Fróðskaparrit - 01.01.1978, Page 48

56
Forn búseting í Føroyum
eindir. Eisini tær smáu býtiseindirnar kennast nærum láturligar,
tá hugsaS verður um, hvat jørSin gevur av sær. Eftir teimum
tølum, Svabo sigur frá (Svabo 1959: 218, 348, 411), hevur ein
mørk í jørS í seinra parti av 18. øld í miSal boriS eina kúgv
og fimtingin av tí næstu, einar 30 áseySir og gav 4/s av eini
tunnu av korni. Ein gyllin bar í miSal 7 % av eini kúgv, 2
áseySir og gav 5 °/o av eini tunnu av korni, og tølini fyri 1
skinn í jørS vóru 4 °/oo av kúnni, Vio av áseySi og 4 °/oo av
eini tunnu av korni. Hetta eru miSaltøl, men av tí at býtis-
eindirnar ikki hava nakaS fast virSi, eru frávikini frá hesum
miSaltølum sjálvsagt ógvuliga stór.
1 hesi sundurpettanini tykist hugmyndin um jørSina sum
part av einum garSi púra at vera horvin í Føroyum, til mun
frá t. d. viSurskiftunum í Vesturnoregi (Helms 1911: 625—33).
Hóast jørSin har mangastaSni er líka sundurpettaS sum í Før-
oyum, verSur hon í matriklinum roknaS sum hoyrandi til ein
garS, meSan í Føroyum bert hevur veriS hugsaS um jarSar-
stykkini.
NakaS øSrvísi er viS kongsjørSini. Millum kongsfestini finna
vit í 1584 einar 30 óbýttar garSar, men flestu festini munnu
vera partar av upprunagørSum, og í mongum førum bert smá-
petti av teimum. I tí elstu jarSarbókini frá 1584 síggja vit t.
d., at næstan V3 av øllum kongsfestunum bert eru 1 mørk ella
minni. Hvussu hugmyndin um garSin eisini her er kámaS,
síggja vit best av tí máta, umsitingin serstakliga í 17. øld
hoyggjar aftur og fram viS jarSaeindunum millum festini
(Degn 1945).
Búsetingarliga rokna vit Føroyar at vera býttar í 85 bygdir,
umframt niSursetubygdirnar frá yngri tíS. UmleiS helvtin av
bygdunum eru skipaSar í býlingar, soleiSis at vit í seinru
helvt av 18. øld kunnu rokna viS 217 greitt avmarkaSum
búplássum eftir uppgerS Svabos frá 1781—82 (1959: 364—
81). Tey flestu av hesum búplássum eru aftur býtt í smærrí
bústaSareindir, hús ella stovur. LívsgrundarlagiS undir mong-
um av hesum húsum var nakaS av ognarjørS, eitt størri ella
minni festi ella mangan eitt festi viS nakaS av ogn afturat.