I. alþjóðamótið - 15.02.1984, Side 18

Svipleiftur frá Suðurnesjum
Þegar fyrsta Alþjóðamótið í skák utan höfuðborgarinnar er haldið á
Suðurnesjum, nánar tiltekið í Grindavík, þykir við hæfi að nokkur kynn-
ing á Suðurnesjum sé veitt í mótsskránni. Samfara efni um skák birtum
við hér nokkrar svipmyndir frá Suðurnesjum. Tekið skal fram, að hér er
engan veginn um kynningu fyrir Suðurnesjabúa að ræða. Flestar af þeim
stuttu myndum sem hér er brugðið upp hafa verið birtar í Tímariti um
Suðurnes og í ritinu Hagsmunir Suðurnesja, en forráðamenn þeirra hafa
góðfúslega veitt okkur leyfi til að endurbirta þetta efni, en það er víða
stytt og stiklað á stóru.
Þessar svipmyndir eru fremur birtar fyrir þá sem fá þessa mótsskrá í
hendur og búa utan svæðisins. Jafnframt kynnum við nokkur fyrirtæki
sem veitt hafa skákmótinu í Grindavík ágætan stuðning og átt sinn þátt
í að hægt væri að koma mótinu á laggirnar.
Aður en lengra er haldið, viljum við svo flytja alúðarþakkir til bæjar-
stjórnar Grindavíkur, Keflavíkur, Hitaveitu Suðurnesja, íslenzkra aðal-
verktaka, Keflavíkurverktaka, Sambands sveitarfélaga á Suðurnesjum og
fjölmargra fyrirtækja og annarra aðila á Suðurnesjum sem veitt hafa
mótshaldinu ómetanlegan stuðning.
Suðurnes er látlaust orð og ekki
mun öllum vera ljóst hvaða hluti
landsins það er né hvaða byggðarlög
teljast til þeirra eða hvaða þýðingu
þau hafa fyrir þjóðarbúskapinn.
Suðurnesin, eins og þau eru nefnd í
daglegu tali, eru vestari hluti Reykja-
nesskaga. Til Suðurnesja teljast sjö
sveitarfélög, Vatnsleysustrandar-
hreppur, Njarðvik, Keflavík, Gerða-
hreppur, Hafnarhreppur, Grinda-
vík, Miðneshreppur og Keflavíkur-
flugvöllur að auki.
Suðurnesin eru fremur láglend, en
vesturhluti Reykjanesfjallgarðsins
setur þó sinn svip á umhverfið, en
það er víðast hvar þakið hraunum
sem mörg hafa runnið eftir lands-
námstíð. Sökum þess, hve yfirborðs-
jarðlagið er óþétt, myndast hvergi ár
né lækir, en stöðuvötn eru þó á stöku
stað. Þetta veldur því að gróður er
lítill, aðeins mjóar ræmur með
ströndum fram. Eru Suðurnesin því
lítt til landbúnaðar fallin, að
minnsta kosti til þeirra búgreina sem
byggja á grasrækt.
Aftur á móti er þetta landslag með
afbrigðum vel fallið til vega og flug-
vallargerðar, enda búa Suðurnesja-
menn við besta samgöngukerfi á
landinu. Allir aðalvegir eru með
bundnu slitlagi. Keflavíkurflugvöll-
ur er stærsti flugvöllur landsins og sá
lang þýðingarmesti fyrir millilanda-
flug.
Að Suðurnesjum Iiggja ein feng-
sælustu fiskimið landsins. Hafa
Suðurnesjabúar því frá upphafi
byggt afkomu sína á sjósókn. Þang-
að hefur því sótt fólk úr öðrum
landshlutum á vertíðir. í gömlum
heimildum segir að róið hafi verið
frá hverri vík og vör allt fram undir
seinustu aldamót. Af framansögðu
má sjá að lega og landslag Suður-
nesja hefur afgerandi áhrif á þróun
byggðar og atvinnuhátta.
Þó er þeitt mikilvægt náttúruein-
kenni ótalið — jarðhitinn, sem er
mikill á svæðinu. Nú er farið að nýta
hann og er áhrifa hans farið að gæta
á þróun mála á svæðinu með hita-
veitunni, rafstöðinni og „bláa lón-
inu“ sem talið er búa yfir lækninga-
mætti fyrir húðsjúkdómasjúklinga.
Rösklega 100 fiskiskip, 13 brúttó-
rúmlestir og stærri, eru að jafnaði
gerð út frá Suðurnesjum. Einnig eru
að jafnaði liðlega tíu skuttogarar
gerðir út héðan. Allur fiskiskipastóll
landsmanna er 100 til 110 þús.
brúttólestir, liðlega 600 skip 13
brúttórúmlestir og stærri, þar af lið-
lega 100 skuttogarar. Samkvæmt
þessu eiga Suðurnesjamen á milli
fjórðung og fimmtung alls bátaflot-
ans og eitthvað um tíunda hvern tog-
ara.
Fleiri Suðurnesjamenn hafa at-
vinnu sína af sjávarútvegi en nokk-
urri annarri atvinnugrein. Skv. töl-
um frá Framkvæmdastofnun rikis-
ins yfir rímabilið ’75 til ’80, unnu 738
til 931 maður við fiskveiðar og var
það á bilinu 12,9 til 14,9 prósent árs-
verka á Suðurnesjum á þessu tíma-
bili, og er hér miðað við slysatryggð-
ar vinnuvikur. Á sama tímabili unnu
1.122 til 1.378 manns við fiskiðnað,
eða á bilinu 17,2 til 22 prósent. í
heild er þetta á bilinu 1.860 til 2.309
og i prósentu talið er þetta á bilinu
30,1 til 36,9 eða fleiri en þrír af hverj-
um tíu vinnandi Suðurnesjabúum.
Sé litið á landið í heild er áætlað að
við fiskveiðar vinni 5—6% vinnu-
færra manna, og við fiskiðnað
8—9%, sem samanlagt er 13—14%
eða 18—20 þúsund manns.
Til að gera sér nokkra grein fyrir
verðmætasköpun hinna ýmsu at-
vinnuþátta á Suðurnesjum og hlut-
deild sjávarútvegsins þar í, er hér úr-
dráttur úr skýrslu, sem Fram-
kvæmdastofnun ríkisins gerði og á
við árið 1980. Þótt einhverjar breyt-
ingar hafa orðið síðan, gefur þetta
dæmi nokkra hugmynd um hlutföll-
in og verða hér aðeins tíundaðar þær
greinar, sem mest verðmæti sköpuðu
og er hér átt við markaðsverð fram-
leiðslu í þúsundum kr.
Fiskvinnsla............... 480.000
Fiskveiðar ............... 291.000
Byggingariðnaður ......... 219.710
Störf f. Varnarlið.........105.000
Smásöluverslun ............ 67.450
Opinber þjónusta......... 63.980
Þjónusta v. atv.rekstrar ... 41.850
Málm- og skipasm........... 40.460
Af þessu sjást glöggt yfirburðir
fiskiveiða og fiskvinnslu, en þessar
þróttmiklu greinar efla að sjálf-
sögðu um leið ýmsar aðrar greinar
svo sem málm- og skipasmíði, þjón-
ustu vegna atvinnurekstrar (ýmis-
konar viðhald) smásöluverslun
(,,kosturinn“) og byggingariðnað
(verkunarhús — íbúðarhús starfs-
fólks).
I. ALÞJÓÐAMÓTIÐ
BLÁA LÓNIÐ - FEST!
18