Helgarpósturinn - 05.03.1982, Page 19

Brot úr aldaannál
Þessa dagana er Litli leik-
klúbburinn á tsafirði aö hefja
æfingar á verki eftir Böðvar Guð-
mundsson og hefur það hlotiö
nafnið Brot úr aidaannál. Þetta er
að minnsta kosti vinnuheiti eins
og það er kallað á stofnanamáli.
Böðvar var ekki einkarmarg-
orður um stykkið, sem hann
skrifaði sérstaklega fyrir klúbb-
inn, en aöspurður kvaöst hann
styðjast við gamalt mál að austan
og sem gerðist upp úr móðuharð-
indunum, nánar tiltekið 1784 til
1786. Menn tóku þá til bragðs að
leggjast út til að framfleyta lifi
sinu, en voru gómaðir. Með þvi
ekkert tugthús var á staðnum
voru menn þessir i reynd urðaðir,
voru settir i einhvers konar byrgi
úti i haga og hafðir þar vetrar-
langt og án nokkurrar upphit-
unar. Komu þeir ekki frá sér saur
né öðrum úrgangi og var réttur
matur inn um lúgu. Það kom svo
ekki i ljós fyrr en um vorið að
aðeins einn lifði; hann hafði
drepið tvo félaga sina og etið
siðan þeirra skammt.
Böðvar var spurður hvað
honum gengi til með þessu
verki.
Nýtt verk eftir Böövar
Guðmundsson sýnt
á ísafirði
,,Ég er meðal annars að sýna
fram á vald og valdleysi og
hversu grátt er hægt að leika fólk
með valdniöslu og valdbeitingu.
Viö notum valdið til að loka menn
inni og gerum það i stórum stil,
enda þótt við vitum, aö enginn
kemur bættari úr reísivistinni.”
Kári Halldórsson leikstýrir
verkinu og sér um sviösmynd og
eru æfingar að heí jast þessa dag-
ana.
Verandi ÞAR
Biöhöllin — Fram fsviðsljósið
( Being There ). Bandarisk
Argerð 1981. Handrit: Jerzy
Kosinski, eftir eigin skáldsögu.
Aðalhlutverk: Peter Sellers,
Melvyn Douglas, Shirley
MacLaine, Jack Warden. Leik-
stjóri: Hal Ashby.
Hugmyndin á bak við þessa
fyrstu mynd Bióhallarinnar er
fjári góð. Spurt er: Hvað haldið
þið að verði um m ann sem hefur
allt sitt vit Ur sjónvarpinu, sem
þekkir engan heim nema þann
sem sjónvarpið sýnir? Og
svarið er gefið i myndinni:
Hann verður þjóðhöfðingi, eða
eitthvaö þaðan af meira.
Jerzy Kosinski, höfundur
myndarinnar, sér Ameriku með
gestsaugum. Ef marka má
þetta verk hans hefur hann
aðallega tekið eftir tvennu.
Annarsvegar yfirborðsmennsku
i stjórnsýslu og hinsvegar hinu
óhemjumikla sjónvarpsglápi
fólks. I bók sinni tengir hann
þetta tvennt saman á maka-
lausan hátt, svo Ur verður held-
ur nöpur ádeila. Sögð er saga
einfeldnings sem búið hefur
innandyra allt sitt lif og þekkir
ekkertnema garðyrkju og sjón-
varp, þegar örlögin gripa i
taumana og senda hann Ut í
lifið. Upp frá því er hann mis-
skilinn gjörsamlega. Barna-
legar og fáránlegar athuga-
semdir hans um garðyrkju eru
teknar sem mikil speki, hann er
ferskur andblær á stjórnmála-
himninum: Maðurinn sem allir
hafa alltaf beðið eftir
Bók Kosinski um garðyrkju-
manninn Chance (tilviljun)
varð metsölubók, hefur verið
þýdd á islensku og kvikmyndin
er ákaflega trú anda hennar.
Myndin rennur áfram átakali'tið
og yfir henni er andblær angur-
værðar sem alltaf jaðrar við
fáránleikann. Leikurinn er
vandaður og aðalhlutverkið
skapað fyrir Peter Sellers sem
lék einfeldningabeturen nokkur
annar. Þráttfyrir að mér finnist
(eftir að hafa lesið bókina) að
þessi ágæta hugmynd Kosinski
sé svolftið teygð á langinn i
myndinni, er Fram i sviðsljósið
heppnuð mynd. Afskaplega þörf
áminning til sjónvarpsglápara.
Flísin og bjálkinn
Eins og mirg önnur félaga-
samtök gefur Blaðamannafélag
tslands út félagstiðindi. Þar eru
birtir kauptaxtar, félagatal og
aðrar fréttir af málefnum stétt-
arinnar. Enaukþessbirtastþar
af og til úrskurðir Siðareglu-
nefndar félagsins.
1 siðasta tölublaöi félagstið-
inda sem dreiftvar i næstliðinni
viku bregður svo við að Atli
Rúnar Halldórsson,fyrrverandi
blaðamaður á Dagblaðinu sál-
uga.skrifar nefndinni bréf frá
Noregi og biður hana um skýr-
ingar á úrskurði i' kærumáli
Haraldar Blöndals á hendur
honum.
Forsagan er i stuttu máli sú
að Atli Rúnar skrifaði i fyrra-
vor útvarpsgagnrýni i' DB þar
sem hann tók til umfjöllunar
þátt Haraldar i Morgunpósti.
Haraldi likaði ekki umsögnin og
kærði til Siöareglunefndar.
Nefndin veitti Atla Rúnari ákúr-
ur fyrir að brjóta i bága við 2.
greinsiöareglna blaðamanna en
þar stendur að þeir skuli , ,svo
sem kostur er sýna tillitssemi i
úrvinnslu og framsetningu”.
Égætla ekki að tiunda frekar
sjálft deiluefnið,en i svari Siða-
reglunefndar við bréfi Atla
Rúnars er eitt atriði sem mig
langar að gera athugasemd við.
Atli Rúnar bendir réttilega á i
bréfi sinu að i umræddri grein
hafi hann brugðið sér i hlutverk
útvarpshlustanda sem skrifar
gagnrýni undir nafni. Er hann á
þvi að slik skrif beri að með-
höndla öðruvisi en fréttaskrif
eða almenna blaðamennsku.
Þessu er ég sammáia.en ekki
nefndin. Hún segir ,,að starf-
andi blaðamaður geti ekki borið
kápuna á báðum öxlum, eftir
þvi hvort hann skrifar fréttir
eða lætur i ljós álit frá eigin
brjósti”.
Hérf innst mér nefndin fara út
fyrir verksviö sitt. Hennar hlut-
verk er að gæta þess að við
blaðamenn komum ekki óorði á
stéttina og virðum ,
almenna háttsemiístörfúm ly\
okkar.Húná L/
Kvikmyndafélög landsins eru
mi sem óðast að búa sig undir
sumarvertiðina. Bæði Norðan
átta og Hugmynd h/f, i samvinnu
við Saga film. eru komin á loka-
stig i undirbúningi undir kvik-
myndatöku sumarsins.
Efnið er i báðum tilfellum sótt i
nútimann, og undirbúningur að
töku fleiri mynda er i gangi.
— Verkið gerist i nútimanum
og efnisútdráttur og kostnaðar-
áætlun liggja þegar fyrir. Myndin
verður tekin i sumar,- ekki verður
ákveðið nánar hvenær verður
hafist handa fyrr en höfundur
handritsins, sem er Þráinn Bert-
elsson, hefur að fullu lokið við
það, en hann erað leggja siðustu
hönd á verkið þessa dagana.
Þetta var það eina, sem Helgi
Gestsson, framkvæmdastjóri
Norðan átta,vildi segja um þetta
næsta verkefni félagsins eftir
myndina um Jón Odd og Jón
á margslunginn og óvæntan hátt
tengist fortið þessa unga fólks og
hefur varanleg áhrif á framtiö
þess og áform, er það eina sem
Björn Björnsson, einn þeirra
Hugmyndarmanna,vill segja um
myndina.
Höfundar handritsins eru þeir
Egill Eðvarðsson, Snorri Þóris-
son og Björn. Egill er nú i þriggja
vikna frii erlendis og vinnur við
að setja saman vinnuhandrit. Þvi
áað vera lokiö fyrir miðjan mars,
en áætlað er að undirbúnings-
framkvæmdir hefjist strax eftir
páska. Þá verða m.a. valdir töku-
staðir og fólk i hlutverk. Tökur
eiga siöan aö hefjast 20. mai og
ljúka um mánaðamótin júni/júli.
Hún veröur siöan ekki klippt né
hljóðsett fyrr en i janúar á næsta
ári, vegna anna þeirra Hug-
myndarmanna við auglýsinga-
gerð. En ætlunin er að Húsið verði
frumsýnt um páska 1983.
Mestur hluti myndarinnar
verður tekinn innanhúss, f ibúð
Kvikmyndafélögin komin í fullan gang:
Tvö íslensk nútímaverk
kvikmynduð í sumar
Bjarna, sem 50 þúsund manns
hafa séð á tveimur mánuðum.
— Nú vantar bara 20 þúsund
manns til að myndin gangi
endanlega upp, en við erum
komnir í samband við erlenda
aöila sem hala áhuga á aö kaupa
myndina, svo við erum bjart-
sýnir. Bæði Þjóðverjar og Sviar
hafa sýnt henni áhuga, og það er
lika möguleiki á aömyndin verði
seld til sýningar i kapalsjónvarpi
iBandarikjunum. Auk þess stefn-
um við á sjónvarpsmynda-
hátiðina i' Cannes i aprillok, segir
Helgi.
Aður hefur fréstað Norðan átta
hafi hug á að gera kvikmynd um
Sölva Helgason. Helgi Gestsson
segir, að þeirri hugmynd hafi alls
ekki verið varpað fyrir róða.
— Sölvi Helgason er verkefni
sem við ætlum að vinna að, en
Norðan átta hefur ekki enn bol-
magn til að láta vinna kvik-
myndahandrit að þeirri mynd.
Það er nefnilega meira verk en
sýnist i fyrstu.m ,a. vegna þess að
mikil gagnasöfnun þarf að fara
fram, segir Helgi Gestsson.
Húsiö
Mynd Hugmyndar, sem hefur
hlotið vinnuheitið Húsið og Saga
film verður framleiðandi að,
gerist i Reykjavik nútimans og
segir frá hversdagslegum at-
burðum, lifi og tilfinningum ungs
fólks.
— Ungt fólk kemur sér fyrir i
gömlu húsi. Húsiðá sér sögu sem
sem verður komið fyrir i upp-
tökuhúsi.
— Þegar við ákváðum næsta
verkefni lögöum við til grund-
vallar þrjár lifsreglur. Þær voru,
að yrkisefnið skyldi tekið úr
núti'manum. Aö viö ættum að tak-
marka okkur þannig að viö
færum ekki á kaf ofan i forn-
sögurnar og allan þann umbúnað
sem þeim fylgja, og ekki væri
nauðsynlegt að byggja kvikmynd
á metsölubók, segir Björn
Björnsson um þessa væntanlegu
páskamynd 1983.
Leikstjóri veröur Egill
Eðvarðsson, Snorri Þórisson
kvikmyndatökumaður, Sig-
mundur Arthursson aðstoðar-
kvikmyndatökumaður. Hljóð
mun Sigfús Guðmundsson annast,
Björn Björnsson sér um leik-
mynd, Dóra Einarsdóttir um
búninga, Ragnheiður Harwey sér
um förðun,en framkvæmdastjóri
verður Jón Þór Hannesson.
Hlutverk ungu hjónanna verða
lang stærstu hlutverkin i' mynd-
inni, og hefur þegar verið ráðin
ung leikkona i annað þeirra, en
ráðning karlleikarans stendur
fyrir dyrum. Þau eru bæði at-
vinnuleikarar,en atvinnuleikarar
verða i öllum öðrum meiriháttar
hlutverkum myndarinnar. Auk
þess munu koma fram áhugaleik-
arar,og nokkrir hljómlistarmenn
munu „leika sjálfa sig” i
nokkrum tónlistaratriðum.
ÞG
Stöðug framþróun
Meö þessari sýningu sannar þvl Steinunn stööuga þróun fram til
kröftugri og hárbeittari verka, segir Halldór Björn Runólfsson um
sýningu Steinunnar Þórarinsdóttur á Kjarvalsstöðum.
Um siöustu helgi opnaði
Steinunn Þórarinsdóttir högg-
myndasýningu á Kjarvalsstöð-
um. Þar sýnir hún 11 högg-
myndir úr brenndum leir, gipsi
ogöörum efnum.Þetta erönnur
einkasýning Steinunnar, en hún
hefur einnig tekið þátt i sam-
sýningum, hér heima og er-
lendis. Nám stundaði hún á
listaskólum I Portsmouth, Eng-
landi, 1974-79 og Bologna, ltalfu,
1979-80.
A fyrri einkasýningu sinni
(Galleri Suðurgötu 7) sýndi
Steinunn mjög persónulegar
höggmyndir, þar sem hún drö
fram einmanaleik og einangrun
nútimamannsins, með keramfk-
brjóstmyndum alls konar. Hér
er myndmálið oröið knappara
og einfakiara að mörgu leyti,
stillinn öruggari og fágaöri.
Leirinn er ljós eöa dökkur,
gler jungslaus og verður
áferðarrikur og fallegur við
brennsluna, en um liti er ekki að
ræða.
Yfir sýningunni rikir einhver
einkennilegur blær, jafnvel
draugalegur. Litleysið magnar
upp draumkennda stemmningu
(en sagt er að menn dreym i ekki
i litum). Fyrir miðju i salnum
hangir verkiö „Draumur” (nr.
11), hvitt, í þremur hlutum, úr
gipsi og lérefti. U mhverfis
standa svo eða hanga aðrar
myndir.
Steinunn gerir sér nú mun
betur grein fyrir óli'kri virkni
hinna ýmsu þátta höggmynda-
gerðar. „Samband I og II” (nr.
9 og 10) eru dæmi um hug-
myndarika notkun Steinunnar á
lágmyndinni. Fyrri myndin er i
þremur hlutum og sú siðari i
tveimur. Yfir þeim hvilir ein-
hver myndsöguleg stemmning;
ein myndin verður ekki útskýrö
öðru visi en i sambandi við hin-
ar. Brjóstmynd sem ber nafnið
„Hún” (nr. 4), er jafnvel ein-
hver sterkasta og einfaldasta
mynd sýningarinnar. Hvergi
nær Steinunn að samræma eins
vel tvö efni, brenndan leir og
gler, þannig að þau haldi hvort
fyrir sig fullu sjálfstæöi og
styrk.
Speglar og gler skipa allstór-
an sess ásamt leirnum. Stein-
unn notar spegla til aö fjölga
figtirum sinum, likt og i verkinu
„Skuggar” (nr. 3), eða skipta i
tvennt öðrum („Persóna I”, nr.
7). Glerið er hjúpur eöa gri'ma,
til að hylia („Það”, nr. 2).
Eins og ég gat um áður, þá
eru verk Steinunnar hreinni og
beinni en áður og tilfinning
hennar fyrir efniviðnum, sem
flytjanda myndmálsins, mun
dýpri. Viss einföldun hefur átt
sér stað, en um leið verður allt
skipulegra og klárara. „Flugið I
og II” (nr, 5 og 6) eru dæmi um
breytingu frá fyrri tiö í nýrri.
Meðþessari sýningu sannar þvl
Steinunn stöðugaþróun fram til
kröftugri og hárbeittari verka.