Helgarpósturinn - 04.02.1983, Side 13

13
irínn Föstudagur 4. febrúar 1983
lýðræði og annað er ekki raunverulegt jafn-
rétti. En pólitísk sjónarmið virðast því miður
ætla að koma í veg fyrir það nú, eins og oft
áður, að reynt verði að veita öllum lands-
mönnum þessi grundvallarmannréttindi. Sú
leiðrétting sem nú er helst talað um að gera
nær vart einu sinni þeirri breytingu sem var
gerð 1959, og miðað við þá miklu vinnu sem
lögð hefur verið í þetta, þá þykir mér það
leitt. Þetta misrétti er stærsti gallinn á hinni
nýju fyrirhuguðu stjórnarskrá að mínu mati.
Það er hinsvegar rétt að mikill aðstöðu-
munur er milli dreifbýlis og þéttbýlis. En
hann verður og á að leiðrétta á annan hátt en
með atkvæðamun".
Vonbrigði
- Þú ert búinn að vera á kafi í þessu stjórn-
arskrármáli ansi lengi. Er þetta þitt líf og
Hann segist hinsvegar ekki hafa farið í lög-
fræðina beinlínis í þeim tilgangi að fara
sfðarmeir útí stjórnmál. „Það má reyndar
vera að ég hefði farið eitthvað inná þjóðfé-
lagsfræðisviðið, ef um það hefði verið að
ræða þá. En svo var ekki“.
Gunnar hefur aldrei verið „praktíserandi"
lögfræðingur -hann hefur aldrei verið stari-
andi lögmaður. „Eftir að ég lauk prófi við
lagadeildina 1956 fór ég til Þýskalands í fram-
haldsnám við þjóðréttarstofnun í Heidel-
berg. Þar var ég í eitt ár, og fór þaðan til
Cambridge í Englandi, og þaðan lauk ég
doktorsprófi í þjóðrétti 1961“.
Næstu fimm árin var Gunnar ritstjóri Vísis,
en 1966 réðst hann til starfa í utanríkisráðu-
neytinu, þar sem hann var þjóðréttarfræðing-
ur og deildarstjóri í alþjóðadeild. Og 1971 fór
hann til New York sem varafulltrúi íslands
hjá Sameinuðu þjóðunum. Þar var hann til
1974, er hann kom heim og hóf kennslu við
Háskólann.
að vinna mikinn sigur í þessu kjördæmi í
næstu kosningum. Enn eru nokkrir dagar eft-
ir af framboðsfresti fyrir prófkjörið, og ég
mun taka afstöðu til þessara tilmæla nú um
helgina."
- Ef við snúum okkur að lögfræðinni. Mik-
ið er rætt um að hér sé orðið alltof mikið af
lögfræðingum, viðskiptafræðingum og alls-
kyns fræðingum. Verðurðu var við að þið
séuð að útskrifa menn í tilgangsleysi, útí
atvinnuleysi jafnvel?
„Nei, ekki ennþá að minnsta kosti. Þó höf-
um við áhyggjur af því í framtíðini. En lög-
fræðin veitir ákaflega breiða menntun. Lög-
fræðingar eru gjaldgengir á ákaflega mörgum
sviðum. Þeir eru lögmenn og dómarar, þeir
vinna í stjórnsýslunni, hjá ríkinu, hjá
sveitarstjórnum, hjá stærri einkafyrirtækj-
um, á fasteignasölum, og Iögfræðingar eru til
dæmis í blaðamennskunni. Menntunin er að
þessu leyti mjög hagnýt, miðað við að sum
ur er hver þjóð búin til að mæta skakkaföllum
og hagnýta sér nýjungar, bæði í atvinnulífinu
og á öðrum sviðum. Við erum því miður
mjög aftarlega í þessum efnum og eyðum
hlutfallslega sára litlu fé til rannsókna, einna
minnst Evrópuþjóða.
Afleiðingin er sú að við höfum gert ýmis
mistök við uppbyggingu nýrra atvinnugreina,
sem hefði verið hægt að koma í veg fyrir, ef
við hefðum lagt meiri áherslu á undirbún-
ingsrannsóknir“.
- Geturðu nefnt dæmi um þetta?
„Við erum hér til dæmis að reyna að byggja
upp nýjar búgreinar, svo sem hafbeit, fiski-
rækt, loðdýrarækt og annað slíkt. Þar höfum
við átt við ýmsa barnasjúkdóma að etja.
Annað dæmi er að við vöknum upp við vond-
an draum fyrir tveimur eða þremur árum og
sjáum að fjöldi húsa sem við byggðum um
langt árabil eru stórskemmd vegna steypu-
galla. Skynsamlejj nýting auðlinda okkar
byggi st á rannsóknum og á sviði fiskveiða og
yndi, eða ertu orðinn hundleiður á öllu
saman?
„Ja, ég er ákaflega ánægður með að þessar
skýrslur skuli hafa séð dagsins ljós. Það er
mikill léttir að þær eru komnar frá. Ég er
hinsvegar áfram jafn mikill áhugamaður um
þessi mál - þetta eru líka þau fræði sem ég
kenni hér við lagadeild Háskólans. Ég held
að það sé mjög mikilvægt að menn gleymi
ekki þessum málum alveg þó ný stjórnarskrá
verði samþykkt því stjórnarsicrá eins ríkis
verður að vera stöðugt til umræðu og íhug-
unar.
Því er heldur ekki að neita að það verða
mér mikil vonbrigði ef þingið ætlar að setjast
á þetta mál, einsog ýmislegt bendir til. Við
erum að komast þar í tímahrak. Þingmenn,
eins og sumir aðrir, hafa gagnrýnt stjórnar-
skrárnefnd fyrir seinagang, en síðan þegar
tillögur hennar sjá dagsins ljós er eins og
margir þingmenn telji málið best geymt í lok-
uðum skúffum, sem síðan megi opna eftir
nokkur ár. Það skýtur skökku við, finnst
mér“.
Nóg um stjórnarskrána. Gunnar G.
Schram lærði lögfræði við Háskóla íslands,
„vegna áhuga á þjóðmálum og stjórnmál-
um“, eins og hann segir sjálfur. „Þar að auki
var ég alltaf mun slakari í raunvísindagrein-
um en hugvísindagreinum, þannig að þetta
hjálpaðist að. Og ég hef aldrei séð eftir því“.
/ framboð?
- Þú hefur oft verið orðaður við stjórnmál
og framboð og stjórnmálaþátttöku, nú síðast
um daginn varstu sagður á leið í framboð á
Reykjanesi. Hversvegna er þetta?
„Jú, það er rétt. Það hefur komið alloft
fyrir. Sennilega er nú upphafið að ég var í
blaðamennskunni á sínum tíma og eins og þú
veist virðast augu manna mjög beinast að
fjölmiðlamönnum í þessu sambandi. Ekki
bara núna á síðustu árum, heldur líka áður
fyrr. Þar að auki starfaði ég þó nokkuð í
Sambandi ungra sjálfstæðismanna á sínum
tíma. Var þar lengi í stjórn. Störf mín í stjórn-
arskrárnefnd, og á sínum tíma í landhelgis-
málinu, sem var aðalmálið þegar ég var hjá
Sameinuðu þjóðunum og ég hef unnið mikið
að, hafa eflaust ýtt undir þetta líka.
Raunar tel ég það eitt mesta happ lífs míns
að hafa fengið tækifæri til þess að vinna að
lausn þessara tveggja stóru mála“.
- Ertu á leið í framboð núna?
„Ég hef fengið fjölmargar áskoranir um
það víðsvegar að úr Reykjaneskjördæmi,
bæði skriflega og munnlega, þar á meðal frá
mörgum úr forystusveit Sjálfstæðisflokksins
þar. Sú hvatning er vitanlega mikilsverð. Það
er mín skoðun að flokkurinn eigi möguleika á
háskólamenntun býr menn undir mjög
þröngt starfssvið.
Við höfum útskrifað um það bil 25 lög-
fræðinga árlega og þeir hafa hingað til fengið
störf við sitt hæfi. Éf þeim fjölgar geta þó
skapast örðugleikar. Það er ljóst að á sumum
sviðum háskólamenntunar fer að gæta
atvinnuleysis innan tíðar“.
Formaður BHM.
Þar kemur til kasta BHM, - Bandalags
háskólamanna - en Gunnar var fyrir skömmu
kjörinn formaður þeirra. BHM er hvorki
meira né minna en þriðju stærstu launþega-
samtök á landinu, 6-7000 manns, og gerir
kjarasamninga fyrir mikinn meirihluta fé-
laga, eða þá sem vinna hjá ríkinu. En Gunnar
hefur áhuga á að gera BHM að mun víðari
hagsmunasamtökum en þau hafa verið.
„Þar er efst á blaði að búa betur að Há-
skóla íslands. Það er okkur auðvitað á-
hyggjuefni ef Háskólinn verður annarsflokks
skóli, vegna þess að fjárhagslega er ekki nógu
vel að honum búið. Þá verður kennslan Iak-
ari, og rannsóknirnar, sem eru mikilvægari
þáttur í störfum Háskólans en flestir gera sér
grein fyrir, verða veigalitlar.
Það er fyrir löngu sannað erlendis að því
meiri rannsóknir sem stundaðar eru, því bet-
orkumála hafa verið gerð mistök sem allir
þekkja. Það er dýrt að spara á þessu sviði.
Annað sem BHM hefur mikinn áhuga á er
að vekja meiri athygli á mikilvægi starfa há-
skólamanna. Háskólamenntun getur nýst í
þjóðfélaginu á miklu fleiri sviðum en hún
gerir í dag. Háskólamenn eru hér starfandi á
mun færri sviðum en hjá nágrannalöndunum.
Ég er ekki að segja með þessu að það eigi að
ryðja út öðrum starfsmönnum, en bæði hið
opinbera og sérstaklega einkaaðilar hafa
ekki gert sér nægilega ljóst hve hagkvæmt
það er að nýta menntunina á sem bestan hátt.
Það er kannski fyrst núna, þegar tölvu-
væðingin er að ryðja sér svo gífurlega til
rúms, að menn átta sig á því að sérhæfing og
sérþekking getur fært mönnum skjótan fjár-
hagslegan ávinning".
Hér hef ég verið að tala um þá auðlind sem
felst í manninum sjálfum, sérstaklega ungu
fólki þessa lands. En aðrar auðlindir eru
einnig mikilvægar fyrir framtíð okkar sem
þjóðar. Við erum ennþá að ganga á landið,
rányrkja það að hluta. Fiskistofnarnir eru
enn sumir hverjir í mikilli hættu, þótt við
séum nú einir um hituna. Og nýting orkulind-
anna bíður enn skynsamlegrar stefnu.
Þetta eru miklu mikilvægari mál en dæg»
urþrasið í pólitíkinni, því framtíð okkar sem
sjálfstæðrar þjóðar er undir því komin að hér
stýri gæfan gerðum okkar“.