Heimili og skóli - 01.12.1954, Qupperneq 17

HEIMILI OG SKÓLI
125
að vekja þá til hugsunar um sögu þjóð-
arinnar, baráttu og lífskjör genginna
kynslóða. Fátt er æsku nútímans nauð-
synlegra en að skilja fortíðina sem bezt
og kunna að finna til við minningar
og myndir úr lífi forfeði'a sinna og
mæðra. Það verður því að veita æsk-
unni, og raunar hinum eldri líka, sem
flesta möguleika og beztar aðstæður,
til þess að læra og skilja sögu þjóðar-
innar. Kem ég þá að aðaftilefni þessa
greinarkorns.
A síðustu árum hefur aukizt mjög
áhugi fyrir því að halda til haga forn-
um minjum og minningum. Víða er
nú mikill áhugi fyrir því, að koma upp
myndarlegum byggðasöfnum. En til
eru þeir, sem líta svo á, að það orki
mjög tvímælis, hvort dreifa á byggða-
söfnum víða um landið eða velja þeim
stað á sérstökum deildum í söfnum
höfuðstaðarins. Eflaust yrði það ódýr-
ara í framkvæmd, ef miðað er við, að
byggðasöfnin nái réttum tilgangi og
munir allir séu í góðri vörzlu. í höfuð-
staðnum eru flestir fræðimenn þjóðar-
innar búsettir. Þar eru háð nær öll
landsþing og eiga þátttakendur þá
hægt um vik að skoða söfnin. Þar eru
skólarnir flestir og ég geri ráð fyrir,
að allir nemendur þeirra skoði söfnin
áður en námi lýkur. Þar að auki heim-
sækja margir höfuðstaðinn víða af
landinu. Margir eiga þangað erindi,
bættar samgöngur valda því, að
Reykjavík er nú í nánari tengslum við
byggðir landsins en áður var. Það má
deila um það, hvort byggðasöfnin eigi
að vera í höfuðstaðnum. Hitt er tví-
mælalaust rétt, að ef sú leið er valin að
hafa byggðasöfnin heima í héruðum,
þá á að velja þeim stað, sem ekki er úr
alfara leið. Þá eru meiri líkur til þess,
að þau verði fjölsótt.
Það hefur áreiðanlega verið misráð-
ið, þegar byggðasafni Austurlands var
komið fyrir á Skriðuklaustri. Þar eiga
fáir leið um. Þar er safnið í eins konar
útlegð. Hvað skyldu annars margir
Austfirðingar hafa skoðað safnið á
Skriðuklaustri?
Hér á Austurlandi eru tvímælalaust
þrír staðir betur í sveit settir en
Skriðuklaustur, til þess að geyma
byggðasafn Austurlands. Á ég þá við
Hallormsstað, Eiða og Egilsstaði.
Hallormsstaðaskógur er fjölsóttur
að sumrinu. Þar er menntastofnun,
sem almenningi á Austurlandi á að
vera annt um, vegna þess hlutverks,
sem henni er ætlað, vegna stofnend-
anna og vegna staðarins, skógarins,
sem fegurstur er á íslandi og vekur
mesta trú og sannfæringu um fegurra
og betra ísland.
Eiðar eru helzta menntasetur Aust-
urlands og ekki langt úr þjóðleið. Eg-
ilsstaðir eru þó bezt í sveit settir. Þar
eiga flestir Austfirðingar leið um.
Fjöldi fólks úr öðrum landshlutum fer
þar um garð.
Við höfum ekki efni á því að fela
söguleg og andleg vermæti, en leiða
til sætis lævís afmenningartæki eins og
siðspillandi kvikmyndir „hasarblöð"
og glæpasögur. Eins og margir vita,
flæðir þessi ófögnuður um landið nú
á síðustu árum.
Austfirðingar! Flytjum byggðasafn
Austurlands frá Skriðuklaustri og
veljum því stað, þar sem almenningur
iheimsækir það og nemur þá sögu, sem
safnið geymir, sögu, sem verður því
dýrmætari sem lengra líður.