Goðasteinn - 01.09.2023, Blaðsíða 47

45
Goðasteinn 2023
reiðar og 64 Dodge-fólksbifreiðar og forgangsmál var að koma bifreiðunum á
þurrt land.9 Þær voru metnar á 1.298.000 krónur. Samkvæmt verðlagsreiknivél
Hagstofu Íslands væri matið um 270 milljónir króna að núvirði.10 Ekki þótti
hagkvæmt að flytja bifreiðarnar til Reykjavíkur til samsetningar og því var
ákveðið að setja þær saman á bráðabirgðaverkstæði sem var sett upp skammt
frá strandstað. Hópur bifvélavirkja frá Reykjavík var fenginn til að setja bílana
saman undir stjórn Nikulásar Steingrímssonar sem bar viðurnefnið Bíla-Lási.
Einn uppsettu bílanna var einatt notaður til flutninga milli strandstaðar og
byggða til að sækja matvæli eða skutla verkamönnum heim um helgar.11 Eftir
það voru bifreiðarnar seldar íslenskum almenningi og þær vöktu meðal annars
mikla athygli í Reykjavík. Aðra sögu er þó að segja varðandi hrájárnið, sem var
þyngsti hluti farmsins. Björgunarfólkinu fannst verkefnið að bjarga hrájárninu
með sama hætti vera of tímafrekt, þannig að því var fleygt í sjóinn. Hugsanlega
var þá aðalforgangsmálið að reyna að bjarga skipinu, sem hafði skömmu fyrir
slysið verið metið á 2.500.000 krónur eða um 520.000.000 krónur að núvirði,
miðað við verðbólgu. Að lokum var að hluta hægt að gera við Persier með því
að dæla sjónum úr því og kafarar fylltu upp í göt. Varðskipið Ægir dró skipið
með dráttarvír til Reykjavíkur og flutti í Kleppsfjöru. Annað slys átti sér stað í
fjörunni þar sem Persier stóð í fjörunni á fram- og afturenda, en holt var undir
miðju skipsins. Skipið þoldi ekki þungann og brotnaði. Persier var lagað að
nokkru leyti og dregið til Bretlands til frekari viðgerða. Íslendingar sem tóku
þátt í björgunaraðgerðum vissu ekkert um örlög skipsins eftir það, eða hvort
það komst yfirhöfuð á leiðarenda.12
Sumarið 1941 hófust mikil málaferli vegna björgunar skipsins og farms-
ins. Þar var deilt um hver bæri ábyrgð á því að skipið var flutt í Kleppsfjöru.
Skipaútgerð ríkisins voru dæmdar 1.000.000 krónur í björgunarlaun sem Skipa-
útgerðin áfrýjaði til hæstaréttar þar sem þeim þóttu launin vera of lág miðað
við vinnuna. Björgunarlaunin voru í endurupptökumáli lækkuð niður í 500.000
krónur (rúmlega 105.000.000 krónur að núvirði). Greiðslan fyrir björgunina fór
fram 2. júlí árið 1943. Ákveðið var að björgun bílanna yrði aðskilin frá björgun
áhafnarinnar og gerðir voru sérstakir samningar við bresk stjórnvöld (sem áttu
bílanna) og greiddu þau 250.000 krónur (52.000.000 krónur að núvirði) fyrir
björgun þeirra. Greiðslan fór fram 1. júlí árið 1949. Fimm bræður frá Kirkju-
bæjarklaustri hófu björgun járnsins árið 1952 og stuttu síðar hófst annar björg-
9 „Sagan af Persier-strandinu og járninu á Dynskógafjöru“, 9-11.
10 Hagstofa Íslands. Verðlagsreiknivél.
11 „Hundrað amerískir bílar settir saman á Mýrdalssandi 1941“
12 „Sagan af Persier-strandinu og járninu á Dynskógafjöru“, 9-11.