Kennarablaðið - 01.08.1900, Blaðsíða 1

MlNAÖARIiIT UM UTFELDT 0(1 IÍENSLUMÁL
1. ARG.
ÁGUST I9 00.
II. BLAfl.
^Tlþ^ðusfeóIarnír og þjóðlíllð.
Fyrirlestur
eftir
J, OLSEN, yfirkennara I Varde.
Skömmu fyrir aldamótin síðustu komu fram þrjár hug-
myndir, sem lítið hafði borið á áður: frelsi, jafnrétti og
bróðerni. Þessi orð voru þá á hvers manns vörum. Og alt
fram á síðasta mannsaldur var frelsið sii hugmynd, er menn
lótu sitja í fyrirrúmi fyrir öllu öðru. En nú á tímum er það
önmir hugmynd, nefnilega jafnréttishugmyndin, sem efst er á
dagskrá. Hún hcfir rutt sér til öndvegis smátt og smátt eftir
því sem jafnaðarmönnum hefir fjölgað. Fram eftir öldinni var
mest rætt og ritað um frelsið í sambandi við hið þjóðlega, nú
um jafnréttið í sambandi við mannúðina. En hér gildir sanria
lögmálið og 1 ríki náttúrunnar. Dingullinn staðnæmist ekki
við hvíldarpunktinn, heldur sveiflar áfram, þangað til náttúran
sjálf veitir hreifingunni mótspyrnu. Hið sama á sér stað uín
það efni, er hór ræðir um. Jafnréttishugmyndin hefir ágætan
byr nú sem stendur, en hún lætur ekki við það sitja að berj-
ast fyrir sjálfri sér; margir þeirra, sem berjast fyrir jafnrétti
og mannúð, hafa snúist öndverðii' gegn þvi, sem þjóðlegt, er,
hafa álitið, að það kæmi í bága við jafnréttið og mannúðina.
En þjóðernistilfinuingin og ættjarðarástin hafa einnig átt- aðra
mótstöðumenn. fað hefir verið svipað rneð þjóðernistilfinn-
inguna nú á síðari árum og með ask Yggdrasils, sem átti óvini
bæði að ofan og neðan. Á þessum mannsaldri, sem vér lif-
um á, hefir verið reynt að rífa niður alt milii himins og jarð-
ar, og stundum himininn með. fað má benda á framfarir í