Víkurfréttir - 15.05.2024, Blaðsíða 14

Þarf að grípa þau sem hætta í körfu um tvítugt
og fá þau í dómgæslu, bæði stráka og stelpur,
segir Njarðvíkingurinn Birgir Örn Hjörvarsson,
einn yngsti körfuboltadómari landsins.
„Ég er ekki sá hávaxnasti svo ég sá sæng
mína upp reidda sem leikmaður og sneri
mér að dómgæslu,“ segir Birgir Örn
Hjörvarsson, sem er einn yngsti dómarinn
í úrvalsdeildunum í körfuknattleik. Hann
er fæddur og uppalinn í Reykjanesbæ,
æfði og spilaði með Njarðvík en sá ekki
fram á mikinn frama sem leikmaður og
ákvað því að skella sér í dómarabúninginn
í staðinn. Hann hvetur ungt körfuknatt-
leiksfólk til að íhuga dómgæslu ef það
ætlar sér ekki alla leið sem leikmaður, það
vantar alltaf dómara og ef áhugi er fyrir
hendi er dómgæsla mun skemmtilegri
aukavinna en vinna á búðarkassa.
Dómgæslan kom óvænt upp má segja hjá
Birgi.
„Ég var að dæma í fjölliðamóti í Njarðvík
og Keflvíkingurinn Jón Guðmundsson sem
var dómari, var að þjálfa annað liðið sem
ég dæmdi hjá. Eftir leikinn sagði hann við
mig að ég ætti að leggja dómgæslu fyrir
mig, hann sagðist hafa séð mig dæma aðra
leiki og ég væri með þetta í mér. Á svipuðum
tíma var KKÍ að halda dómaranámskeið og
Njarðvík ákvað að borga námskeiðið fyrir
mig og tvo aðra. Dómaranámskeiðið var
haldið yfir helgi og strax á mánudeginum
fékk ég skilaboð frá einum í dómaranefnd
KKÍ og mér tjáð að ég hefði pakkað nám-
skeiðinu saman og dómaranefndin vildi
setja mig á leik í unglingaflokki nokkrum
dögum seinna. Það var skrýtið að dæma hjá
stelpum sem sumar voru eldri en ég, mamma
þurfti að skutla mér í leikinn því ég var ekki
kominn með bílpróf en leikurinn gekk vel
hjá mér. Ég æfði og spilaði með Njarðvík
fyrsta árið og dæmdi samhliða en þar sem
ég er ekki hæstur í hæðum og sá að mín biði
ekki farsæll ferill sem leikmaður, ákvað ég
að kveðja leikmanninn og einbeita mér að
dómaranum og sé ekki eftir því.“
Dómarafjölskyldan
Fyrstu verkefni dómara eru hjá unglinga-
flokkum og þvældist Birgir um öll Suður-
nesin fyrstu tæpu tvö árin. Það kom að því að
hann fékk verkefni í Reykjavík og í framhaldi
fékk hann verkefni í meistaraflokki, fyrst í
fyrstu deild kvenna, svo karlamegin en svo
var stór munur að dæma í úrvalsdeildunum
því þar eru þrír dómarar í hverjum leik.
„Ég fékk strax mjög góð viðbrögð frá
öðrum dómurum, þessum reynsluboltum
eins og Sigmundi Má Herberts, Kidda
Óskars, Rögnvaldi Hreiðars og fleirum.
Það kom mér skemmtilega á óvart þegar ég
mætti á minn fyrsta haustfund dómara, ég
var frekar stressaður að hitta allar þessar ka-
nónur en dómarar hugsa mjög vel um hvorn
annan, þetta er eins og fjölskylda og mér
var strax vel tekið. Þessir reyndu dómarar
buðust til að koma á leiki þar sem ég var að
dæma til að gefa mér góða punkta. Þegar ég
byrjaði að dæma voru þetta kannski tveir
leikir á mánuði en eftir því sem reynsla mín
jókst komu fleiri verkefni og áður en varði
voru þetta orðin verkefni annan hvern dag.
Tímabilið 2018/2019 byrjaði ég að dæma í
fyrstu deild kvenna, Bryndís Gunnlaugs frá
Grindavík grínast með að hún hafi nánast
ættleitt mig í körfuboltann, ég dæmi mikið
hjá ÍR þar sem hún var aðstoðarþjálfari. Rétt
fyrir áramót 2019 fékk ég fyrsta verkefnið
í fyrstu deild karla og var farinn að dæma
reglulega þar og fékk svo loksins verkefni í
úrvalsdeild kvenna tímabilið ´20/´21. Það
var mikið stökk að fara yfir í úrvalsdeildina,
því þar eru alltaf þrír dómarar en í öllum
öðrum deildum og flokkum eru bara tveir
dómarar. Gæðin voru líka miklu meiri í úr-
valsdeildinni, öll lið með útlending á meðan
kannski ekkert lið var með erlendan leik-
mann í fyrstu deildinni. Nokkrir rangir
dómar á útlending leiddi kannski til þess
að viðkomandi var rekinn heim fyrir slæma
frammistöðu, svo það var öðruvísi pressa að
byrja dæma á hæsta stiginu. Munurinn lá
samt mest í þriggja dómarakerfinu. Það er
mikill munur að dæma þannig, allar stað-
setningar öðruvísi og til að byrja með kom
fyrir að ég ruglaðist hvar ég ætti að standa
í vítaskoti t.d., maður stendur hægra megin
í vítum í tveggja dómarakerfi en stundum
vinstra megin í þriggja. Það er talað um að
það þurfi u.þ.b. 50 leiki til að komast vel
inn í þriggja dómarakerfið og í dag er ég
kominn með það mikla reynslu að lítið mál
er að svissa á milli. Þegar mest var dæmdi
ég kannski leik á mánudegi og þriðjudegi í
unglingaflokki, svo í Subway-deild kvenna
á miðvikudegi, Subway-karla á fimmtudegi
og í fyrstu deild á föstudegi. Það var auðvitað
of mikið til lengri tíma litið og ég þurfti að
gera upp við mig hvort ég ætlaði að verða
meistaraflokksdómari og í dag er ég nánast
eingöngu að dæma í úrvalsdeildunum,“ segir
Birgir Örn.
Vantar dómara
Umræðan í körfuknattleikssamfélaginu er
venjulega alltaf þannig að það vanti dómara.
Birgir vill sjá fleiri unga dómara af báðum
kynjum bætast í dómarafjölskylduna.
„Því miður eru ekki margir ungir dómarar
eins og ég að koma upp, það vantar alltaf
dómara. Talað er um að dómaraferillinn geti
varað til u.þ.b. 55 ára aldurs, Simmi og Kiddi
er t.d. um 55 ára gamlir, svo eru dæmi um
eldri kempur eins og Björn Leósson sem er
rúmlega sextugur en dæmir einungis í yngri
flokkum þessa dagana. Það vantar meiri ný-
liðun og ég myndi vilja sjá fleiri ungmenni
sem hafa verið í körfubolta, íhuga að leggja
dómaraflautuna fyrir sig. Ferill dómarans
getur verið miklu lengri en ferill leikmanns
og fyrir þann sem hefur áhuga á körfubolta
er þetta frábært tækifæri til að sinna áhuga-
málinu og fá greitt fyrir það í leiðinni. Ég
hef ekki þurft að stunda aðra vinnu sam-
hliða háskólanámi mínu, dómgæslan hefur
dugað mér og ég get alla vega sagt fyrir mig
að það er mun skemmtilegra að vinna við
að dæma í körfuknattleik en vinna á búðar-
kassa í Bónus. Sumir fara í stjórnarstörf hjá
félögunum og það er auðvitað frábært en ég
hvet alla til að prófa dómgæsluna. Ég myndi
ekki segja að það sé skilyrði að þú hafir æft
körfubolta til að geta orðið dómari, en það
hraðar uppgangi að vera með leikskilninginn
sem fyrrverandi leikmaður eða þjálfari. Oft
tekur dómara svolítinn tíma að fá tilfinningu
fyrir leiknum en hún kemur en klárlega er
kostur að hafa æft og spilað áður en farið er
í dómarabúninginn.“
Dómgæsla erfiðari í dag vegna
samfélagsmiðla?
Áhuginn á körfuknattleik á Íslandi fór upp
í nýjar hæðir þegar Stöð 2 Sport byrjaði að
fjalla um leikina í svokölluðum körfubolta-
kvöldum með sérfræðinga innanborðs. Þá
eru til ótal spjallgrúbbur á samfélagsmiðlum
þar sem körfuknattleiksunnendur ræða sín
á milli allt milli himins og jarðar varðandi
körfuknattleik, t.d. dómgæsluna.
„Ég held að það sé erfiðara að vera dómari
í dag en hér áður fyrr vegna samfélagsmiðla
en gömlu refirnir eru ekki sammála því, þeir
segjast í staðinn hafa fengið það óþvegið
beint í andlitið ef viðkomandi stuðnings-
maður var ekki sáttur við dómgæsluna. Ég er
sem betur fer búinn að læra að taka umræðu
á samfélagsmiðlum ekki inn á mig, þetta fer
á dómarabúninginn sem fer svo í þvotta-
vélina. Það er kannski frekar aðstandendur
manns sem taka skítkast á mig inn á sig. Ég
held að það sé bæði skemmtilegra og erfiðara
að vera dómari í dag vegna athyglinnar sem
íþróttin fær, fyrir fimmtán árum var kannski
einn leikur sýndur í mánuði og athyglin
miklu minni. Í dag þegar úrslitakeppnin er
á fullu, hefur maður á tilfinningunni að allir
landsmenn séu að fylgjast með og auðvitað
gerir það starf dómarans meira spennandi
en líka erfiðara. Það er mikil pressa á okkur
að standa okkur en við kvörtum ekki yfir því.
Þegar mikið er undir er eðlilegt að tilfinn-
ingar fljóti en mér finnst að allir eigi að geta
haft hugfast að á enda dagsins er þetta nú
bara leikur, það á ekki að þurfa vera skítkast
eftir leiki vegna frammistöðu okkar dómar-
anna eða leikmanna, það gera allir mistök,
bæði leikmenn og dómarar og það er hluti
af leiknum. Mikilvægast er að allir eru að
reyna að gera sitt besta. Stundum er eins og
myndist ákveðin gjá á milli okkar dómar-
anna og annarra í körfuknattleikshreyfing-
unni og ég myndi vilja sjá alla leggjast á eitt
til að brúa það bil. Hugsanlega væri gott að
það væri einhver milliliður á milli dómara
og hinna, við megum eðlilega ekki fara inn
á Subway-spjallið og taka þátt í samræðum
þar og stundum veit ég að skýring frá okkur
myndi oft á tíðum leysa viðkomandi hnút.
Það koma alltaf upp atvik í leikjum og í
kjölfar leikja þar sem aðilar geta gert betur,
þá á ég við bæði við dómarnir, forráðamenn
félaganna og ekki síst KKÍ en verðum við
að treysta því að allir séu að reyna gera sitt
besta. Ég hef að sjálfsögðu gert mistök og ég
man eftir einum leik þegar ég hálf brotnaði
saman eftir hann á leiðinni heim. Ég gerði
mér grein fyrir að ég hafði gert mistök,
hringdi í annan meðdómaranna minna í
leiknum og viðurkenndi mistök mín og sá
hinn sami hughreysti mig, sagði að þeir
hefðu allir lent í þessu og málið væri bara að
læra af mistökunum. Eftir því sem reynslan
eykst gengur manni betur að tækla svona
stöðu betur og ég er þannig í dag að að ef
mér er bent á að ég hafi gert mistök, hika ég
ekki við að snúa dómnum við og/eða viður-
kenna mistökin, það er miklu betra heldur
en að hanga á einhverju eins og hundur á
roði.“
Meiri harka leyfð í úrslitakeppni?
Oft virðist sem meiri harka sé leyfð þegar
komið er út í úrslitakeppni en Birgir segir að
aldrei sé tekin ákvörðun fyrir úrslitakeppni
um að leyfa meiri hörku. Samt er skýring á
öllu.
„Þetta er frábær spurning, ég hef jú heyrt
þessa umræðu en að sjálfsögðu er það ekki
þannig að við dómararnir komum saman í
aðdraganda úrslitakeppni og ákveðum að nú
skulum við leyfa meiri hörku. Þegar út í úr-
slitakeppni er komið er miklu meira undir,
leikirnir skipta meira máli og þá viljum við
að bestu leikmennirnir geti verið inni á vell-
inum. Okkar prinsipp er að missa frekar af
villu á móti því að dæma lélega villu, kannski
svipað og tíðkast í almennu réttarríki, þar
er viðkomandi bara dæmdur sekur ef sekt
er sönnuð, hann er ekki dæmdur á líkum.
Í venjulegum deildarleik skiptir ekki eins
miklu máli ef tvær til þrjár lélegar villur eru
dæmdar en þegar úrslitakeppnin er byrjuð er
mikilvægara að rétt villa sé dæmd, í stað þess
að léleg villa sé dæmd og þá eru auðvitað
meiri líkur á að sumar villur sleppi í gegnum
nálaraugað. Sumir tala um körfuknattleik
sem leik án snertinga, það er ekki rétt því við
tölum um leik án ólöglegra snertinga. Leik-
menn vanda sig betur þegar úrslitakeppnin
er byrjuð, leggja meira á sig og spila eflaust
fastar og það má líka alveg, það má bara ekki
vera ólöglega fast.
Ég er ánægður með framgang minn til
þessa, ég fékk að dæma þrjá leiki hjá körlum
og þrjá leiki hjá konum í átta liða úrslitum
í þessari úrslitakeppni, ég fékk einn leik í
undanúrslitum, það er frábært fyrir dómara
ekki eldri en ég er. Ég geri ekki ráð fyrir að
fá fleiri leiki, það eru þeir reynslumestu sem
eðlilega fá leikina en það gæti skipt máli fyrir
mig hvort Njarðvík eða Valur fer í lokaúr-
slitin. Þó svo að við dómararnir séum ekki
lengur skráðir í ákveðin félög, þá reynir
dómaranefndin að láta ekki mig og Simma
t.d., dæma fyrir Njarðvík því það er vitað að
við erum þaðan. Hins vegar væri ósanngjarnt
gagnvart Njarðvík að fá ekki Simma sem ég
tel einn besta dómara landsins, til að dæma
sína leiki. Við eigum jú að gæta hlutleysis
og gerum það en ef dómaranefndin getur
sleppt því að láta Njarðvíking dæma leik
hjá Njarðvík, þá er það gert. Vonandi er það
samt breyting sem kemur til með að verða í
náinni framtíð. Í fyrra var ég gerður að FIBA
prospect [dómari sem FIBA telur efnilegan]
á vegum KKÍ sem þýðir að ég er í prógrammi
sem á að stuðla að því að ég verði alþjóðlegur
FIBA-dómari, ég stefni á að komast þangað
í september á næsta ári. Ég hlakka til að
þroskast og þróast í dómarahlutverkinu og
hlakka til framtíðarinnar,“ sagði þessi efni-
lega dómari að lokum.
Dómarabúningurinn
í þvottavélina
Ferill dómarans getur
verið miklu lengri en ferill
leikmanns og fyrir þann sem
hefur áhuga á körfubolta er
þetta frábært tækifæri til að
sinna áhugamálinu og fá
greitt fyrir það í leiðinni ...
Sigurbjörn Daði Dagbjartsson
sigurbjorn@vf.is
sport