Fróðskaparrit - 01.01.1978, Side 53

Forn búseting í Føroyum
61
á einhvønn hátt. Tíverri er taS bert í tveimum førum, víkinga-
aldartoftir við teir fornu kirkjustaSirnar eru rannsakaSir: á
Sandi og í Hvalba, og í hvørgum førinum var taS gjørligt at
fáa eina størri rannsókn í lag, so taS ber ikki til at lýsa tær
toftir, sum har eru, men f hvussu so er á Sandi tykist talan
vera um størsta og stásiligasta hús, sum funniS er í Føroyum
(Krogh 1975: 48). Av hesi orsøk eru vónir okkara til ta rann-
sókn, sum nú er í gongd viS forna kirkjustaSin á EiSi, sera stór-
ar, hóast vit enn bert hava hóming av tí víkingaaldar langhúsi,
sum liggur undir miSaldarfláunum. Her á kirkjustøSunum meti
eg, at vit finna teir størstu av stórbóndunum, høvdingarnar,
um vit vilja nevna teir so, í seinra parti av víkingaøldini.
Hinar býlingarnar, sum umrøddir eru, meti eg viS einum
undantaki at vera stórbóndagarSar viS stórum langhúsum,
sjálvstøSugar óSalsgarSar, sum hava átt J/2, Vs ella XU av
bygdini alt eftir, hvussu langt sundurskiftingin er komin júst
í teirri bygdini. UndantakiS er toftin í Eingjartoftum, sum
ikki er nakaS langhús, men ein ferhyrntur bygningur, bert
61/2 m langur og 2,35 m breiSur. Hetta húsiS meti eg at vera
so lítillátiS eftir víkingaaldar meti, at eg havi ilt viS at hugsa
mær ein stórbónda búgva har. Heldur er hetta eitt lítiS festi,
fest burtur av einum óSalsbónda. At slíkt ikki hevur veriS
ókent í hvussu er fyrst í miSøld, finna vit dømi um í Før-
oyingasøgu, sum er skrivaS tíSliga í 13. øld, har sagt verSur
um Trónd í kap. 2, at hann leigaSi jørSina í Gøtu til fleiri
menn og tók so nógva leigu, sum hann kundi fáa. Úr slíkum
smáum festarabúplássum er helst stórur partur av úrtøkum
farin til jarSareigaran í leigu.
Eitt gott dømi um eina bygd, sum síSst í víkingaøld enn
man vera óbýtt, men tykist hava veriS sundurfest til fleiri
festarar, finna vit helst í SySrugøtu, sum búsetingarsøguliga er
serstaka áhugaverd. Eftir søgnum at døma skal kirkja hava
veriS í SySrugøtu áSur í tíSini, og vfst verSur á ein staS í tí
størsta býlinginum í SySrugøtu, sum Svabo nevnir Fyri oman
Brúgv, har kirkjan skal hava staSiS (HúsgarS 1955). í hesum
býlingi, tó ikki beint har, sum víst verSur á, eru funnar