Helgarpósturinn - 16.04.1982, Blaðsíða 10

10
Föstudagur 16. apríl 1982 helgarpásturinn
Hér með bind ég
enda á veturinn...
Apáskadaghringdi vinurminneinn i útlandinu i mig og spuröi yf-
ir hafið: Hvað gera tslendingar á páskunum?
Ég sagði eins og satt var: Ekkert.
— Borðið þið egg á páskunum?
— Já, þúsund tonn að ég held, það eru stór egg steypt úr súkku-
laði.
— Úr súkkulaði? Allt er nú til.
— Já, það er allt til, sagði ég sallarólegur, þvi ég er lönguhættur
að undrast undrunarlæti útlendinga sem finnst við skrýtin. Egg úr
súkkulaði? Hvi ekki? Ég fékk sjálfur eitt úr marsipan og fannst
meira að segja ekki mikið til um það.
— Éghélt að egg væru bara egg og kæmu úr fuglum, sagði kunn-
inginn i simtólinu og ég gat fullvissað hann um menningarlega
fátækt föðurlands hans, og hann lofaði að reyna að koma þeim sið á
heima hjá sér, að börn og fullorðnir smyrðu sig i bráðnandi kakó-
eða súkkulaðieggjum á páskunum. Það hjálpar fólki við að muna
eftir boðskap hátiðarinnar.
Vikupóstur frá Gunnari Gunnarssyni
Þessi sem hringdi frá útlandinu hringdi reyndar til aö segja mér
stórtiðindi: Vorið er komið, galaði hann yfir Atlantshafið.
— Eg veit það, sagði ég, það er löngu komið hingað. Það kemur
reyndar hingað af og til allt árið. En fer aftur. Það er eins og
eirðarlaus gestur i kokteilpartii. Litur inn aftur til að fá sér þann
siðasta.
—En hér er það komið og ætlar sér að vera um kyrrt, sagði kunn-
inginn kokhraustur.
— Hvernig veistu það?
— Hundaskiturinn er bráðnaður á gangstéttunum. Hér með lýsi
ég yfir endalokum vetrarins og vorkomunni bliðri, gólaöi hann
gegnum norðurhvel jarðar og var óþarfi að kalla, þvi nú til dags
heyrist milli landa þegar simtóli er lyft eins og innanbæjar i
Reykjavik.
Og úr þvi þeir i útlandinu eru búnir að binda enda á veturinn
(Hvernig er það annars gert?) er svo sem ekki annaö að gera fyrir
okkur hér úti en fara að dæmi þeirra.
Ég tek hér með að mér að binda endaá veturinn. Eða öllu heldur
kyrkja hann. Já. Þaðer best ég kyrki veturinn hér og nú meö berum
höndum og lýsi yfir vorkomunni.
Hugsið um það.
En vitanlega getur vorið orðið kalt. Þaö á sjálfsagt eftir að frjósa
og jafnvel dynja á okkur illviðri verri en elstu menn muna.
En samt er það vor.
Ég hef það fyrir satt, að við Islendingar séum eina þjóðin i heim-
inum, sem fagnar vorkomunni með opinberu hátiöahaldi, skrúð-
göngum og ræðusuði.
Getur það verið, að voriö eigi það til að hverfa á braut á sumar-
daginn fyrsta og koma ekki meir það árið, vegna þess hve dag-
skráin er þreytandi?
Ég heyrði þessu fleygt um daginn.
Bókin um ástina og
Elsta rit sem enn er til á
prenti um skák er bók sem kom
út á Spáni árið 1497 og á þvi senn
fimm alda afmæli. Höfundur
var Luis Ramirez de Lucena.en
bókin heitir Repeticion de
Amores y Arte de Ajedrez.Eins
og nafnið bendir til er i bókinni
Annaö dæmi frá Lucena
er einfalt endatafl þar sem hvít-
ur hefur tvö peö gegn einu og
annað frelsingi i þokkabót.
Maður sem sér þessa stöðu i
fyrsta sinni og ætlar sér að
vinna rakleitt, getur hrokkíð
upp með andfælum eftir.
fjallað um ástir og skáklist.
Þessi bók er ein hin torgætasta i
heimi, einhvers staðar hef ég
séð að til séu I heiminum 6 ein-
tök af henni, önnur heimild
nefnir 16, hvort sem nú er nær
sanni.
Að sjálfsögðu hef ég aldrei
orðiðsvo frægur að sjá rit þetta
og aldrei hef ég séð vitnað i hug-
leiðingar höfundar um ástina.
Hinsvegar er enn i dag i fullu
gildi ýmislegt af þvi sem hann
ritar um manntaflið. Þar koma
fyrir sálfræðileg hollráö eins og
það að heppilegt sé að tefla við
keppinaut sinn þegar hann er
nýbúinn að eta og drekka vel.
En langlifari hafa þó orðið
ýmsar aðrar athuganir hans er
snúa að taflinu einvörðungu,
sumar eru klassiskar, eins og til
að mynda staða sú sem hér er
sýnd og kennd er við Lucena.
Hvitapeðiðerkomið upp á 7.
röð, en hvernig á það að komast
upp I borð, hrókurinn eltir kóng-
inn með skákum ef hann hreyfir
sig, en ræðst aftan að peðinu ef
kóngurinn yfirgefur það. Þarna
kemur Lucena meö ráð sem
Nimzovitsch kallaði löngu siðar
,,að byggja brú”:
1. Hf4!
Nákvæmlega hingað, hvorki
lengra né skemmra
l...Hd2
2. Hg4 + Kh6 En ekki Kf6
3. Kf8 og peðið rennur upp.
3. Kf7 Hf2 +
4. Ke6 He2 +
5. Kd6 Hd2 +
6. Ke5! He2 +
7. He4
Brúin er fullbyggð, brúin milli
kóngs og hróks. Peðið rennur
upp i borð.
1. Kd5 Kc8
2. Kd6 Kd8
3. c7+ Kc8
4. Kc6
við þaðaðsvarturer patt! En sá
sem vill sigra verður að vera
reiðubúinn að fórna. Við
reynum aftur:
1. Kd5 Kc8
2. Kd6 Kc8
3. C7 + Kd8
4. Ke6! Kxc7
5. Ke7.
Nú hefur hvitur náð andspæn-
inu og hrekur svarta kónginn
frá:
5... Kc8
6. Kd6 Kb7
7. Kd7 Kb8
8. Kc6 Ka7
9. Kc7 Ka8
10. Kxb6 Kb8
11. Kc6 Kc8
12. b5 Kb8
13. b7 og vinnur.
Þriðja dæmið úr þessari
fágætu bók kemur sjálfsagt
ýmsum kunnuglega fyrir sjónir.
Ekki leynir sér hver hefur
undirtökin, það þarf kraftaverk
til þess að bjarga hvit. Og það
Spilaþraut
S DG1076
H 754
T K
L 8652
S A5
H Á108
T G7542
L DG7
S 9432
H KD6
T D986
L 43
SK8
H G932
T A103
L AK109
sem gerist er
kraftaverk:
sannarlega
sbcdsfgh
Hvítur á leik
1. De6+ Kh8 (ekki Kf8, Df7,
mát)
2. Rf7+ Kg8
3. Rh6 + + Kh8
4. Dg8+ Hxg8
5. Rf7 mát.
Maður getur imyndað sér
hvernig þeim er innanbrjósts
sem verður fyrir gerningum af
þessu tagi! Þetta er liklegasb
elsta dæmi sem til er um
kæfingarmát. Bók Lucena hefur
að geyma rúmlega 100 dæmi af
svipuðu tagi og þau sem hér
hafa verið sýnd, auk þess
nokkrar einfaldar athuganir á
taflbyr junum. Annað rit
óprentað, Göttinggen handritið
er einnig eignað honum. Þar er
fjallaðum skák á svipaðan hátt.
Og að lokum — tii þess að
leggja, áherslu á að fræðin frá
Lucena eru ekki úrelt enn á
siðari hluta 20. aldar — lítum við
á dæmi frá skákþinginu i Soci
árið 1980. Saunina hefur hvitt
gegn Cehova og á leikinn.
Hvernig vinnur hann skákina?
Skákdæmi
Lausn er annars staðar á
blaðinu.
Vestur spilar þrjú grönd.
Útspil norðurs er spaða drottn-
ing.
Lausn:
Bfjefq i ;4/íðjq
uueq jniag pcj ‘ispja já i8e[s nju
Qáui jn88njo uueq ja ‘i pdspq
ÍIIBjT sq jnSjx uuiSupq p uiqax
Vorútgjöld bileigenda:
Tíu þúsund í tryggingu og dekk
Hver árstimi hefur sina á-
kveðnu útgjaldapósta og föstu liði
eins og venjulega. Hjá bileig-
endum er vorið þannig timi
tryggingaiðgjalda, kaupa á
sumardekkjum og bilaskoðunar.
Útgjöldin sem þessu fylgja
koma sjálfsagt flestum jafn mikið
á óvart nú eins og endranær. Sé
allt tekið með i reikninginn geta
þau líka farið upp f upphæðir sem
geta komið rólegasta manni til að
svitna af angist.
Lauslega út reiknað gætu þessi
vorútgjöld eigenda meðalstórrar
fjölskyldubifreiðar nefnilega
numiö um og yfir tiu þúsund
krónum. Og það bara til að hafa
tryggingafélögin og bifreiðaeftir-
litið ánægð, ’að þvi tilskildu að
billinn sé I góðu lagi.
Fagnaðarboðskapur trygginga-
félaganna á þessu vori var 62%
hækkun tryggingaiðgjaldanna.
Þannig kostar það fólk á höfuð-
borgarsvæðinu núna að tryggja
bila af minnstu gerð um 4.300
krónur, eigi menn ekki rétt á af-
slætti, eða bónus. Með varkárni
og heppni er hinsvegar hægt að
lækka þessa upphæð um allt að
helming. Abyrgðartrygging fyrir
bila af miðlungsstærð kostar i ár
5.500 krónur og trygging fyrir
stærstu fjölskyldubilana kostar
um 6.200 krónur — hvorttveggja
án afsláttar.
Inn i þessar tiu þúsund krónur
sem fyrr eru nefndar er reiknað
með þvi að sumardekkin hafi
verið á siðasta snúningi i fyrra. 1
ár kostar hvert dekk 400 til 1.000
krónur,sé miðað við 13 tommu
felgur, sem er algengast á fjöl-
skyldubilum. ödýrust eru sóluð
dekk, sem kosta 4-500 krónur.
„Venjuleg” sumardekk kosta 6-
800 krónur, en svonefnd radial-
dekk eru dýrust og kosta flest hátt
i þúsund krónur stykkið. Og undir
hverjum bil eru fjögur dekk auk
varadekksins.
En þaö þurfa ekki allir að
kaupa ný dekk I ár, margir geta
notað sumardekkin eitt sumar
til. En munið, að þeir hjá Bif-
reiðaeftirlitinu vilja, að munstrið
á dekkjunum sé ekki grynnra en
einn millimetri — og það allan
hringinn.
Þeir sem eru svo heppnir að
eiga sæmileg dekk i ár geta hins-
vegar átt von á að þurfa að láta
geraeitt og annað viðbilana fyrir
skoðun, og á verkstæðunum eru
seðlarnir ekki lengi að fjúka,
hvað þá ef þarf að kaupa vara-
hluti.
Gjalddagi ábyrgðartryggingar-
innar var fyrsta mars, og bif-
reiðaskoðun er i fullum gangi. En
ekki gengur þetta jafnt yfir alla.
Eftir vinnudag á þriðjudaginn
voru þeir hjá Eftirlitinu komnir
upp i R-19500, en bilnúmer i
Reykjavik eru komin eitthvað á
áttugasta þúsund. Þeir eru þvi
margir sem fá gjaldfrest á vorút-
gjöldunum, þvi flestir draga vist
að borga trygginguna þangað til
kemur að þeim i skoðun.
En það er bara gálgafrestur,
Eftirlitið auglýsir 500 númer á
dag. Afköstin eru þó ekki nema
250-300 bilar, enda vantar alltaf
talsvert af númerum inní.
Og þegar kemur að skoðuninni
þurfa menn enn að hafa staðið i
skilum á nokkrum krónum. I
þetta sinn þarf að vera klár kvitt-
un frá tollstjóra fyrir ökumanns-
tryggingu og skoðunargjaldi, sem
er I ár 111 krónur. Séu menn i
bílaskiptum þarf svo að borga 110
krónur fyrir parið af nýjum
númeraskiltum, 230 krónur fyrir
umskráningu milli umdæma, en
460 krónur ef umskráningin er
innan umdæmisins, en skipt um
númer. Þetta siðasta er gert til að
draga úr númeraskiptum innan
umdæmisins. ÞG