Kennarablaðið - 01.08.1900, Blaðsíða 13

173
Engin stöfunarkver vovu höfð; börnin voru látin þekkja
stafina í einhverri bók og síðan stafa og kveða að orðu m í ein-
hverri grein í bókinni og látin gera það aftur og aftur, þangað
til þau kunnu greinina utan að. Þá var byrjað á næst.u grein
og svo koll af kolli. Og þau gátu orðið fluglæs með þessum
hætti á tveimur vetrum. I’au voru látin byrja 5—6 ára og
voru orðin læs 7—8 ára. Undirbúningstíminn undir ferming-
una var venjulega 2—4 ár, en stundum alt að 7 ár. Það var
skylda foreldranna fyrst og fremst að kenna lestur og kristin
fræði, eða húsbænda eða hreppstjóra, en prestur var síðan í
ráðum með og stundum bjó hann börnin einn undir ferming-
una, ef foreldrar æsktu þess.
Spurningakverið var kallað „Ponti“, samið af Pontoppidan
biskupi og þýtt á íslenzku. Gerði það fyrst Halldór biskup
Brynjólfsson, en þýðing hans var röng og kölluð „rangi Ponti“.
Það hét öðru nafni: „Sannleikur guðhræðslunnar" (prentað
1742). Ilögni prófastur Sigurðsson lagaði þýðingu biskups og
kom þýðing hans út 1746. Var það síðan haft til nndirbún-
ings undir fermingu, þangað til Einar prestur Guðmundsson
þýddi kver Balles biskups að tilhlutun Landsuppfræðingarfé-
lagsins. Konungur skipaði (1795) að láta það koma i st.aðinn
fyrir „Ponta“, og lét félagið prenta þýðinguna árið eftir (1796).
Ekkert, heilvita barn mátti byrja seinna að læra fræðin
og kverið en 10 ára eða vera búið seinna en er það væri
14 ára.
Ekki lærðu öll börnin alt kverið. Sum lærðu ekki annað í
Ponta en það, sem ekki var „hjástrikað" eða hið „óyfirdregna"
eða „óstrikaða", og þegar Balles kver kemur til sögunnar, þá
læra sum „stóra stýlinn"; að eins þau, sem færust voru, lærðu
bæði „strykað“ og. „óstrykað“, „stóran stýl og smáan", en
færri vor þau að jafnaði en hin.
Sömu eða lik orðtök eru höfð um kunnáttu barna í lestri
eins og nú tíðkast: „Þekkir nokkra stafi“, „kann að stafa“,
„stafar vel“, „kveður að“ eða „er atkvœðafcer“, „tekur saman
atkvœðin“, „kveður að orðum“ eða „tekur saman orð“, „lítt staut-
andi“, „stautandi", „læs“, „vel læs“ o. s. frv.