Bændablaðið - 15.08.2024, Page 49

Bændablaðið - 15.08.2024, Page 49
49SkoðunBændablaðið | Fimmtudagur 15. ágúst 2024 Samk v æ m t gögnum frá Eurostat má sjá að útgjöld íslenskra heimila til matarinnkaupa, sem hlutfall af heildarútgjöldum, eru svipuð og þekkist á hinum Norðurlöndunum og nokkuð lægri en meðaltal ESB- ríkja. Árið 2022 stóð hlutfallið í 11,9% hérlendis á meðan ESB-meðaltalið var 13,6%. Írland mælist nú sem áður með lægst hlutfall, eða 8,6%, og Rúmenía áfram með hæsta hlutfallið, eða 25%. Hinn gullni meðalvegur Framleiðslukostnaður hérlendis er nokkuð hærri en í löndunum í kringum okkur. Framleiðslueiningar eru smáar, markaðurinn lítill og dreifður, launa- og vaxtastig hátt og landfræðilegar áskoranir þónokkrar hér á eyju í Norður-Atlantshafi. Því má segja að það sé nokkur árangur að halda hlutfalli matarútgjalda af heildarútgjöldum á sama reiki og á löndum á meginlandi Evrópu, en það skýrist einnig af háu launastigi hérlendis. Það þýðir þó ekki að ekki sé hægt að gera betur. Hins vegar krefst ákveðinnar jafnvægislistar að ná fram verðlækkunum og bættum hag framleiðenda á sama tíma. Þar hafa Samtök fyrirtækja í landbúnaði beint spjótum sínum að lækkun framleiðslukostnaðar og frekari stuðningi við greinina til hagsbóta fyrir bændur og neytendur. Stórt skref var tekið fyrr á þessu ári þegar afurðastöðvar í kjöti fengu undanþágur frá samkeppnisreglum, áratugum á eftir nágrannalöndum okkar. Þannig er loks komið tækifæri til að ná fram töluverðu hagræði í slátrun og vinnslu og fagna ég því, þó fyrr hefði mátt vera. Hins vegar leið ekki á löngu þar til ný gjaldskrá Matvælastofnunar var kynnt til leiks sem felur í sér grundvallarbreytingar á innheimtu eftirlitsgjalda. Mótmæltu samtökin þessum áformum harðlega þegar gjaldskráin var kynnt enda þýða breytingarnar gríðarmikinn kostnaðarauka fyrir greinina. Lítið var hlustað á þá gagnrýni og nú hefur eftirlitskostnaður sláturhúsa margfaldast, þó svo að kröfur um eðli eftirlitsins hafi ekki tekið breytingum. Þannig tekur ríkið sjálft dágóðan hluta af mögulegu hagræðingunni strax aftur til sín og minna skilar sér til bænda og neytenda. Samkeppnishæfni Evrópu versnar Samkvæmt nýrri skýrslu OECD og FAO um landbúnaðarhorfur næsta áratuginn mun neysla landbúnaðar- afurða aukast um 13% á tímabilinu. Gert er ráð fyrir að milliríkjaviðskipti með landbúnaðarvörur aukist en hlutfall Evrópu af heildarmatvæla- framleiðslu heimsins minnki. Þar er talið fram að aukin áhersla ESB á sjálfbærni, með tilheyrandi auknum kröfum tengdum umhverfis- og loftslagsmálum, geti aukið framleiðslukostnað og hugsanlega rýrt samkeppnishæfni framleiðenda á svæðinu. Ein helsta áskorun Evrópu á næstu árum verði því að finna leiðir til að ná fram sjálfbærri framleiðniaukningu til að vega upp á móti aukakostnaði sem af þessum kröfum hlýst, til að styrkja landbúnaðinn á svæðinu gegn utanaðkomandi samkeppni og áföllum sem muni líklega aukast á tímabilinu. Í ljósi þessa – og í vegferð til að lækka framleiðslukostnað – er mikilvægt að vel sé haldið á spilunum hérlendis við innleiðingu nýrra laga og reglugerða frá ESB. Ísland er um margt ólíkt löndum innan ESB, bæði vegna landfræðilegra ástæðna sem og smæðar markaðarins, og því eðlilegt að regluverkið taki mið af þeim veruleika. Góð byrjun væri að hætta með öllu blýhúðun, þ.e. þegar regluverk er innleitt en íslensk stjórnvöld ákveða að setja auknar kröfur á innlenda starfsemi. Annað mikilvægt verkfæri er að sækja um undanþágur þegar það á við og er í boði en þar tel ég að við höfum hreinlega sofið á verðinum. Framtíðarhorfur í orkumálum Við þurfum einnig að vera vakandi á öðrum sviðum. Það er flestum ljóst að orkumálin þarf að taka föstum tökum. Þar er bæði framleiðsla og dreifikerfið undir, sem og áherslur í gjaldskrám. Við höfum séð meira af orkuskerðingum til stórnotenda undanfarin ár sem kalla á notkun varaafls, með tilheyrandi auknum kostnaði og mengun. Orkuþörfin eykst en engin samstaða er um hvaða skref skuli taka til að svara henni. Ef stjórnvöld ætla að fylgja stefnu sinni um græna atvinnuuppbyggingu þarf að styrkja kerfið á öllum stigum. Sé matvælaframleiðslan sérstaklega tekin út fyrir sviga þá er stefna stjórnvalda að stórauka grænmetisframleiðslu á landinu en þar er raforkan stærsti einstaki kostnaðarliðurinn. Þar er hægt að gera mun betur til að ná niður framleiðslukostnaði, t.d. taka tvískipta gjaldskrá dreifiveitna til gagngerrar skoðunar sem brenglar samkeppnishæfni sveitarfélaga og dregur úr hvata til atvinnuuppbyggingar á svæðum sem flokkast sem „dreifbýli“. Það er að mörgu að hyggja en tækifærin eru víða. Séu stjórnvöld vakandi fyrir þeim væri hér hægt að bæta samkeppnishæfni íslensks landbúnaðar, sem og annarra atvinnugreina, til muna. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í landbúnaði. Skráning tjóna vegna kuldatíðar í júní Bændur eiga nú möguleika á að skrá afföll á búfé og tjón á ræktunarlöndum sem rekja má til óveðurs og kuldatíðar í júní sl. Hvatt er til þess að skrá sem fyrst allt það tjón sem rekja má til kuldakastsins. Fyrir liggur að í sumum tilvikum verður tjónið ekki ljóst fyrr en lengra líður á haustið. Gert er ráð fyrir að skráning verði opin a.m.k. til 1. nóvember nk. Vinnuhópur fulltrúa matvælaráðuneytisins, Bændasamtaka Íslands og Ráðgjafamiðstöðvar Stjórnarráð Íslands Matvælaráðuneytið landbúnaðarins mun fara yfir þær skráningar sem berast og gera tillögur um framhaldið. Skráningarkerfið gerir ráð fyrir að tjón séu flokkuð með ákveðnum hætti en einnig er hægt að skrá önnur tjón sem falla þar fyrir utan. Þýðingarmikið er að skráningar geri eins skýra grein fyrir umfangi tjónsins og mögulegt er. → Skráning fer fram á torg.bondi.is Bændur geta leitað til RML eftir aðstoð við skráningu. Sveitarstjórn Eyjafjarðarsveitar samþykkti á fundi sínum 13. júní 2024 að auglýsa deiliskipulagstillögu vegna breytinga á deiliskipulagi Ölduhverfis skv. 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Í deiliskipulagsbreytingunni felst að lega gatna breytist; ný gata (Austuralda) bætist við á norðausturhluta svæðisins og Hringöldu er skipt í tvær götur. Lóðir, byggingarreitir og húsnúmer færast til í kjölfarið og götuheiti breytast að hluta. Húsagerðir haldast þær sömu en hlutfall einbýla hækkar á móti hlutfalli fjölbýla og fækkar íbúðum á svæðinu um eina. Þá bætist leiksvæði við Austuröldu, lóð og byggingarreitur veitustöðvar færist neðan við aðkomuveg og kvöð um aðgengi að skógrækt bætist við enda Norður- og Austuröldu. Skipulagstillagan er aðgengileg á sveitarskrifstofu Eyjafjarðarsveitar, Skólatröð 9 Hrafnagilshverfi, milli 26. júlí og 6. september 2024, á heimasíðu sveitarfélagsins, www.esveit.is og á vef Skipulagsgáttar, www.skipulagsgatt.is undir málsnúmeri 948/2024. Þeim sem telja sig eiga hagsmuna að gæta er hér með gefinn kostur á að koma athugasemdum á framfæri til 6. september 2024. Hægt er að koma athugasemdum á framfæri undir málinu á vef Skipulagsgáttar með innskráningu rafrænna skilríkja. Frekari upplýsingar má nálgast hjá Skipulags- og byggingarfulltrúa Eyjafjarðar, Skólatröð 9, 605 Akureyri, eða í tölvupósti á netfangið sbe@sbe.is. Skipulags- og byggingarfulltrúi Ölduhverfi, Eyjafjarðarsveit – breyting á deiliskipulagi Klettagörðum 11 - 104 Reykjavík - meiraprof.is - meiraprof@meiraprof.is Réttindin gilda í Evrópu Auknir atvinnumöguleikar Íslensk og ensk námskeið C-CE-D-C1-C1E-B/Far Skráning á námskeið er inni á síðunni meiraprof.is Fyrirspurnir sendist á meiraprof@meiraprof.is Íslensk námskeið mánaðarlega Ensk námskeið 4 - 6 sinnum á ári Margrét Gísla- dóttir. Áhrifaþættir matvæla- verðs á Íslandi Í umræðum um matvælaverð hérlendis má oft sjá borið saman verð matarkörfu hérlendis og erlendis í krónum talið. Þó vissulega geti verið um áhugaverðan samkvæmisleik að ræða þá er slíkur samanburður marklaus, enda launastig viðkomandi samanburðarríkis ekki tekið inn í myndina. Í slíkum samanburði stendur Ísland nefnilega ágætlega enda kaupmáttur hér á landi hár í alþjóðlegum samanburði. Matarútgjöld í nokkrum löndum Evrópu 2022 Sem hlutfall af heildarútgjöldum heimila (%)*

x

Bændablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.