Heimili og skóli - 01.12.1954, Blaðsíða 14

122
HEIMILI OG SKÓLl
vera réttlætanlegasta viðnám, meðan
beðið er eftir rannsóknarlegum upp-
drætti af skapgerð og hugarfari ung-
linga.
Afleiðingin af mikilvægi sjálfrar á-
hættunnar verður sú, að sé um vafa-
mál að ræða, ber að velja bann fram
yfir frjálsræði á þessum vettvangi.
Aftur á móti skal hér eigi rætt um,
hvernig skipa bæri dóm þann, sem
hafa ætti úrskurðarvald í þessum efn-
um, og eigi heldur hve jákvæð teikni-
saga þurfi að vera til þess að hlotnast
bláa merkið o. s. frv. Það er aðeins
grundvallaratriðið, sem fyrst verður að
ráða fram úr.
Hér að framan hefur aðeins verið
kleift að taka fyrir aðalmálefnið, hina
glæpsamlegu áhættu og afleiðingar
hennar. En einnig ber auðvitað að líta
á, hvað glatast myndi við slíkt bann.
Sérstaklega er ástæða, og ef til vill
aðeins ástæða að bæta málfrelsi og
prentfrelsi inn í myndina. Það er sem
sé þetta frelsi, er til þessa hefur bjarg-
að teiknisögunum. En hve langt nær
nú tillitið til þessara ákvæða?
í 77. grein núgildandi stjórnarskrár
vorrar felst mikilvægasta . öryggis-
ákvæðið um tjáningarfrelsi. Þar segir,
að „sérhverjum manni ber réttur til
að birta hugsanir sínar opinberlega, á
prenti, skriflega og í mæltu máli, en
þó undir ábyrgð fyrir dómstólum. Rit-
skoðun og önnur liöft má eigi framar
lögleiða."
Við skulum þá fyrst atliuga ritskoð-
unina. Almennt bann eins og drepið
hefur verið á hér að framan, verður að
formi til tæplega talið ritskoðun, en
viðurkennt skal þó, að svar þetta er
ekki neinn úrskurður, þar sem það er
allt of formbundið. Og hér við bætist
svo, að stjórnarskráin bannar eigi að-
eins ritskoðun heldur einnig „önnur
varnarhöft“. En er nú fullvíst, að
stjórnarskráin þannig skýrt og skorin-
ort skjóti loku fyrir allt bann?
Við höfum þegar drepið á, að leyfð
sé filmskoðun, sem á engan hátt er að
eðli til ólík eftirliti því, sem hér er um
að ræða. Og oss eru kunn önnur bönn,
önnur höft á tjáningarfrelsi, sem sam-
þykkt eru að lögum. Það er t. d. sam-
kvæmt hegningarlögunum talið sak-
næmt, og þannig ólöglegt, þrátt fyrir
77. gr. stjórnarskrárinnar, að bera
fram svívirðingar eða aðdróttanir.
Og það er refsivert og ólöglegt að
birta eins og það er orðað — „klámril,
myndir eða hluti", já, og jafnvel refsi-
vert aðeins að bjóða eða afhenda slíkt
unglingum innan 18 ára.
Þetta eru ekki hinar einu takmark-
anir, sem settar eru hinu heilaga og
friðhelga tjáningarfrelsi. En það nægir
að nefna þetta.
Hvernig stendur nú á, að takmarka
verður tjáningarfrelsið á þennan hátt?
Svarið verður óhjákvæmilega, að á
þessum vettvangi er frelsið talið skað-
legt. Og ætli þér séuð mér ekki sam-
mála um það, að þjóðfélagið hafi eigi
fært neinar sannanir fyrir því, að allar
þessar kvikmyndir, sem algerlega eru
bannaðar, eða að einhverju leyti, aðrar
myndir o. s. frv. séu skaðlegar, hvað þá
skaðlegri heldur en teiknisögur um
Ófreskjuna (Fantomet), eða hverju
nafni sem þær nefnast.
En sé þetta svo, þá skortir algerlega
alla undirstöðu þess að bera í ríkara