Helgarpósturinn - 03.10.1980, Blaðsíða 20

20
Alþýðuleikhúsið fer í gang:
Meira eftir Dario Fo og
íslenskur kabarett
Alþýðuleikhúsið er að fara af
stað með vetrardagskrá sina um
þessar mundir. 17. október verður
frumsýning i Fellahelii á ung-
lingaleikritinu „Pæld’íði” eftir
Þjóöverjana Fehrmann, Flugge
og Franke. Leikritið verður flutt i
unglingaskólum en það fjallar um
mál sem er nærtækt fólki á þeim
aldri: ástir hjá byrjendum. Leik-
stjóri er Thomas Ahrens.
Yngri börnin fá lika sinn
skammt hjá Alþýðuleikhúsinu. 1
byrjun desember hefjast sýning-
ar á leikritinu „Kóngsdóttirin
sem kunni ekki að tala” eftir
Finnann Christina Anderson.
Þetta er leikrit fyrir heyrnarlaus
og heyrandi börn og byggist mik-
ið á látbragði. Leikritið verður
sýnt i barnaskólum upp i sjötta
bekk. Leikstjóri og þýðandi er
bórunn Sigurðardóttir.
Einhverntima i byrjun desem-
ber kemur að fullorðna fólkinu.
Þá hefjast sýningar á leikriti
Dario Fo, „Stjórnleysinginn sem
dó af slysförum”. Leikstjóri er
Lárus Ýmir Oskarsson. Þetta er
gamanleikur með ádeiluivafi,
eins og Dario Fo er von og visa.
Hann fjallar um ákveðna atburði
sem áttu sér stað á ttaliu, þegar
yfirheyrslur yfir vinstrisinnuðum
öfgamönnum stóðu sem hæst.
Raunar var aldrei fyllilega ljóst
hverjir stóðu raunverulega fyrir
þeim hermdarverkum sem
vinstrisinnarnir voru ákærðir
fyrir, og fullt eins vist að það hafi
verið hægri sinnaðir öfgamenn.
En lögreglan gerir þann sekan
sem hæfir best fyrir þjóðfélagið
að sé sekur.
Þrír Islendingar á Parísar-biennalnum:
Draumur flestra
ungra listamanna
— Það má vissulega segja, að
viss draumur hafi ræst, að koma
myndum á Parisar biennalinn.
Það er markmið sem flestir ungir
listamenn keppa að. Þegar þvi
marki er náð er sem maður
standi augliti til auglitis við
sjálfan sig, og maður getur borið
sig saman við aðra, segir Arni
ingólfsson myndlistarmaður i
samtali við Helgarpóstinn.
Verk eftir Árna, Helga Frið-
jónsson og Niels Hafstein voru
valin til sýningar á biennalnum,
en hann þykir mikill viðburður i
listalifi heimsins og sýna ijóslega
helstu strauma meðal yngri lista-
mannanna, sem allir eru undir 35
ára aidri. — Það er svokailaður
„kommissar” frá hverju landi
fyrir sig, sem velur úr verk til
sýningar, og siðan velur ellefu
manna nefnd i Paris endanlega
myndirnar á sýninguna.
— Það sem mér fannst eftir-
tektarverðast á sýningunni er, að
málverkið virðist vera að koma
aftur. Það eru sérstaklega Ital-
irnir sem sýna stór oliumálverk.
Vestur-Þjóðverjarnir eru aftur
mikið i ekspressjónismanum, og
innanum bar dálitið á „hyper-
realisma”, verkum sem maður
þarf eiginlega stækkunargler til
að sjá öll smáatriðin.
Auk þess var dálitið skemmti-
legt að skoða Kinverjana. Þeir
eru allir i „plaggatarealisman-
um”, allar myndirnar virðast
eins, mest brosandi stúlkur. En
þetta þykir vist mikil framúr-
stefna i Kina. Japanirnir eru lika
mjög eftirtektarverðir. Þeir voru
með stór verk, byggð á japönsk-
um hefðum, segir Arni Ingólfs-
son.
Að sögn Arna virtust iista-
mennirnir á biennalnum yfirleitt
'hafa fengið opinberan fjárstuðn-
ing fyrir ferðum og uppihaldi.
tslensku listamönnunum tókst
hinsvegar aö kria út loforð um, að
föstudagúr 3. október 1980. ^ihelgarpásturinrL-
Æskan og ABC
— tvö barnablöð sem ekki eru í takt
við tímann
Undir jólin kemur svo hvorki
meira né minna en islenskur
kabarett á fjalir Alþýðuleikhúss-
ins. Kabarettinn, Blóösuguballið,
er eftir Gunnar Gunnarsson og
ýmsa fleiri, en Gunnar leggur
fram ófullbúið handrit, sem siðan
verður unnið i sameiningu þeirra
sem að verkinu vinna.
Þetta verður söngur, glens og
gaman, pólitiskt grin um verð-
bólguna, bilamenninguna, Flug-
leiðir og allt þetta sem einkennir
liðandi stund.
Seinna á leikárinu koma
væntanlega þrir einþáttungar,
Kona, eftir Dario Fo, eintöl
þriggja kvenna, og undir vorið
verður sett upp Draugalestur,
eftir Kroetz, undir stjórn Brietar
Héðinsdóttur.
Eftir áramót hefjast æfingar á
stuttu leikriti eftir kvikmynda-
gerðarmanninn fræga, Rainer
Werner Fassbinder, Frelsinu i
Bremen, en leikstjóri verður
Hallmar Sigurðsson. Þá má geta
þess að Þrihjólið eftir Arrabal
sem frumsýnt var i sumar fer aft-
ur i gang um þessa helgi og mun
trúlega rúlla viða.
—ÞG.
Verk eftir Arna Ingólfsson.
menntamálaráðuneytið greiddi
ferðirnar. Þegar þeir komu til að
sækja ávisanirnar tveimur dög-
um fyrir brottför hafði framlagið
verið skorið niður um helming.
Parisar biennalinn er bæði i
gamla nútimalistasafninu, þar
sem hann stendur til annars
nóvember, og Listamiðstöðinni
Pompidou, en sá hluti sýningar-
innar verður opinn út mánuðinn.
— ÞG
Nú fyrir skömmu leit nýtt
barnabiað dagsins ljós. Barna- og
tónstundablaðið ABC, afsprengi
Frjáls framtaks hf. og Skáta-
hreyfingarinnar.
Mikið var búið að auglýsa blað-
iðáður en lesendur fenguþaðloks
i hendur. Þvi var óspart fiaggaö
aði blaöinu myndi Guðrún Helga-
dóttir segja börnunum nýjar sög-
ur af Jóni Oddi og Jóni Bjarna.
Hvað hún og gerir og er það bita-
stæðasta efni blaðsins eins og við
var að búast. 1 blaðinu eru einnig
viðtöi við nokkra krakka, um það
hvað þau eru að gera, hvernig
þau vilja hafa barnablað og rætt
er við Karl Pétur Jónsson ungan
kvikmyndaleikara i Punktinum.
Þetta efni bjargar þvi sem bjarg-
að verður i þessu fyrsta tölublaði
ABC.
Þar fyrir utan er efni blaðsins
litlaust og Hflaust og litið til þess
vandað nema auglýsinganna.
Siðu eftir siðu er eytt í að auglýsa
tlskufatnað fyrir börn, hjól, kókó-
malt, súkkulaði, húsgögn i barna-
herbergið og annað af svipuðum
toga.
Menn skyldu ætla að aðrar
reglur giltu um auglýsingar
begar um börn er að ræða en ekki
tullorðið fólk.en þvi er greinilega
ekki að heilsa hjá Frjálsu fram-
taki hf.
Innanum glansandi litrikar
auglýsingar má svo finna gráar
þrautir, afspyrnulélegar mynda-
sögu, smásögur, föndur, örfáa
fróðleiksmola og nokkra brand-
ara. Slikt efni er út af fyrir sig allt
i lagi, en eins og það er framreitt i
ABC á það meira skylt við fjölrit-
að skólaefni, en nútima fjölmiðl-
un.
En ABC er ekki eina bamablað-
ið, sem gefið er út á Islandi.
ÆSKUNA þekkja allir, enda er
hún orðin áttræð og ber þess
nokkur merki bæði i efnisvali og
útliti. Meginuppistaða efnisins
eru ævintýri, iþróttir, þjóðlegur
fróðleikur, getraunir skrýtlur,
myndasögur og fastir þættir s.s.
Hvað viltu vita? og Hvað viltu
verða? Efnið er mikiö og hefur
siðfræðilegan undirtón, sem verð-
ur trúlega best lýst i setningunum
sem prentaðar eru neðst á innsið-
ur blaösins. Hafið ætið Jesús i
verki með ykkur. Forðist áfengi
og tóbak — drekkið aldrei fyrsta
staupið. Munið að kunna lexiurn-
arykkarfyrir skólann. Ekki tjáir
aö deila við dómarann og fleiri i
þeim dúrnum.
Lifsskilyrði islenskra barna
hafa tekiðmiklum stakkaskiptum
undanfarin 20 ár. Það sama verð-
ur ekki sagt um ÆSKUNA. Séu 20
ára gömul tölublöð borin saman
við ný, verður ekki séð að munur-
inn hvað efnisval snertir sé ýkja-
mikill. En pappirinn er orðinn
betri. Myndasögurnar eru orðnar
i lit og mislitar renndur skreyta
siður blaðsins hér og hvar. Lit-
myndir fyrirfinnast ekki inni i
blaðinu, en skreyta forsiðuna og
brosandi snáði i lit á baksfðunni,
tilkynnir æskunni að brosið fylgi
flösku af kók. Myndir sem fylgja
greinum i nýjustu tölublöðunum
bera það og með sér að þær eru
teknar fyrir svo sem 20—25 árum.
Barnablöðin tvö ÆSKAN og
ABC eru fremur einhliða i efnis-
vali. Við öðru er kannski ekki að
búast þegar Stórstúka islands sér
um útgáfu annars en Frjálst
framtak hf. og Skátahreyfingin
um útgáfu hins.
Það sama gildir um bæði blöð-
in, þau gera hvorugt nokkra til-
raun til þess að fjalla um þann
samtima sem íslensk börn
hrærast i. Það er ekki til siðs að
spyrja börn álits á lifinu og tilver-
unni. Ef þau eru spurð einhvers
er það i mesta lagi hvað þau heiti,
hvað þau eru gömul og hvort
þeim þyki gaman á dagheimilinu,
á róló eða i skólanum. Böm hafa
ýmislegt um lifið og tilveruna að
segja, bara ef einhver gerir sér
það ómak að spyrja þau. Það
sannar þátturinn Hringekjan,
sem verið hefur á dagskrá út-
varpsins á laugardagseftirmið-
dögum. Og þar sannast eins og
svo oft áður að gott barnaefni er
fyrir alla. Ef foreldrum þykir
barnaefni leiðinlegt geta þeir
bókað að bömunum þykir það
varla skemmtilegra.
Byltingin er á bömmer...
Einar Már Guðmundsson:
Sendisveinninn er einmana (39
bls )
og
Er nokkur I kórónafötum hér
inni? (43 bls.)
Ljóð
Galleri Suðurgata 7, 1980.
Það er undarlegt uppátæki
hjá ungu skáldi sem er að gefa
út i fyrsta sinn að senda þá frá
sér tvær bækur i einu. Þaö
mætti halda að höfundur ætli sér
engan smáhlut I heimi
skáldskaparins. Flestir hefðu
trúlega látiö sér nægja að gefa
út eina bók og þá skipt henni i
tvo hluta ef verkast vildi. En
hvernig sem nú á þessu stendur
þá er sjáanleg ein skýring, ef
maöur vill vera sanngjarn, og
hún er sú að ljóðin i þessum bók-
um em töluvert óh"k.
Ljóðin i Sendisveinninn er
einmana em yfirleitt fremur
löng og þar er leitast við að
skoða og skilgreina heiminn i
margbrotnum myndum og lik-
ingum þar sem mörgum hug-
myndum er blandaö saman.
Hinsvegar eru ljóðin i Er nokk-
ur I kórónafötum hér inni stutt
ogbyggja á einni hugmynd sem
tjáö er i einfaldri likingu eða
mynd.
I Sendisveinninn er einmana
eru þaö einkum tveir hópar
fólks sem teknir eru til með-
ferðar. Annars vegar er það
þessi vesalings smáborgari sem
búiö er að vera að sparka i rass-
inn á a.m.k. siðustu tvo áratugi
og jafnvel miklu lengur. Mér
finnst að þaö sé fyrir löngu hætt
að vera frumlegt að hneyksla
þennan smáborgara sinnar
samtiðar. Lýsingar eins og:
sest ekki hjá siðhærða
stráknum!
hann hefur áreiðanlega eitur-
lyf i fórum sinum
svo stressandi að slappa af
með teppalagt
sparimerkjabros
sparimerkjafjölskyldunnar
(bls. 18)
Þó póstkassinn sé alltaf tómur
ertu örugglega til það
geturðu sannað
með löggiltum pappirum
skilvisum afborgunum
af græjunum
og andardrættingum fyrir
framanspegilinn
(bls.22)
segja okkur ósköp litið nýtt um
smáborgarann eöa gera það
betur en áður hefur verið gert.
Hinn hópurinn sem Einar tek-
ur fyrir hefur hinsvegar ekki
verið gerður upp fyrir löngu.
Það er æskan sem einu sinni
ætlaði að frelsa heiminn i bylt-
ingunni sem ekki kom og hefur
nú orðið fyrir vonbrigðum og er
þreytt og hálfmædd á öllu
veseninu:
hinir siðhærðu með jesúbrosin
vita svo vel hvað þeir gera
að þeir eru hættir að pæla
_______ i þvi
svo undarlega langt
milli þeirra
sem sitja i sama
herberginu,
Við erum ekki i lit
heldur svart-hvitir skuggar
hvers annars
það er ekkert töff að vera til
allir sigrarnir sem
við töpuðum
i rauðeygu myrkrinu eru
fyrir bi
bylúngin er á bömmer
og frelsið er bara flipp
(bls. 13)
I heimi þessa fólks er rikjandi
einhver einsemd og
þú verður að eyða timanum af
sömu kostgæfni og hann
eyöir þér
(bls. 26)
1 ljóðunum má greina
ákveðna anarkistiska
samfélagshöfnun þvi
búið er aö stela uppskerunni
sitjum við auöum höndum
þar sem hinir ófyrirleitnu
sem skilja allt
en finna ekki til með
neinu hafa
öll völd.
(bls. 9)
Einar Már — bækurnar tvær
Iofa góðu segir Gunnlaugur m.a.
i umsögn sinni.
En þó að flest ijóðin séu held-
ur svartsýn og eyðileik þrungin
felst vonin helst í þvi að mann-
eskjurnar nái saman á nýjan
hátt:
á röntgenmynd himinsins
leysumst við upp
i frumefni til að mynda ný
sambönd ámilli
okkar sem erum verur.
(bls. 7)
I þessari bók, sem og hinni,
sækir Einar Már orðfæri sitt til
hversdagsmáls unglinga, en
ljóðin vilja oft verða fuilhlaðin
og nálgast oft predikunar-
kennda mælgi sem fer illa viö
efnið sem hann fjallar um.
Það sem gefur þessari bók
fyrst og fremst gildi er að i
henni er reynt að brjóta til
mergjar hluta nútimaheimsir.s
sem ekki hefur mikið verið fjall-
að um tíl þessa .
lErnokkurl kórónafötum hér
inni eru ljóðin yfirleitt stutt eins
og áður er getið. I rauninni er
viðfangsefnið og hugmynda-
fræðin svipuð en tjáningar-
aðferðin er önnur. 1 stuttum
ljóðum þar sem hversdagsmál
er notað í einföldum likingum
tekst Einari oft að sýna á
skemmtilegan og eftirminnileg-
anhátt inni þá veröld sem hann
yrkir um. Sem dæmi má taka
Baráttusöng isfirskra barna-
kennara:
sjá roðann
i varalit skrifstofu
stúlkunnar
Astarkvæði er svona:
þó rúbikófljótin væru þurr
þó ég gæti tekið strætó heim
til þín
kom ég sá ég og tapaði.
Miðaldra hjón:
þau hanga i stofunni
eins og samlokur en það
er ekkert
á milli þeirra nema
hamingjan
sem skilur þau að
Og að lokum kemur hér ljóðið
Mannleg samskipti:
gefðu mér sjúss
en vertu ekkert að
hafa fyrir þvi
að segja mér ævisögu þina
Mérfinnst þessi bók aö mörgu
leyti betri en hin, þvi hér fær
frumlegt hugmyndaflug skálds-
ins aö njóta sin án þess að vera
hlaöið of miklum umbúöum.
Þessar tvær bækur eru allra
athygli verðar og lofa góðu um
þennan höfund, þó að þær séu
alls ekki timamótamarkandi i
bókmenntasögunni.
— G.Ást.