Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2006, Blaðsíða 57

FRÁ SKÁLDSÖGU TIL KVIKMYNDAR
skoðun og margir aðrir höfundar sem er annt um að koma á sambandi
milli miðlanna tveggja.
Með þessu á ég við skrif sem takast á við þær gagngeru breytingar sem
urðu á (aðallega ensku) skáldsögunni undir lok nítjándu aldar; breyting-
ar sem leiddu til aukinnar áherslu á að sýna fremur en segja frá en þær
drógu mjög úr beinum inngripum höíunda. Tvær af áhrifaríkustu um-
sögnunum í þessa veru sem báðar huga að því samspili sem þá átti sér
stað milli ólíkra listsviða, einkum milli bókmennta og kvikmynda, er að
fínna hjá Alan Spiegel í Skáldskapur og auga kvikmyndavélarinna/' og
Keith Cohen í Kvikmyndir og skáldskapur.7 Yfírlýstur tilgangur Spiegels
er að rannsaka „þann sameiginlega sjóð hugsana og tilfínninga sem sam-
einar kvikmyndaformið og skáldsögu nútímans“.8 Spiegel beinir í upp-
hafí augum að Flaubert, en hann telur verk hans fyrstu markverðu eftir-
dæmi á nítjándu öld um „hlutkennt form“, form sem byggir á því að láta
í té miklar sjónrænar upplýsingar. Athugun hans leiðir hann til James
Joyce sem eins og Flaubert virðir „heildstæðni hins sjónræna viðfangs og
... veitir því áþreifanlega birtingarmynd sem er aðskilin frá nærveru þess
sem horfír“.9 Hann ræðir einnig um Henry James sem reynir „að leggja
jafna áherslu á það sem horft er á, þá sem horfír og það sem áhorfand-
inn gerir úr því sem hún [þ.e. Maisie í Það sem Maisie vissi [ What Maisie
Knew\\ sér“,10 en kemur einnig inn á samanburðinn á Conrad og Griff-
ith. Spiegel gengur lengra en Bluestone í þessum samanburði og leggur
áherslu á að þótt báðir hafi e.t.v. haft sama markmið - samsvörun mynd-
ar og hugsunar - hafi þeir stefnt að því hvor úr sinni átt. Griffíth hafí
notað myndir sínar til að segja sögu sem leið að skilningi en Conrad
(segir Spiegel) hafí viljað að tungumál sitt og frásagnarhugsun opnaði
lesandanum þá ,,„sýn“ að í þessum þáttum og að baki þeim búi myndir
sem hin tæra og bjargfasta undirstaða“.n
Þessi áhersla á áþreifanleg yfirborð og atferli hluta og vera hefur með-
6 Alan Spiegel, Skáldskapur og auga kvikmyndavélarinnar: Sjónræn vitund íkvikmyndum
og mítímaskáldsögunni [Fiction and the Camera Eye: Visual Consciousness in Film and the
Modem Novel], University Press of Virginia: Charlottesville, 1976.
7 Keith Cohen, Kvikmyndir og skáldskapur: Samskiptavirknin [Film and Fiction: The
Dynamics ofExchange] Yale University Press: New Haven, 1979.
8 Spiegel, Skáldskapur og auga kvikmyndavélarinnar, s. xiii.
9 Sami, 63.
10 Sami, 55.
11 Sami, s. xi-xii.
55