum við út á Sauð-
árkrók, en höfðum þar stutta viðdvöl. Síð-
an héldúm við suður á bóginn og kvödd-
um Norðurland með þökkum, sem hafði
sýnt okkur svo margt og gefið okkur marga
bjarta og skemmtilega daga. KI. 8 um
kveldið vorum við í Vatnaskógi og hlutum
þar góðan beina. Eftir nokkra viðdvöl í
skóginum var haldið áfram til Reykjavíkur
og komið laust fyrir miðnætti.
Þá var þessi ágæta ferð á enda, sem hafði
tekizt framúrskarandi vel á allan hátt. Held
ég, að allir hafi verið á einu máli um það,
að þetta hafi verið einhver sú skemmtileg
asta sumarleyfisferð, sem þeir höfðu farið.
Allt hjálpaðist að við að gera ferðina sem
ánægjulegasta, má þar sérstaklega nefna
veðrið sem var eins gott og bezt varð ákosið
allan tímann.
16
JÓLAKLUKKUR