Helgarpósturinn - 16.04.1982, Blaðsíða 22

Helgarpósturinn - 16.04.1982, Blaðsíða 22
22 Föstudagur 16. apríl 1982 helgBrpOSÍUrínn Ellington og f/eira sæ/gæti Nú getur margur safnarinn glaöst í sinu hjarta þvi þaö ágæta fyrirtæki Grammiö aö Vesturgötu 53B (simi 12040) er fariö aö flytja inn skifur frá Itölsku útgáfunum: Queen-disc, Jazz Live og King of Jazz. Þetta eru aö visu sjóræningjaútgáfur en tónlistiner jafn góö fyrir þaö. Count Basie sagöi einhverntim- an er hann var spuröur hvernig einleikshljóöfæri. Ellington var allra manna næmastur fyrir hæfileikum tónlistarmanna sinna og notfæri sér snilli Blan- tons i meistaraverkum einsog KokoogJackTheBear. Þau má bæöi finna á þessari skifu svoog Boy Meets Horn þarsem Rex Steward (sá sem Bjarni Bene- diktsson meinaöi aö leika fyrir Islenska) fer á kostum. Þessar honum þætti aö verk hans frá fjóröa áratugnum væru gefin út á þennan hátt: Ég er hæstánægöur aö aödáendum minum er geröur sá greiði aö gera þessi verk aögengileg að mér forspuröum. Þaö er mikiö af Ellingtonskif- um frá þessum fyrirtækjum og mestur fengur er aö tveimur drottningarskifum: The Jimmy Blanton Years (Q-007) og Duke Ellington at Carnegie Hall (Q- 018). A þeirri fyrrnefndu eru upptökur frá 1940 og 1941. For- vitnilegastar eru tökumar frá Kraft Musicr Hall i Hollywood gerðar 16. janúar 1941 þar sem Ellington og bassasnillingurinn Jimmy Blanton leika viö undir- leik hljómsveitar John Trotters. Blanton réðst til Ellingtons i október 1940 og lék meö honum til haustsins 1941 en þá varö aö flytja hann helsjúkan á berkla- hæli þarsem hann lést i júli 1942 aðeins tuttuguogeinsárs. Þrátt fyrir ungan aldur haföi Blanton unnið kraftaverk og frelsað bassann frá einhæfu ryþmahlut- verki sinu. Hann var Armstrong bassans, sá sem geröi hann aö gömlu læfupptökur eru oft mun andrikari en stúdidtökurnar þótt upptökugæðin séu minni. A Carnegie Hall skifunni frá 1946 má finna eina af sárafáu Ellington i sjóræningjahöndum Asjkenasí Tengdasonur þjóöarinnar, pianósnillingurinn Vladimir Asjkenasi, hélt á skirdag nokk- uð óvænta tónleika i Austurbæj- arbiói á vegum Tónlistarfélags- ins. Kvaöst hann 1 viötali hafa fundiö þarna smugu i strangri tónleikaáætlun sinni um heim- inn. Hann lék fyrst nokkur verk eftir landa sinn Alexander Skrjabin(1872- 1915), þrjá þætti úr opus 51 og 56 og Sónötu nr. 6. Þessi verk eru okkur flestum ekki mikiö kunn, og þvi var góö- ur fengur aö fá þau kynnt af svo ágætum kunnáttumanni. Aö þvi loknu lék hann Gaspard de la nuiteftir Maurice Ravel (1875 - 1937). Þaö er samiö viö kvæöi eftir jafnaldra Jónasar Hall- grimssonar, Aloysius Bertrand,. og listamaöurinn túlkaöi mjög eftirminnilega myndir þess, sem lýsa ýmist lokkandi söng vatnadisa, óhugnaði hangans I gálganum, sem flugurnar suöa umhverfis, eöa draughræöslu sögumannsins. Eftir hlé fengum viö svo aö heyra (en naumast sjá) hinar sinýju Myndir á sýningu eftir Mússorgskí (1839 - 81), sem ætiö veröa aö teljast enn betri i frumgerö sinni fyrir pianó en Hyiiingar „Þaö hlýtur að vera efamál, að jafngóðum listamanni sé að skapi að vera hylltur fyrir tengdir við þjóðina eða einhver önnur mál- efni en listina sjálfa", segir Arni Björnsson um uppistandiö kring- um tónleika Asjkenasi á skirdag. jafnvel glæsilegri hljómsveitar- útsetningu Ravels. Það er markvert timanna tákn, aö þetta verk var nánast óþekkt hér á landi fyrir rúmum 30 ár- um, þegar Jón Nordal tók aö kynna þaö. Ekki brást Asjken- asi fingralistin, en fyrir minn smekk lék hann verkið blátt áfram of þjösnalega frá upphafi til enda. Mér finnst t.d. að kafl- inn Bydlo eigi aö hefjast ofur- lágt og löturhægt einsog stóri vagninn nálgist úr fjarska, skröltiö veröi yfirþyrmandi um leiö og hann fer framhjá og deyi siöan smásaman út. En Asjken- asi byrjaði næstum af fullum krafti þegar i staö. Þaö er oröin nokkur tiska hér i borg, aö einhverjir umbóta- sinnar eiga frumkvæöi að þvi, að áheyrendur standi upp til að klappa, þegar mikiö liggur við. Staöan er tákn viröingar, gleði og fúsleika, segir séra Siguröur Pálsson I bók sinni um messuna. Samt stóðu þrautþjálfaðir Vin- arbúar ekki upp fyrir Sköpun- inni á 250 ára afmæli Haydns i Gamla Háskólanum þar um daginn. En meö þessum tiltækj- um er líklega veriö aö andæfa þeirri sálarflækju, sem mark- lausir útlendingar komu inn hjá sumum okkar fyrir þúsund ár- um,að viö værum tómlátir mör- landar. Einsog þaö sé ekki allt i lagi að vera tómlátur? A maöur endilega aö ganga meö amriskt rennilásbros? Nú var mikið uppistand. Fyrst var auðvitað staðiö upp fyrir Vigdisi forseta, þegar hún gekk aö sinum fremsta bekk. Svo gerðist þaö óvenjulega, að staöiö var upp fyrir listamann- inum, þegar hann gekk fyrst inn á sviöiö, rétt einsog hann væri þjóðhöföingi eöa kennari i barnaskóla. Óvist er hver stóð fyrir þvi. Þegar svo efnisskrá var lokiö, sást hinsvegar, aö fyrstur stóð upp á fremsta bekk formaður verslunarráös og for- stjóri Isals. Siöan lék Asjkenasi tvö aukalög, og að þeim loknum reis álforstjórinn enn upp fyrst- ur manna öörum til eftirbreytni. Vissulega kann sá merki maöur aö hafa yndi af góöri músik einsog fleiri, en ekki hef ég áöur séö hann sýna slikt frumkvæði. Það var engu likara en Alusu- isse hefði borgað undir lista- manninn frá Sviss, en ekki Tón- listarfélagið. Þaökom ósjálfrátt upp i hugann einhver orðaleikur um hyllingar álfursta sbr. hyll- ingar álfa. Vissulega er Asjkenasi i flokki fremstu pianóleikara i heimin- um, en hann er þó ekki betri en ýmsir aðrir, sem hingað koma annaö veifiö og ekki hljóta sömu móttökur. Það hlýtur að vera efamál, að jafngóðum lista- manni sé aö skapi aö vera hyllt- ur fyrir tengdir viö þjóöina eöa einhver önnur málefni en listina sjálfa. Mattheusar- passían Það var minna um hyllingar GOTT OG ÞAÐAN AF VERRA Thc Teardrop Ex- plodes-WiIder. Þegar Bitlarnir slógu i gegn á sinum tima, nutu þess ýmsar aörar hljómsveitir frá Liverpool eins og The Searchers, Swinging Biue Jeans, Gerry & the Pace- makers, Billy Kramer & the Dakotas ofl. Bylgja þessi var gjarna nefnd Mersey Beat og var hvað vinsælust áriö 1964 og fram á ár 1965. Siöan þetta var hafa litlar sögur farið af popptónlistarllfi Bitlaborgarinnar og liklega kannast fleiri ungmenni i dag viö borgina sem mikla knatt- spyrnuborg, þar sem þar er að finna sigursælasta knatt- spyrnulið Evrópu siöasta ára- tuginn eöa svo. En nú á allra siöustu árun hefur þó tónlistarlif borgarinnar veriö aö blómgast á ný og nokkrar ágætar hijóm- sveitir hafaskotiöupp kollinum. Má þar helstar telja Wah, ModernEon.Echo & the Bunny- men og Teardrop Explodes. Hafa þessar hljómsveitir eink- um veriö kenndar viö svokall- aöa pshycdelic nýbylgju. Þaö segir þo’ ekki mikiö þvi tónlistin semhljómsveitirþessarleika er i raun ákaflega ólik hver ann- arri. Echo & the Bunnymen og Teardrop Explodes eru þær af þessum hljómsveitum sem mestum vinsældum hafa náö. Teardrop Explodes slógu i gegn i fyrravor meö laginu Reward, en ýmissa hluta vegna hefur þeim ekki tekist aö fylgja þess- um vinsældum eftir. Lagiö Passionate Friend, sem gefiö var út á litilli plötu náöi ekki neinum sérstökum vinsældum, sem er furöulegt þvi það er sið- ur en svo verra lag en Reward og raunargottdæmi um hvernig popplög geta bæði verið til- raunakennd og létt. Rétt fyrir jólin sendi Tear- dropExplodes frá sér sina aðra stóru plötu og ber hún nafniö Wilder. Einhverra hluta vegna tók þaö tæpa fjóra mánuöi að plata þessi bærist til landsins. Þaö er annars merkilegt hvaö þaö tekur sumar plötur langan tima aö komast i verslanir hér. Hvar er t.d. Jam-platan og Haircut 100. Það er áreiöanlega meira en mánuöur siöan plötur þessar komu Ut. Er þetta ástand sem skapast þegar skortur er á samkeppni? Hvaö um þaö, Teardrop plat- an er loksins komin og veröur ekki annaö sagt en aö þar sé hin ágætasta plata á ferðinni. Tón- list þeirra er nú slipaðri en á fyrri plötunni og er ég ekki frá þvi aö vissan kraft vanti i tón- listina á kcílum. Clive Langer heitir sá er séö hefur um upp- tökustjórn á þessari nýju plötu, en hann hefur getiö sér gott orö aö undanförnu sem producer og hefur hann meðal annars stjórnaö upptökum á Madness plötunum. Hann hefur poppaö heildarhljóm Teardrops heil- mikiö upp en þó er þar enn aö finna mikil soul áhrif, sem áöur einkenndu hijómsveitina þó meir. 1 heild er Wilder góö popp- plata og er raunar merkilegt aö hún hafi ekki gengið betur en Jona Lewie — Heart Skips Beat Fyrir þremur eöa fjórum ár- um gaf Stiff hljómplötuútgáfan út plötu meö hljómborösleikar- anum Jona Lewie. Ekki féll þó tónlist hans beint i kramiö áriö 1978, þegar pönkiö og nýbylgjan voru upp á sitt besta. Tónlist hanser nefnilega oft :néi;\. skyld tónlist millistriösáranna en rokkinu. Þrátt fyrir litiö gengi plötu þessarar gaf Stiff manninn þó ekki upp á bátinn og áriö 1980 sendi Jona Lewie frá sér þrjár litlar piötur. Fyrst kom You Wili Always Find Me In The Kithcen At Parties, sem gekk nokkuö vel, þá Big Shot, sem gekk ekki og loks Stop The Cav- alry, sem fór aö mig minnir i fyrsta sæti breska vinsælda- listans. Litiö fór fyrir Lewie á siöasta ári. Þó mun hann hafa gefið út eitthvaö af litlum plötum, sem erakkúrat þaösem hann ætti að halda sig við, þvi heil stór plata er ekkialvegþaö sem á viö tón- listhans. Þaö heyrist best þegar hlustað er á plötuna Heart Skips Beat. Þaö er hægt að hlusta á einstaka lag en i heildina er hún heldur litið spennandi. Lewie sækirhugmyndir sinar sem fyrr nokkra áratugi aftur i timann. Tónlist hans er þö nær eingöngu leikin á rafmögnuö hljómborö og synthesizera sem vissulega færir hana nær okkur i timan- um, en bara ekki nög. Sum lögin minna óþægilega á aörar hljómsveitir, eins og t.d. For Seed That Always Died, sem minnir mjög óþægilega á hljómsveitina Sailor (man ein- hver eftir henni). Einhvern veg- inn hefði maöur nú búist viö meiru eftir fjögurra ára vinnu. MikeOldfield— Five Miles Out Þaö kom mér nokkuö þægi- lega á óvart þegar ég sá Mike Oldfield i Skonrokkinu um dag- inn flytja lagiö Five Miles Out. Bæöi þóttimér filman mjög góö svo og lagiö. Ég bjóst þvi viö einhverju góöu þegar ég fékk st&-u plötuna Five Miles Out i hendurnar. En mikil uröu von- brigöi min. Oldfield hefur ekk- ert skánaö siöan ég hlustaöi á hann siðast, sem mun hafa verið á plötunni Incantations. A fyrri hliöinni á Five Miles Out eraö finna eitt langt og leið- inlegt verk, sem heitir Taurus II, aö visu gutlar á þvi á köflum en bara ekki nógu löngum. Þó aö Taurus sé ekki sérlega skemmtilegt, þá er þaö öllu betra en það sem er aö finna á seinni hliöinni, þvi á hana er gjörsamlegaóhlustandi, þ.e.a.s. ef undan er skiliö lagið Five Miles Out. Og það virkar ekki eins vel eitt sér eins og meö myndinni fyrrnefndu. Það er greinilegt aö Oldfield erenn aö mestu aö plægja sama gamla akurinn og greinilegt er að uppskeian veröur sifellt rýr- ari. The Cars— Shake It Up Fyrir rúmum áratug náði miklum vinsældum tónlist, sem ævinlega var kölluö bubble gum — eða kúlutyggjó tónlist. Þaö voru hljómsveitir eins og 1910 Fruitgum Co., Ohio Express og The Archies, með lög sem hétu Goody Goody Gumdrops, Yummy Yummy og Sugar Sug- ar. Þótti tónlist þessi eitthvað þaö ómerkilegasta sem fram kom á þessum ti'ma. Af hverju er ég að minnast þess nú? Jú, þegar ég hlusta á Cars detta mér hljómsveitir þessar oft i hug. Ég er nefnilega þeirrar skoöunar aö Cars sé ein- hver helsta kúlutyggjóhljóm- sveit dagsins i dag. Ailavega viröistmér alltstefna iþá áttina á nýjustu plötu þeirra, Shake It Up. Þaö má lika merkilegt telj- ast aö þegar Cars slógu i gegn meö lögunum Best Friends Girl og Just What I Needed, þá voru til menn sem töldu hljómsveit- ina til nýbylgjuhljómsveita og Cars þvl fyrstu k nýbylgjuhljómsveitina til aö slá almennilega I

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.