Fróðskaparrit - 01.01.1978, Page 66

74
Forn búseting í Føroyum
í felag, sum tað sæst í Norsku lóg Chr. V. 1 reglunum fyri
skifti finna vit einki, sum kann avmarka rættin at skifta jørð
sínámillum, uttan tað, at hann skal ráSa, sum vil skifta jørSina
í størst stykki. Slík avmarking er tó komin í arvalóggávuna.
1 Gulatingslógini er ikki stórvegis av avmarkingum, bert hetta,
at óSalsjørSin skal fara til mannligar arvingar, meSan kvinnu-
ligir arvingar skulu hava leysafæ (GL. VI 1 í Robberstad 1952:
129—30). Eftir landslógini kann konufólk tó eisini arva jørS,
hóast mannligir arvingar eru. Har stendur, at synir skulu arva
óðalsjørS og døtur útjarSir (t. e. ognarjørS, sum óSalsrættur
ikki er til), ella leysafæ, um eingin jørS er. Men nú verSur lagt
afturat, at elsti sonur skal hava høvuSsgarSin, um so er, at
hinir fáa eins góSar óSalsjarSir (ML V 7 í Taranger 1915: 80
—81). Hetta er helst ein roynd at avmarka taS jarSarbýti,
sum longu man gera vart viS seg í 1274, men í teimum førum,
tá eins góSar jarSir ikki hava veriS til hinar arvingarnar, hava
arvingarnir annaShvørt veriS noyddir at skifta høvuSsgarSin
ella eiga hann í felag, og slík samogn kundi altíS verSa skift
millum eigararnar eftir reglunum um skifti. TaS er tí ivasamt,
hvussu stóran týdning henda avmarking hevur havt her í Før-
oyum í hvussu er.
I Norsku lóg Chr. V er henda avmarking gjørd strangari.
Eftir arvareglunum kann høvuSsgarSurin ikki undir nøkrum
umstøSum verSa skiftur millum arvingarnar (NL. Chr. V, 5—
2—63 í Boppenhausen 1768: 736—37). Henda regla kann í
hvussu er ongan týdning hava havt fyri Føroyar, tí í 1688
man neyvan nakar ognargarSur vera at finna.
Vit sóu, at ein partur av kongsjørSini í 1584 eisini var nógv
sundurpettaSur. Eg hugsi mær, at orsøkin er tann sama sum
viS ognarjørSini, taS er arvaskiftiS, sum hevur skuldina. Tí
kongsjørSin hevur einaferS veriS ognarjørS, sum í flestum
førum kirkjan hevur ognaS sær í miSøldini, og sum kongur
ikki legSist á fyrr enn eftir trúbótina. Eg hugsi mær, at tey
stóru festini, tey sum fevna um heilar býlingar, t. d. í Kolla-
firSi, Kaldbak, Saksun, SøldarfirSi og Lamba eru komin undir
kirkjuna heilt tíSliga í miSøld. í veruleikanum eru hesi festi