Heimili og skóli - 01.10.1987, Page 18

vera í þörf fyrir sérfræðilega
ráðgjöf. Algengast er, að kenn-
ari viðkomandi nemanda, hafi
fyrstur samband við RSD.
Leiti kennari aðstoðar varð-
andi einstakan nemanda,
verður hann ætíð að afla sam-
þykkis foreldra fyrir því. Sér-
fræðingar RSD taka aldrei við
beiðni um athugun nema sam-
þykki foreldra liggi fyrir. Þess-
ar beiðnir fara eftir ákveðnu
tilvísunarkerfi og er það háð
eðii erindisins, hvort það er
sérkennari eða sálfræðingur,
sem tekur málið að sér. Eðli-
lega getur slík tilvísun einnig
verið stíluð beint á ákveðinn
sérfræðing.
Hafi tilvísun borist og sér-
fræðingurinn byrjað athugun,
gefst foreldrum að sjáifsögðu
tækifæri til að fylgjast með
framvindu mála. Sérfræðing-
urinn hefur einnig heilmikið
til foreldranna að sækja. Það
eru mikiivægar uppiýsingar,
sem þeir geta veitt um nem-
andann, s.s. þroskaferil, hegð-
un og venjur á heimili.
Sérfræðingurinn hefur ráð-
gefandi hlutverki að gegna.
I Iann kemur einungis með til-
lögur og ráðgjöf um það,
hvernig hugsanlega megi leysa
tiltekið mál. Sérfræðingurinn
getur aldrei ákveðið, þvert
gegn vilja foreldra, eitthvert
úrræði og framkvæmt það. Það
er algerlega undir þeim komið,
sem fara fram á ráðgjöf, hvort
farið er eftir henni eða ekki.
Það er augljóst, að ráðgjöf,
sem veitt er dugar skammt, ef
allir eru ekki á eitt sáttir um að
fara eftir henni. Það er því
mikilvægt að þeir, sem leita
slíkrar ráðgjafar, sem RSD
býður, velti því vel fyrir sér,
hvaða áhrif sú ráðgjöf getur
haft fyrir einstaklinginn og
hans nánasta umhverfi.
Hverjir geta leitað
þjónustunnar og
hvernig?
Eins og áður sagði er það al-
18
gengt, að kennarar leiti aðstoð-
ar RSD vegna starfs síns. Þeir
eru samt sem áður einungis
hluti af þeim, sem geta nýtt sér
þessa þjónustu. AÍlir foreldrar
nemenda í grunnskólanum,
auk nemendanna sjálfra, geta
leitað til sérfræðinga RSD. Það
er annað hvort hægt að leita
beint til skrifstofunnar eða
nýta sér milligöngu skóla-
stjóra eða kennara. í stærstu
skólunum eru sálfræðingar
með fasta viðverutíma. Heim-
sóknir í minni skólana eru
farnar í samráði við starfsfólk
þeirra. Sömuleiðis heimsóknir
sérkennslufulltrúa.
Það er mikilvægt, að þeim
sem hafa nánust samskipti við
nemandann, finnist þeir
óhindrað geta leitað þjónustu
RSD. Foreldrar og kennarar,
sem fylgjast náið með skóla-
göngu nemandans, finna fljótt
ef eitthvað er að, og hvort ein-
hverju megi breyta. Foreldrar
ættu að vera óhræddir að ræða
við kennara eða sérfræðinga á
RSD og koma með ábending-
ar. Því fyrr sem hægt er að taka
á vandanum, þeim mun meiri
líkur eru á að við hann ráðist í
tíma.
Stundum verðum við vör við
að foreldrar hika við að taka
tilboði um aðstoð af hálfu
RSD. Ýmsar ástæður kunna
að vera fyrir slíku hiki. Sumir
kvíða því, að barn þeirra og
fjölskylda þess verði stimplað
sem eitthvert undirmálsfólk,
þiggi það aðstoð sálfræðings
eða sérkennara. Sumir hafa
tilhneigingu til að afneita
vandanum, og telja því aðstoð
sérfræðinga ónauðsynlega.
Aðrir telja vandann það smá-
vægilegan, að ekki megi eyða
dýrmætum tíma sérfræðings í
slíkt smáræði. Enn aðrir eru
hræddir um meðferð þeirra
upplýsinga, sem þeir kunna
að verða krafðir um, þegar
lausna er leitað á tilgreindum
vanda. Fleiri ástæður væri
unnt að tilgreina, en þeim og
ofangreindum er það sam-
eiginlegt að vera að verulegu
leyti á misskilningi byggðar.
Erfiðleikar fara ekki í mann-
greinarálit, og allir eiga sama
rétt á þjónustu af hálfu skrif-
stofunnar. Of fáir gera sér
grein fyrir því, að reikna má
með að fimmta hvert barn
þurfi á einhverri séraðstoð að
halda einhvern tíma á grunn-
skólaleiðinni. Það hafa endur-
teknar kannanir, innlendar og
erlendar, staðfest. Æ fleiri for-
eldrar gera sér og grein fyrir
því, að þeir eru ekki einu for-
eldrarnir, sem þurfa sérfræði-
aðstoð við lausn einhvers
vanda. Reyndir skólamenn
hafa sagt, að ein mesta breyt-
ingin, sem þeir hafi orðið varir
við síðustu áratugina, sé
einmitt jákvæðari viðhorf for-
eldra til þeirra sérúrræða, sem
skólinn býður upp á.
Óttinn við að vera talinn eitt-
hvað ruglaður, leiti maður að-
stoðar sálfræðings, er á und-
anhaldi. Þó má ætla, að hann
sé til staðar í nokkrum mæli,
þótt undantekning sé, að þjón-
ustutilboði sé hafnað af þeim
sökum. Svo virðist sem þessi
ótti byggist fyrst og fremst á
vanþekkingu á störfum sál-
fræðinga. Alla vega er reynsla
okkar sú, að óttinn hjaðni, oft
eins og dögg fyrir sólu, þegar
fólk hefur fengið tækifæri til
að átta sig á og skilja, hvernig
sálfræðingar vinna.
Leitt þykir okkur, þegar við
höfum af því spurnir, að fólk
hafi ekki viljað trufla okkur,
þar sem það taldi víst, að okk-
ur mundi þykja vandi þess svo
ómerkilegur eða smávægileg-
ur. Þetta getur leitt til þess, að
neikvæðri þróun er ekki snúíð
við, meðan það er hvað auð-
veldast. Fyrir vikið verða
lausnaleiðirnar vandfundnari
og framkvæmdin oftlega tíma-
frek og flókin. Því er mikil-
vægt að draga það ekki að leáta
ráða, sé fólki ráðafátt í eín-
hverjum þeim aðstæðum, er
varða skólagöngu barns, líðan
þess eða uppeldi.