Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2006, Side 123

ÍSLENSKA OG ENSKA
lengi vel að Ríkisútvarpið var einrátt með það sem nú samsvarar Rás 1,
og þar átti málfar allt að vera til fyrirmyndar, þótt nú séu aðrir tímar. Lík-
legt er að þeir sem andvígir eru notkun venjulegs daglegs máls í útvarpi
leggi meiri áherslu á ræktun formsins en þeir sem telja að í lagi sé að nota
venjulegt mál. Samkvæmt könnuninni voru 39% mjög eða frekar jákvæð
gagnvart daglegu máli í útvarpi en 40% voru mjög eða frekar neikvæð,
þannig að segja má að niðurstaðan sé jafntefli. En eins og áður sagði er
hér spurt um atriði sem ekki kemur beint við enskum áhrifum. Hins veg-
ar væri fróðlegt að rannsaka nánar sambandið milli þessarar breytu og
þeirra sem lúta að nýyrðasmíð og notkun erlendra orða, þótt það verði
að bíða betri tíma.
Norrænu málfræðingarnir Pia Jarvad og Tore Kristiansen hafa haldið
því fram að þegar öll þátttökulöndin í þessari rannsókn eru borin saman
endurspeglist málræktarhefðin í hverju norrænu landi fyrir sig í afstöðu
manna til spurninga eins og þeirra sem hér er rætt um.17 Islendingar eru
neikvæðastir Norðurlandabúa gagnvart ensku í svörum við formræktar-
spurningunum. Þessu til staðfestu má nefna að samanborið við að 60%
Islendinga eru (ffekar eða mjög) sammála þeirri fulfyrðingu að of mörg
ensk orð séu notuð í íslensku eru 54% Svía og 41% Dana á þessari skoð-
un fyrir hönd síns tungumáls. Raunar standa Norðmenn okkur jafnfætis
hvað það varðar að telja að of mörg ensk orð séu í sínu máli (61% þeirra
er frekar eða mjög sammála fullyrðingunni). Þegar spurt var hvort búa
eigi til innlend orð í stað þeirra ensku, sáum við að 64% Islendinga eru
á þessari skoðun, en 43% Svía og einungis 33% Dana. Þótt Norðmenn
slái okkur við hvað það varðar að telja of mörg ensk orð notuð í máli
sínu, telja þó ekki nema 52% þeirra að búa eigi til ný norsk orð.
I heildina má þá segja að í svörum sínum taki íslenskir viðmælendur í
skoðanakönnuninni undir hefðbundið gildismat og þá opinberu málpól-
itík að huga að nýyrðasmíð og forðast ofnotkun á tökuorðum. Það virð-
ist sem sagt ekki hafa orðið róttæk breyting á „málræktarloftslaginu“ í
þeim skilningi að almenningur sé horfinn frá hefðbundnu gildismati.
Rétt er þó að taka fram að við höfum ekki sambærilegar tölur ffá fyrri tíð
til að sanna þetta svart á hvítu.18
17 ,,[S]progpolitiske traditioner reflekteres i forskellige ‘holdningsklimaer’ omkring eng-
elskpávirkningen“ (málpólitískar hefðir endurspeglast í ólíku ‘loftslagi’ hvað varðar af-
stöðu til enskra áhrifa). Pia Jarvad og Tore Kristiansen, „Sprogpolitik ja tak.“ Univer-
sitetsavisen 3/2004, bls. 10-11. Kaupmannahöfn: Kobenhavns Universitet.
18 Sbr. þó tvær kannanir sem gerðar voru 1989 og 2001 á vegum Menntamálaráðu-
I 2 I