Helgarpósturinn - 22.08.1980, Side 15

15
____halfJPRrpnatl irinn Föstudagur 22.ágúst 1980_________
anði ao vera ð AiþHigr'
Jiianna Sprðardðn' r Hdgarptisisviðiaii
mig i sveit en i bæ6i skiptin var ég
komin heim eftir viku. Þa6 varö
þvi ekki úr aö ég kynntist sveita-
sælunni.
Olunda slundum
Húsmæðurnar
Viö tviburasysturnar erum
mjög ólikar. t útliti svipar okkur
ekki saman, hún er mjög dökk og '
alveg dökkhærö, og okkar skap-
ferli er mjög ólikt. Hún gifti sig
snemma og hefur veriö heima-
vinnandi siöan. Hennar áhuga-
mál tengjast heimilinu, en ég hef
haft áhuga á aö taka þátt i þjóö-
félagsbaráttunni. . Skýringuna á
þessum mismun er kannski aö
finna i þvi aö ég gifti mig seint, ég
var oröin 28 ára og haföi veriö úti
á vinnumarkaöinum og kynnst
þvi misrétti og óréttlæti sem þar
rikir. Og ég fann mig knúna til
þess aö leggja mitt af mörkum til
þessara mála og taka þátt i
verkalýösbaráttunni. Ég var
sjálfstæö og vann fyrir mér sjálf
og ég finn þaö aö ég gæti ekki
hugsaö mér aö vera upp á aöra
komin. Ég vil vera fjárhagslega
sjálfstæö, held aö þaö hafi mikið
aö segja. En þaö er ekki laust viö
aö ég öfundi hana systur mina
stundum og þær konur sem eru
heima. Þaö er mikiö álag sem
fylgir pólitikinni. En þaö er ekki
þar meö sagt aö heimavinnandi
konur hafi ekki lika sin áhyggju-
efni.
Læröi ðO leggjð ð borö
og vðshð upp
Eftir Verslunarskólann fór ég á
Húsmæöraskóla i Danmörku. Viö
fórum nokkrar vinkonur saman.
Ekki get ég nú fundiö þaö aö ég
hafi haft mikil not af skólavist-
inni. Kennslan var einkum fólgin i
þvi aö kenna okkur undirstööuna i
matreiöslu og hvernig viö ættum
aö leggja á borö og hvernig viö
ættum aö vaska upp. Maður læröi
ekki neitt sérstaklega mikiö á
þessu, en þaö var gaman aö fara
út svona i fyrsta skipti. t dag fylg-
ir þaö hins vegar starfi minu aö
sitja einstaka sinnum fundi og
þing i útlöndum. En nú leiöist mér
aö fara til útlanda. Ég er bólusett
fyrir utanlandsferöum frá þvi ég
var flugfreyja. Kannski er þaö
vegna þess aö ég var of lengi i
starfinu ég flaug i 8 ár. Ég haföi
þaö þó upp úr krafsinu aö feröast
og sjá mig um i heiminum og
haföi mjög gaman af aö koma t.d.
til Luxemborgar og London. Ekki
var nú mikið um þaö aö okkur
flugfreyjunum væri boöiö út, en
viö uröum stundum fyrir vissri
áreitni. Sdrstaklega af hálfu
þeirra farþega sem búnir voru aö
fá sér of mikiö neöan i þvi. Eitt
sinn þurfti ég aö fást við mann
sem ætlaöi sér aö fara fram i
stjórnklefann. Hvaöa erindi hann
átti þangaö vissi enginn og allra
sist hann sjálfur.
HviknðOl í opemsumm
Eina óhappiö sem ég man eftir
úr fluginu var aö þaö kviknaöi eitt
sinn i bremsunum þegar viö vor-
um aö lenda á Keflavik. Otli,tiö
var ekki sem best, þaö var farið
aö rjúka vel úr bremsunum og
slökkviliöiö var reiöubúiö á Vell-
inum. Þaö var tilkynnt aö neyöar-
ástand væri um borö og fólk var
beöiö aö drifa sig út i hvelli þegar
lent var og skilja farangurinn
sinn eftir um borö. En þaö gekk
ekki greiðiega fyrir sig fólki þótti
alltof vænt um jaröneskar eigur
sinar til þess aö skilja þær þarna
eftir upp á von og óvon, svo menn
voru aö bjástra viö aö hengja ut-
an á sig pjönkur sinar og pinkla
þrátt fyrir neyöarástandiö. Þaö
þótti mér einkennilegt.
Þegar ég var flugfreyja hófust
afskipti min af félagsmálum. Ég
var kosin formaöur Flugfreyju-
félagsins áriö 1965 og þar meö var
ég farin af staö. Flugfreyjur
höföu þá lök kjör og viðhorfiö
þannig aö þær ættu bara aö þakka
fyrir aö fá einhverja vinnu. Um
þetta leyti voru minar pólitisku
skoöanir aö mótast og áriö 1966
var ég i fyrsta sinn á listá hjá
Alþýðuflokknum i borgarstjórn-
arkosningunum. Og svo aftur áriö
1970.
Honir slðndð kðrimönnum
jðlnlælis í pöliifhinni
Þvi get ég ekki neitað, aö ég var
svolitið hikandi i byrjun. En ég
haföi talað mikiö um þaö aö konur
ættu aö taka þátt I félagsstörfum
og pólitik, þannig aö þegar ég var
svo beðin um aö gera þaö sjálf,
gat ég ekki skorast undan. Sjálf-
sagt skorti mig sjálfsöryggi þá,
en ég finn aö þaö hefur komiö meö
timanum og i dag finn ég ekki fyr-
ir neinni vanmáttarkennd gagn-
vart karlmönnum. Þaö er nauö-
synlegt fyrir stjómmálamann aö
hafa visst sjálfsöryggi, hann
verður aö vera ákveöinn og má
ekki láta neinn bilbug á sér finna.
Þetta fælir konur kannski frá
þátttöku i pólitik. En þær hafa
ekkert aö óttast ég fæ ekki betur
séö en konur standi alveg jafnfæt-
is karlmönnum i pólitikinni.
Órððí ehhi iyrir ðð ég ætti
ellir ðð verðð pingmðður
Þaö má vera aö þaö hafi verið
viss tilhneiging til þess þegar ég
var aö byrja I pólitikinni aö
skreyta listana meö nokkrum
konum. Og kannski litist þeim
ekki á blikuna ef konur geröu
virkilegan skurk i þvi aö demba
sér út i pólitikina. Þeir vilja hafa
eina og eina konu meö, en þaö
kæmi kannski annaö hljóö i
strokkinn ef þeim færi að fjölga
eitthvaö aö ráöi. En konur fara
auövitaö ekki út i pólitik nema
þær treysti sér til þess og hafi
virkilegan áhuga. Og þær kæra
sig ekkert um aö vera einhverjar
skrautfjaörir, þær vilja standa
karlmönnunum jafnfætis og gera
þaö.
Alþingi er ólikt öllum öörum
vinnustööum.
En ég var þvi ekki meö öllu
ókunnug þegar ég varö þingmaö-
ur þvi ég haföi veriö þingritari I
nokkur ár. Haföi þaö sem auka-
starf um tima aö vélrita upp lang-
lokurnar eftir þingmönnunum.
Þá óraöimigsannarlega ekki fyrir
þvi aö ég ætti eftir aö veröa þing-
maöur sjálf. En mér fannst þetta
fróöleet og stundum skemmtilegt
Oftliföi ég mig inn i ræöurnar hjá
þeim. Þaö var mjög gaman aö
vélrita upp eftir Birni á Löngu-
mýri, hann var alveg sérstaklega
skemmtilegur. Svo var maöur
þeim afar þakklátur sem töluðu
hægt. I þvi sambandi man ég sér-
staklega eftir Vilhjálmi frá
Brekku hann var svo rólegur og
yfirvegaður þegar hann talaöi,
þaö var svo þægilegt aö vélrita
upp eftir honum.
MðrðpðiHinræður um
nðnðsl ehhi neiil
En þaö er oft skemmtilegt á
þinginu og stundum er þar leiðin-
legt eins og gerist og gengur.
Mér finnst oft fara alltof mikill
timi þar i tilgangslaust karp og
stundum eiga sér þar staö mara-
þonumræöur um nánast ekki
neitt. Þaö er mjög leiöinlegt aö
sitja undir sliku. Ég hef oft
hugsaö um hvort þetta myndi
ekki ganga liölegar fyrir sig ef á
Alþingi sætu fleiri konur. Viö kon-
urnar sem þarna erum komum
kannski betur undirbúnar I ræöu-
stól heldur en karlpeningurinn á
þinginu, göngum beint aö hlutun-
um og segjum þaö sem okkur
finnst. Viö erum ekki meö mála-
lengingar eöa oröskrúö eins og
stundum vill brenna viö hjá karl-
mönnunum. Og þaö er eitt ráö
sem ekki hefur verib reynt i verö-
bólgunni og hafa þau þó mörg
veriðreynd og gefist misjafnlega,
en þaö er aö fjölga konum á
Alþingi. Aö hafa kannski 57 konur
og 3 karlmenn þarna inni. Þaö má
hugsa sér aö gera konu aö fjár-
málaráðherra, sem lengi hefur
þurft aö lifa af verkamannalaun-
um og hefur haft úr litlu aö spila.
Viö höfum reynt svo margt og þvi
ekki þetta eins og hvaö annaö?
Persðnulegi sðmbðnd við
ðlmenning mæiií verð meirð
Ég myndi alls ekki segja þaö aö
ég væri komin langt frá verka-
fólki eöa launafólki meö setu
minni á Alþingi, vegna þess aö á
þingi koma upp geysilega mörg
mál sem skipta einmitt sköpum
fyrir lifskjör launafólks. Tekju-
skiptingin I þjóðfélaginu hefur
alltaf veriö höfuöverkur. Hvernig
skipta á þjóöarkökunni. Mér
finnst skiptingin vera óréttlát og i
starfi minu sem þingmaöur hef ég
tækifæri til aö hafa áhrif á kjör
verkafólks.
Þaö má segja aö persónulegt
samband þingmanna viö almenn-
ing mætti vera meira. Ég hef nú
alltaf sagt aö þingmannsstarfiö
vseri fullt starf og erfitt sé aö
stunda einhverja aðra atvinnu
samhliöa þingmennskunni. En ef
tími gefst t.d. á sumrin þá má
hugsa sér aö þingmenn geröu
meira af þvi aö fara á vinnustaöi
til þess aö kynna sér málin og
fylgjast meö þvi hvernig staöan
er. Þingmaöur á kannski ekki
sömu hagsmuna aö gæta og
launafólk en viö þurfum nö ekki
aö ganga út frá þvi að þingmenn
séu svo ómanneskjulegir aö þeir
geti ekki gert sér grein fyrir
kjörum þess fólks sem vinnur við
undirstöðuframleiðslugreinar
þjóöfélagsins.
Sl|örnmðlðinenn ðvinsælðslð
sléfl ð iðndinu
Þaö er viss breyting aö vera
orðin þingmaður. Maöur finnur
fyrir þvi aö fólk þekkir mann, þaö
er ekki hægt aö fela sig I fjöldan-
um. En ég held aö það væri synd
aö segja aö menn liti upp til
stjórnmálamanna og þvi skyldi
þaö gera þaö? Það er löngu orðið
dauöþreytt á stjórnmálaflokkum
og stjórnmálamönnum. Ætli
stjórnmálamenn séu ekki óvin-
sælasta stétt á landinu. Ég veit
ekki hverju um er aö kenna, ég
held aö Alþingi veröi aldrei annaö
en spegilmynd af þjóöfélaginu.
Þingmannsstarfiö tekur mikinn
tima, þaö veröur litill timi aflögu
þegar heimilisstörfin bætast við
aö auki, til þess aö sinna sinum
áhugamálum. Ef fristundir gef-
ast á kvöldin þá nota ég yfirleitt
timann til þess aö setja mig inn i
ýmis mál. Ég hef fariö meira út i
aö einbeita mér aö ákveönum
málaflokkum og reynt aö vera þá
meira inn i þeim en öörum. Þau
mál sem ég hef mestan áhuga
fyrir eru félagsmál, þau eru
gjarnan kölluö kvennamál. Ég er
ekkertá þvi aö þau séu þaö. Þetta
eru mál sem höföa til alls sam-
félagsins og undirstaöa þess aö
viö getum lifaö hamingjusömu lifi
i okkar þjóöfélagi. Aöstöðu-
munurinn I þjóöfélaginu gerir þaö
aö verkum, aö menn hafa mis-
munandi möguleika til þess aö
fleyta sér áfram. Og þegar fólk
getur ekki bjargað sér sjálft,
gripa félagslegu málin þar inni.
Þessi mál höföa til min og kon-
urnar i þinginu hafa lika áhuga
fyrir þeim, en viö höfum ekki meö
okkur neitt samstarf þar innan
veggja.
En þrátt fyrir annir hef ég
gaman af aö lesa bækur. Einkum
bækur um stjórnmálasögu
landsins. Þaö er gaman aö gripa
niöur I bækur eftir og um þessa
gömlu stjórnmálagarpa. Ég hef
lika gaman af ævisögum og saka-
málareyfurum ef sá gállinn er á
mér.
„Alllðl pelið Alping,
aniðl pessir lundir”
Ég fæ oft samviskubit af' þvi
aö áhugi minn á stjórnmálum
bitnar á börnunum. Yfir veturinn
hugsa ég alltaf meö mér aö ég
muni bæta þaö upp i sumar. En ég
reyni að gefa mér tima meö
stráknum á kvöldin þegar ég kem
heim úr vinnunni. En þeir vilja
svo sannarlega hafa mig heima.
Ég fæ oft aö heyra þaö. „Alltaf
þetta Alþingi, alltaf þessir fund-
ir” segja þeir. Yngri strákurinn
vill helst fara meö mér. Og ég hef
gert þaö aö undanförnu aö leyfa
honum aö fara meö mér á óform-
lega fundi, likar þaö ágætlega.
Svo tek ég hann stundum með
mér niöur á þessa skrifstofu sem
ég er meö niður i þingi. Þá er
hann á hlaupum þar um gangana
og gefur sig á tal viö þingskrif-
arana. Hann þarf ekki aö láta
sér leiðast.
En yfir þingtimann eru þeir I
gæslu og ég finn þaö þegar ég er
aö vinna og fundirnir fara aö
dragast á langinn, aö ég fer aö
ókyrrast og lita á klukkuna. Þá á
ég eftir aö sækja strákana i
pössunina og kaupa inn. Þá
öfunda ég karlmennina sem
vinna meö mér og virðast ekki
þurfa aö hafa áhyggjur af svona
hversdagslegum hlutum.
SlöKKVð ylir lj(Hiin
En einu hef ég tekiö eft.ir,þaö er
megrandi aö vera á Alþingi.
Þessa tvo vetur sem ég er búin aö
vera á þingi hef ég verið grönn
eins og spýta. Og fólk er aö segja
viö mig hvað ég sé oröin grönn.
Svo yfir sumarið þegar maöur
slappar af, boröar góöan mat og
jafnvel sælgæti sem ég geri nú
yfirleitt ekki annars, þá segir
fólk, „Þaö eru bara komnir kepp-
ir á þig”. Kannski er þaö álagiö
sem vinnunni fylgir sem gerir
þetta aö verkum og þetta gildir
greinilega ekki um alla.
Það er augljóst aö þaö eru fleiri
ljón á veginum fyrir konur sem
langar til aö taka þátt i pólitik en
karlmenn. En þá er bara að
stökkva yíir þau ljón. Heimilis-
haldiö hefur frá fornu fari lagst á
heröar kvenna en meö góöri sam-
vinnu á heimilinu þá tekst þetta
og konur hafa ekkert aö óttast,
þær eru alveg færar um aö standa
jafnfætis körlunum á þessu sviöi
sem öðrum.”