Helgarpósturinn - 04.02.1983, Blaðsíða 8

8
sÝniiifinrssilir
Þjóðminjasafniö:
„Frá eldaskála til burstabæjar", heitir sýning,
sem nú stendur yfír í anddyri safnsins. Þar er
sýnd þróun íslenska torfbæjarins. Sýningin
er opin kl. 13.30-16 á þriðjudögum, fimmtu-
dögum, laugardögum og sunnudögum og
lýkur henni um miðjan febrúar
Ásgrímssafn:
Skólasýning vetrarins. Opið sunnudaga,
þriðjudaga oq fimmtudaga kl. 13.30-16.
Djúpiö:
í kjallarasalnum stendur nú yfir sýning á
veggspjöldum eftir þekkta erlenda listamenn
og eru þau öll til sölu. Sýningarsalur þessi,
sem er undir veitingahúsinu Horninu.er opinn
kl. 11-23.
Listasafn íslands:
íslensk og dönsk graík, ásamt olíumálverk-
um og fleira i eigu safnsins er nú til sýnis.
Safnið er opið á þriðjudögum, fimmtudögum,
laugardögum og sunnudögum kl. 13.30-16.
jListasafn ASÍ:
World Press Photo. Á annað hundrað frétta-
myndir síðasta árs og þeirra á meðal margar
verðlaunamyndir. Síðasta sýningarhelgi.
Listamunahúsiö:
Magnús Kjartansson opnar sýningu á
laugardag. Þar verða verk sem unnin eru
með tækni frá bernskudögum Ijósmyndar-
innar og rauðleirsskúlptúr svo eitthvað sé
nefnd. Sýningin er opin virka daga kl. 10-18
en 14-18 um helgar. Lokað á mánudögum.
Sýningin stendur til 20. febrúar.
Listasafn
Einars Jónssonar:
Safnið er nú opiö attur ettir nokkurt hlé. Að
venju eru stórfenglegar höggmyndir Einars
til sýnis á sunnudögum og miðvikudögum kl.
13.30-16.
Kjarvalsstaöir:
„Ungir myndlistarmenn" opna sýningu á
laugardag. Þar sýna um 60 listamenn um tvö
hundruð verk, málverk, vatnsliti, grafík,
skúlptúr.
Norræna húsiö:
Félag áhugaljósmyndara opnar Ijósmynda-
sýningu í kjallarasölum á laugardag. Brian
Pilkington heldur áfram að sýna Gilitrutt
myndir í anddyri.
Gallerí
Lækjartorg:
Tvíburarnir Haukur og Hörður opna sýningu
á laugardag. Þar verður grafík, sem er af-
rakstur rannsókna og vinnu þeirra síðastliðin
sex ár, m.a. micro-reliefþrykk og skúlptúr-
grafik. Sýningin er opin daglega kl. 14-18 og
14-22 um helgar og lýkur henni 13. febrúar.
Hringbraut 119:
Gullströndin andar enn og hefur aldrei verið
friskari. Mikið verður um að vera alla helgina,
myndlistarsýningar, tónlist, performansar og
margt fleira. Á föstudagskvöld og laugar-
dagskvöld kl. 20 verða hálfgerðar uppákom-
ur, þar sem tónlistarmenn og Ijóðskáld munu
láta í sér heyra.
Skruggubúö,
Suöurgötu 3a:
Tékkneski listamaðurinn Ladislav Guderna
sýnir grafik og póstlist. Opið þriðjudaga til
föstudaga kl. 17-21 og kl. 15-21 um helgar.
Gallerí Langbrók:
Langbrókarsýning á keramiki, gleri,
tauþrykki og grafík. Sýningin er opin virka
daga kl. 12 • 18. Skemmtilegir og gífurlega
fallegir hlutir. Og ódýrir.
Icikliíis
Þjóöleikhúsiö:
Föstudagur: Garðveisla eftir Guðmund
Steinsson. Síðasta sýning.
Laugardagur: Lina langsokkur eftir Astrid
Lindgren kl. 15. Jómfrú Ragnheiöur eftir
Guðmund Kamban kl. 20.
Sunnudagur: Lina langsokkur kl. 15. Dans-
smiðjan. Fjórir nýir ballettar með Islenska
dansflokknum kl. 20.
Litla sviðið:
Tvileikur eftir Tom Kempinski. Sunnudag kl.
20.30.
Leikfélag
Reykjavíkur:
Föstudagur: Forsetaheimsóknin eftir Régo
og Bruneau.
Laugardagur: Skilnaður eftir Kjarlan Ragn-
arsson.
Sunnudagur: Salka Valka eftir Halldór Lax-
ness.
Austurbæjarbió:
Hassið hennar mömmu eftir Dario Fo.
Föstudagur kl. 23.30.
íslenska óperan:
Töfraflautan eftir Mozart. Föstudagur og
sunnudagur kl. 20.
Leikfélag
Akureyrar:
Bréfberinn frá Arles eftir Ernst Bruun-
Olsen. Frumsýning á föstudag kl. 20.30.
Önnur sýning á sunnudag kl. 20.30.
Herranótt MR:
Prjónastofan Sólin eftir Halldór Laxness.
Síðasta sýning í Hafnarbíó í kvöld, föstudag
kl. 20.30.
Nemendaleikhúsiö:
Sjúk aeska eftir Ferdinand Bruckner. Leik-
stjóri: Hilde Helgason. Frumsýning föstudag
kl. 20.30. Næstu sýrtingar á sunnudag og
þriðjudag kl. 20.30. Sýningar eru i Lindarbæ.
Föstudagur 4. febrúar 1983
sturinn,
Herranótt þorir að g/íma
Herranótt Menntaskólans í
Reykjavík:
Prjónastofan Sólin eftir Halldór
Laxness.
Leikstjóri: Andrés Sigurvinsson.
Leikmynd og búningar: Karl
Aspelund.
Aðstoðarleikstjóri: Soffía Karls-
dóttir.
Helstu leikendur: Edda Arnljóts-
dóttir, Hafliði Helgason, Einar
Sigurðsson, Stefán Jónsson, Pór-
dís Arnljótsdóttir, Harpa Arnar-
dóttir, Ásta Arnardóttir, Ari
Matthíasson, Hilmar Jónsson,
Sesselja Jensdóttir, Anna Kristín
Jónsdóttir o.fl.
Œei/c/i&t
einmitt þessvegna ættu þau að
freista leikhúsfólks til nýrrar og
nýrrar glímu. Er það ekki síst
vegna þess að leikrit Halldórs eru
með eftirtektarverðustu nýjung-
um í leikbókmenntum okkar á
þessari öld.
Það má því nánast segja að það
sé bíræfni en um leið ánægjulegur
vottur um hugrekki að Herranótt
MR skuli taka eitt af leikritum
Halldórs til sýningar á þessum
vetri.
Prjónastofan Sólin er heldur
ekki auðveldasta verk Halldórs,
Ég er ekki einn um að hafa
stundum furðað mig á því hvað
íslenskt leikhúsfólk er deigt við
að taka til sýninga leikverk Hall-
dórs Laxness, og þá á ég við
leikritin sem hann samdi sem slík
en ekki leikgerðir skáldsagna
sem eru allt annarskonar verk.
Leikrit Halldórs eru að sönnu
óvenjuleg verk og liggur hreint
alls ekki alveg á borðinu hvernig
ber að skilja þau og þaðanaf síður
hvernig á að setja þau upp, en
sönnu nær að það sé einna erf-
iðast leikrita hans. Ekki ætla ég
mér hér að fara að ráða í rúnir
þessa verks og enn síður þjónar
rakning söguþráðar tilgangi.
Heimur verksins er bæði
skopstæling og skrumskæling
veruleikans fyrir utan verkið,
lokuð veröld með eigin lögmál-
um, en um leið með víðtækar
skírskotanir til þess sem fyrir utan
liggur. Markmiðið með mynd
þessarar afkáru veraldar er að
Ekki allt'
Blóðbönd - eða þýsku systurnar -
Die Bleierne Zeit. Pýsk. Árgerð
1981. Handrit og leikstjórn:
Margarethe von Trotta. Aðalhlut-
verk: Jutta Lampe, Barbara Suk-
owa, Rudiger Vogler.
„Ég þarf að fá að vita allt um
hana“. Þetta er lokasetning
myndar Margarethe von Trotta
urn „þýsku systurnar“ Juliane og
Marianne, - tvær systur sem snú-
ast til andófs gegn þýska „vel-
ferðarþjóðfélaginu“, arfleifð
þriðja ríkisins; Juliane með frið-
samlegum aðferðum, Marianne
sem hermdarverkamaður. Sá
sem spyr spurningarinnar er
langhrjáður sonur Marianne og
sú sem spurð er, er Juliane.
Myndin sem við höfum verið að
sjá fram að þessari setningu er
einmitt leit Juliane að svari.
En von Trotta, sem byggir
myndina á lífi Ensslinsystranna,
reynir ekki að þykjast vita þetta
„allt“. Hún sýnir ekki síst hvernig
við getum aldrei vitað eða skilið
allt sem stjórnar gerðum einstak-

Stund milli stríða hjá mæðgun-
um í Þýskaland , náföla móðir.
Harmieikur
hvunndags-
hetjunnar_
Pýskaland, náföla móðir
(Deutschland Bleiche Mutter).
Pýsk, árgerð 1980. Leikendur:
Eva Mattes. Ernst Jakobi, Elisa-
beth Stapanek, Angelika Thom-
as. Rainer Fredrichsen. Handrit
og leikstjórn: Helma Sand-
ers-Brahms.
Opnunarmynd kvikmyndahá-
Fegurðardísin í sýningu Herra-
nætur - undraverður árangur,
segir Gunnlaugur m.a. í umsögn
sinni.
vekja spurningar sem áhorfanda
er ætlað að vinna úr en ekki að
gefa svör, þó að sum þeirra sýnist
engu að síður liggja í verkinu.
Eins og í flestum seinni verkum
Laxness snúast spurningarnar um
siðferðileg gildi í mannlegu félagi
og afskræmingu mannlegra verð-
mæta í firrtum skrumheimi nú-
tímans. Hvernig einlægni, hug-
sjónir og fegurð snúast fyrr en
varir upp í andstæðu sína öllum
til ills.
Það sem vekur strax athygli við
þessa sýningu og á reyndar við um
fleíri sviðsetningar Andrésar Sig-
urvinssonar með skólanemum er
sterkur heildarsvipur hennar.
Hér mótast þessi svipur bæði af
Kvenrjasaga
með
húmor
Líf og störf Rósu rafvirkja (The
Life and Times ofRosie the Rivet-
er). Bandarisk kvikmynd, árgerð
1980. Stjórn og handrit: Connie
Field.
Reykvíkingum hefur á undan-
förnum árum gefist kostur á að
kynnast nokkrum heimilda-
myndum yngri kvikmynda-
gerðarmanna í Ameríku.þökk sé
Sigurjóni Sighvatssyni og amer-
ísku kvikmyndavikununt hans.
Líf og störf Rósu rafvirkja sver
sig f ætt við þær að einu leyti
a.m.k., hún er bráðskemmtileg á
að horfa. Auk þess er hún merki-
legt framlag til kvennasögunnar,
eins og einhverjir myndu segja.
Hér er sem sé fjallað um hlut
bandarískra kvenna í atvinnulíf-
linga og þjóðfélags. Hún rekur
rætur þessara tveggja prests-
dætra, jafnt gegnum einkalíf sem
þjóðfélagslegt umhverfi, en hún
hefur enga patentlausn á örlögum
þeirra. Afturámóti skapar hún
framúrskarandi vel uppbyggða
og áhrifamikla kvikmynd.
Ég leyfi mér reyndar að efast
um að margrómaðir snillingar
þýskrar kvikmyndagerðar eins og
Fassbinder og Herzog hafi gert
jafn heilsteyptar myndir og
„systramyndir“ von Trotta eru.
Systumar, sem við sáum á kvik-
myndahátíðinni í fyrra, var að
vísu ennþá pottþéttara verk en
Þýsku systurnar, þar sem höfund-
ur gengur stundum ívið of langt,
t.d. í stílfærðu skoti af prestinum,
föður þeirra, í prédikunarstól, og
of mikilli notkun innilokunar-
mótífa í myndvinnslunni (rimlar,
tré, gluggapóstar). Kannski
maður sé hreinlega búinn að fá
ofnæmi fyrir hinu síðarnefnda
eftir allar dyragættirnar og
speglaskotin hans Fassbinders.
Hitt er víst að sú sögulega sjálfs-
rýni sem nú brýst fram í þýskri
kvikmyndagerð fær vart betri
úrvinnslu um þessar mundir en
hjá Margarethe von Trotta.. ÁÞ
tíðarinnar fjallar um örlög Þýska-
lands áranna 1940-1950. Orlög
þjóðarinnar eru persónugerð í
örlögum einnar fjölskyldu, og að
sögn leikstjórans er það hennar
eigin fjölskylda. Faðirinn er á
vígvöllunum, en á meðan berst
móðirin við að halda lífi í sér og
litill; dóttur sinni. Þær ferðast um
landið þvert og endilangt og við
augum þeirra blasa eintómar
rústir. En það kernur að því, að
hildarleiknum lýkur og uppbygg-
ingin tekur við af eyðilegging-
unni, og fjölskyldan er sameinuð
á ný.
Þá fyrst fer konan að lúta í
lægra haldi. Þrekraunir stríðsins
höfðu stappað í hana stálinu, en
nú verður hún að sitja og standa
eins og maður hennar segir. Rétt
eins og Þýskaland varð að sitja og
standa eins og Bandamenn
sögðu. Konan tekur líka upp á
því að lamast vinstra megin í and-
litinu og má líta á það sem skipt-
ingu Þýskalands.
Þýskaland, náföla móðir er á-
hrifamikil mynd, þar sem allt
leggst á eitt, frábær leikur og gott
vald leikstjórans á efni sínu. Einn
galli þó, myndin er aðeins of
löng. _ GB
inu í síðari heimsstyrjöldinni.
Mennirnir fóru í stríð, en þær
tóku að sér þeirra störf. Brugðið
er upp brotum úr gömlum
heimilda- og áróðursmyndum
og inn á milli er fléttað viðtölum
við konur, sem unnu „karla-
störf". Þar segja þær nt.a. frá því
misrétti, sem þær voru beittar,
einkum ef þær voru svartar. Mis-
ræmið milli þess sem konurnar
segja og þess sem kemur fram í
gömlu myndunum er oft mjög
spaugilegt. Og er það einmitt eitt
einkenni þessarar myndar. A1 -
varlegtefni er tekið „gaman-
sömum“ tökum og gerir það
myndina enn áhrifameiri en ella.
- GB
Konurnar léku stórt hlutverk í
atvinnulífi Bandaríkjanna á
stríðsárunum. Frá því segir í
Rósu rafvirkja.
umgjörðinni ogaf leikaðferðinni.
Umgjörð verksins og allir bún-
ingar eru gerðir af plasti í fáum en
andstæðum litum. Þarmeð erum
við strax leidd í sérkennilegan
heim og hver og einn getur leikið
sér að túlka þennan þátt (- þunn,
viðkvæm, hol, plastveröld-
...o.s.frv.)
Andrés hefur áður sýnt það að
hann getur náð undraverðum ár-
angri með óþjálfaða leikendur.
Dregnar eru upp ólíkar og and-
stæðar ntyndir af persónunum
sem leikendum tekst furðu vel að
halda út allt verkið, að vera sjálf-
um sér samkvæmir í sýningunni.
A þetta einkum við um þá leikara
sem fara með stærri hlutverkin,
en það eru þau Edda Arnljóts-
dóttir sem leikur Sólborgu, Haf-
liði Helgason sem leikur Ibsen
Ljósdal, Einar Sigurðsson sem
leikur Síne Manibus og Stefán
Jónsson sem leikur Fegurðarstjór-
ann. Útfærsla Þrídísar var ákaf-
leg sterkt myndræn, en Þrídísi 1
lék Þórdís Arnljótsdóttir af skör-
ungsskap en hinar myndrænu Þrí-
dísir 2 og 3 voru Harpa og Ásta
Arnardætur.
Það má vel hafa góða skemmt-
un af því að horfa á unga og
hressa menntaskólakrakka glíma
við þetta erfiða verk undir stjórn
manns sem veit hvað hann má
ætla þeim. Þau þora að minnsta
kosti það sem aðrir þora ekki.
G.Ást.
Pat (Cassie MacFarlane) og
Del (Victor Romero) áður en
blekkingarnar komu í Ijós í
„Blekkingunni léttir“.
Blekkingin
mikla
Regnboginn: Blekkingunni léttir.
Ensk. Árgerð 1981. Handrit
Menelik Shabazz. Aðalhlutverk:
Cassie MacFarlane, Victor Rom-
ero, Beverly Martin, Angelia
Wynter. Leikstjóri: Menelik Sha-
bazz.
Nú á dögum heyrast alltaf ann-
að slagið fregnir af kynþáttaó-
eirðum í borgum Bretlands, og
nafnið á stærsta litaða hverfinu í
London - Brixton - er orðið vel
þekkt hér á landi. Þessi mynd
fjallar um forsögu og grundvöll
slíkra óeirða. Hún segir frá ungri
svartri stúlku sem dreymir um ör-
ugga miðstéttarframtíð. Hún
kynnist ungunt svörtum manni,
sem verður fljótt atvinnulaus og
vandamálin hrannast eðlilega
upp í kjölfarið. Á ofur einfaldan
hátt er áhorfendum síðan sýnt
fram á að þjóðfélagslegar að-
stæður þessa fólks bjóða í raun
ekki uppá neitt annað en rétt-
indabaráttu, og þau kynþáttaá-
tök sem fylgja þar í kjölfarið.
Ómarkviss leikur og flöt kvik-
myndataka koma hinsvegar í veg
fyrir að myndin verði verulega
áhrifarík. - GA
Carl-Axel Heiknert og Kerstin
Tidelius í hlutverkum foreldr-
anna í Húsið kvatt.
Æskan
kvödd
Húsið kvatt - Avskedct.
Finnsk-sœnsk. Árgerð 1982.