Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2006, Blaðsíða 20
ELAINE SHOWALTER
markmið femínismans ekki hafa verið samræmd svo merkja megi“ en
jafnframt hafi mátt greina nokkra andstöðu gegn því að setja hvers kon-
ar hömlur á tjáningu og kraft kvennahreyfingarinnar, enda var femínis-
minn fyrir sumum brautryðjendanna virk andstaða gegn fræðimennsku.
Showalter þykist þó greina nokkrar landlægar áherslur í kvennafræðum,
þannig sé enski femínisminn marxískur og leggi áherslu á kúgun, sá
franski horfi til sálgreiningar og fjalli um bælingu, sá bandaríski byggi
aftur á textarýni og snúist um tjáningu.
Við upphaf níunda áratugarins segir Showalter femínista fjalla um
kynjamuninn út frá fjórum mismunandi forsendum. Fyrsta nefnir hún
líffæna eða líffræðilega gagnrýni, en hana telur Showalter öfgafyllstu og
torskildustu yfirlýsinguna um kynjamun. Þessu næst beinir hún augum
að málvísindalegum kenningum um skrif kvenna, en þar er varpað ffam
þeim spurningum hvort karlar og konur noti tungumálið á sama hátt,
hvort konur geti myndað sitt eigið tungumál og „hvort tal, lestur og skrif
séu öll mörkuð af kynferði". Showalter er á þeirri skoðun að femínismi
sem horfi til tungumálsins ætti að einbeita sér að aðgangi kvenna að
tungumálinu, áhrifum hugmyndafræði og menningar á kvenlega tján-
ingu. Þriðja leiðin, sem femínistar hafa farið í útskýringu á kynjamunin-
um, notar sálgreiningu til að lýsa ýmsum einkennum á skrifúm kvenna.
Showalter varar við því að hér, líkt og í líffræðilegri gagnrýni, sé hætta á
að kynjunum tveimur „verði eignaðir stöðugir og jafnvel óumbreytan-
legir eiginleikar". Undir lok greinar sinnar gerir hún að umfjöllunarefni
gagnrýni sem sett er fram í víðu menningarlegu samhengi, en hún telur
kenningu sem byggir á líkani um kvennamenningu geta verið gagnlegra
tæki til að ræða sérkenni og mismun á ritverkum kvenna en kenningarn-
ar sem hvíla á áðurnefndum þremur forsendum.
Guðni Elísson
Konur búa ekki yfir neinni auðn,
heldur eru þær hagsýnar.
I þröngri, heitri vistarveru hjartans
láta þær sér nægja
að borða rykfallið brauð.
Louise Bogan, „Konur“
18