Helgarpósturinn - 18.02.1983, Blaðsíða 3

j-fef al
irinn^östudagur 18- f6brúar 1983
3
_Helgai---
posturinn
Blað um þjóðmál, listir og menn-
ingarmál.
Ritstjórar:
Árni Þórarinsson og Björn Vignir
Sigurpálsson.
Ritstjórnarfulltrúi:
Guðjón Arngrímsson.
Blaðamenn:
Guðlaugur Bergmundsson, Óm-
ar Valdimarsson, Þorgrímur
Gestsson
Útlit:
Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndir:
Jim Smart.
Dálkahöfundar:
Hringborð:
Auður Haralds, Birgir Sigurðs-
son, Heimir Pálsson, Hrafn
Gunnlaugsson, Jón Baldvin
Hannibalsson, Jónas Jónasson,
Magnea J. Matthíasdóttir, Pétur
Gunnarsson, Sigríður Halldórs-
dóttir, Sigurður A. Magnússon.
Listapóstur:
Heimir Pálsson, Gunnlaugur
Ástgeirsson, Siguröur
Svavarsson (bókmenntir &
leiklist), Sigurður Pálsson
(leiklist), Árni Björnsson (tón-
list,) Sólrún B. Jensdóttir
(bókmenntir & sagnfræði),
Guðbergur Bergsson (mynd-
list), Gunnlaugur Sigfússon
(popptónlist), Vernharður
Linnet (jazz), Árni Þórarins-
son, Björn Vignir Sigur-
pálsson, Guðjón Arngríms-
son, Guðlaugur Berg-
mundsson, Jón Axel Egilsson
(kvikmyndir).
Utanlandspóstar:
Erla Sigurðardóttir, Danmörku,
Adolf H. Emilsson, Svíþjóð, Inga
Dóra Björnsdóttir, Bandaríkjun-
um, Helgi Skúli Kjartansson,
Bretlandi, Ólafur Engilbertsson,
Spáni.
Erlend málefni:
Magnús Torfi Ólafsson.
Skák:
Guðmundur Amlaugsson.
Spil:
Friðrik Dungal.
Matargerðarlist:
Jóhanna Sveinsdóttir.
Stuðarinn:
Helga Haraldsdóttir
og Páll Pálsson.
Útgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
Magnússon.
Auglýsingar: Inga Birna Gunn-
arsdóttir.
Innheimta: Guðmundur Jó-
hannesson.
Dreifing: Sigurður Steinarsson.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Lausasöluverð kr. 20
Ritstjórn og auglýsingar eru að
Ármúla 38, Reykjavík.
Sími: 81866.
Afgreiðsla og skrifstofa eru að
Ármúla 38. Símar 81866
og 81741.
Prentun: Blaðaprent hf.
Mannréttindi fyrir alla
í viðtali i Helgarpóstinum í dag
er 25 ára gömul íþróttakona spurð
hvort hennni finnist hún öðiuTsi
en annað fólk.
„Öðruvísi?”, spyr stúlkan á móti,
„nei ég er mjög eðlileg. Ég er mjög
venjuleg kona, sem elskar konur".
Svona spurning þykir ef til vill
kynleg og þá svarið ekki siður, en
það á sér skýringar. Þessi unga
kona er ein fjögurra lesbískra
kvenna sem rætt er við í Helgar-
póstinum í dag.
I þessum viðtölum kemur glögg-
lega fram hve erfið staða þessa
fólks, lesbía og homma er, eins og
reyndar margra annarra minnihluta-
hópa. Hingað til hafa hommar
verið duglegri en lesbíur við að tjá
sig um sín mál, en í þessum viðtöl-
um kemur fram að það er ekki síður
áfall fyrir unga konu að uppgötva á
táningsaldri að hún hneigist til
fólks af sama kyni, en fyrir karl-
mann. Og áfall aðstandendanna er
einnig mikið. Allir foreldrar ættu
að geta ímyndað sér hversu sárs-
aukafullt það væri ef barn þeirra
kæmi einn góðan veðurdag inn í
stofu og tilkynnti að það væri
homosexual, eins og ein stúlknanna
gerði.
Önnur segir í viðtalinu: „Það er
náttúrlega alltaf erfitt fyrir for-
eldra að skilja það, þegar börnin
þeirra fara út á aðrar brautir en
uppeldið hefur miðað að. En for-
eldrar mínir hafa melt þetta smám
saman - mér hefur ekki verið út-
skúfað. Enda á foreldrum að vera
sama hvaða leið barn þeirra fer í líf-
inu ef því líður vel”.
Hommar og lesbíur hafa alla tíð
tilheyrt mannkyninu. Þetta fólk er
um allt, af báðum kynjum, á öllum
aldri, í hverri starfstétt, í hverju
byggðarlagi og í öllum stjórnmála-
flokkum.
Víðasthvar erlendis hefur skiln-
ingur á málefnum þessa fólks auk-
ist mjög á síðustu árum og áratug-
um, þannig að það hefur í auknum
mæli getað komið úr felum. Víða í
stórborgum getur þetta fólk lifað
venjulegu opinberu lífi í umhverfi
sem er sniðið að þeirra þörfum. Því
eins og ein stúlkan segir t viötalinu
við Helgarpóstinn: Homosexual-
ismi er meira en kynhneigðin ein.
Þetta er lífsviðhorf. Því allt í kring-
um okkur miðast við pörun tveggja
einstaklinga af gagnstæðu kyni. Á
vissan hátt standa hommar og
lesbíur utan við þjóöfélagið, því
það er búið til utan um konu og
mann í sambúð.
í fámcnninu á íslandi er staða
homma og lesbía erfiðari en víðast
hvar annarsstaðar og hjálpast þar
að almenningsálitið og opinberar
stofnanir. Nú þessa dagana er
mikiö rætt um mannréttindi i
tengslum við nýja stjórnarskrá og
þá er rétt að hafa í huga að barátta
homma og lesbía er mannréttinda-
barátta. Þetta fólk vill njóta fyllstu
réttinda, siðferðilega og lagalega,
en fer ekki fram á forréttindi.
Að umbera ósóma
Það er í senn hnýsilegt
og hryggilegt að virða fyrir
sér hvernig voldugir fjöl-
miðlar, og þá einkanlega
tvö stærstu dagblöð lands-
ins, fara að því að nauðga
tungunni með því að rífa
tiltekin hugtök úr eðlilegu
samhengi og brjóta þau
undir vald þeirra hags-
munahópa og stjórnmála-
afla sem að blöðunum
standa. Þannig fá til dæmis
hugtök eins og „frelsi”
og „lýðræði” sérstakt og
annarlegt inntak þegar þau
birtast á síðum íhalds-
blaðanna. Að þeirra mati
eru herforingjarnir í Tyrk-
landi og leppar Reagans í
E1 Salvador að verja „lýð-
ræðið” gegn alþýðu þess-
ara landa. (Ég hjó líka
eftir því í útvarpsfrétt, að
„sósíalistar” í Grikklandi
ætluðu að endurskoða her-
stöðvasamninginn við
Bandaríkjastjórn, en ekki
hrinoboróió
í dag skrifar Sigurður A. Magnússon
réttkjörin grísk stjórn-
völd). Á sama hátt fá orð
eins og „höft“ og „friðar-
barátta" sérstakt neikvætt
inntak í meðförum sömu
blaða og verða nánast að
blótsyrðum. Sú svart-hvíta
mynd veruleikans sem skrif-
finnum íhaldsaflanna er
svo eiginlegt að draga upp,
að það er nánast orðið
þeirra annað eðli, hún á sér
vitanlega enga samsvörun
í raunheimi venjulegra
manna, en hvaða máli
skiptir það ef hægt skyldi
vera að fá lesendur til að
hugsa ekki um veru-
leikann nema í tveimur
litum?
Sjálfur veruleikinn, svo
flókinn og mótsagna-
kenndur sem hann einatt
er, færir okkur nefnilega
uppí hendur fjölmörg
dæmi þess, að svokallað
frelsi getur verið vís vegur
til ánauðar, til dæmis það
frelsi sem virðir að vettugi
siðgæðissjónarmið, sam-
eiginlegar þarfir þegn-
anna, söguleg rök menn-
ingar og þjóðernis o.s.frv.
Frelsi til að flytja inn ár-
lega 400 tonn af rotvörðu
erlendu bakkelsi getur
verið gott í orði kveðnu, en
leggi það innlenda at-
vinnugrein í rúst, má
spyrja um gildi slíks frelsis.
Að hinu leytinu geta höft
verið nauðsynleg ráðstöf-
un til að stuðla að því frelsi
sem tryggja má með efna-
hagslegu sjálfstæði og inn-
lendu framtaki. Það er
talið góðra gjalda vert að
hefta framrás hraunrennsl-
is þegar það ógnar manna-
byggð og hefta hesta til að
koma í veg fyrir að þeir tví-
strist og týnist. Hví skyldi
þá ekki mega hefta spá-
kaupmennsku braskara
þegar þeir ógna efnahags-
legu sjálfstæði þjóðar-
innar? Vitanlega vegna
þess að það fellur ekki í
kram þjóðvilltra burgeisa
og leigupenna þeirra, sem
eiga aðeins ein gleraugu
($-$) og sveitast blóðinu
við að afhenda erlendum
auðhringum og afsprengj
um þeirra (Alusuisse &
Co.) allt sem þeir mega af
gæðum og gögnum lands-
ins. Ef til væri nokkur
metnaður með þessari
þjóð, yrðu skósveinar
hinna erlendu hagsmuna
orðaðir við föðurlandssvik
og látnir svara til saka fyrir
gerðir sínar í kosningum.
En þjóðarmetnaður
heyrir til liðinni sögu á ís-
landi og þjóðin hugsar um
það eitt að orna sér við
kjötkatlana meðan nokkur
ætur biti er í þeim, en lætur
sig litlu eða engu skipta
opinbera spillingu og óráð-
síu, skattsvik og valdníðslu
og annað það sem sterkast-
an svip setur á okkar dverg-
vaxna óperettuþjóðfélag.
Svo tekin séu tvö talandi
dæmi: Á sama tíma og
íhaldsmeirihlutinn í borg-
arstjórn ræðst gegn bág-
stöddustu þegnunum með
stórfelldri hækkun strætis-
vagnafargjalda og veruleg-
um niðurskurði á fjárveit-
ingum til félagslegra þarfa,
lætur hann gera gæðingum
sínum bílastæði sem hvert
um sig kostar marga tugi
þúsunda króna. Á sama
tíma og tvær helstu fjár-
málastofnanir þjóðarinn-
ar, Framkvæmdastofnun
og Seðlabankinn, búa um
sig í húsakynnum sem að
íburði munu jafnast á við
furstahallirnar í Þúsund og
einni nótt, er ekki til í
höfuðstað lýðveldisins við-
unandi hljómleikasalur,
hvað þá hljómleika-
höll, og sögulegar ger-
semar þjóðarinnar liggja
undir skemmdum í úreltri
og alls ófullnægjandi
byggingu Þjóðminjasafns.
Slík dæmi mætti rekja, en
það er sennilega tilgangs-
laust, því allir láta sér vel
líka eða að minnstakosti í
léttu rúmi liggja.
Um spillinguna í þjóð-
félaginu hafa stjórmála-
flokkarnir samráð og að
nokkru leyti samstarf, ella
hlyti að verða vart ein-
hverra tilburða til að snúa
við blaðinu. Þetta á vitan-
lega fyrst og fremst við um
tvo stærstu stjórnmála-
flokkana, Sjálfstæðis-
flokkinn og Framsóknar-
flokkinn, sem eiga mest
undir sér og eru gagnsýrðir
af hverskonar spillingu.
Kom samtrygging þeirra
einkar fróðlega og áþreifan
lega fram í vetur þegar
fram kom á alþingi frum-
varp um að rannsaka starf-
semi verktaka á Kefla-
víkurflugvelli, en einsog
kunnugt er hafa umræddir
tveir flokkar að mestu
skipt á milli sín her-
manginu. Að sjálfsögðu
bundust þeir samtökum
um að hindra óháða rann-
sókn málsins og komu því
svo fyrir, að rannsóknin
yrði gerð undir handar-
jaðri og eftirliti utanríkis-
ráðuneytisins, þannig að
þeir gætu hvor um sig eða í
sameiningu haft hönd í
bagga með henni. Jafnvel
hrokagikkur og valdníð-
ingur á borð við Begin
hefði ekki komist upp með
slíkt athæfi!
Svipuðu máli gegnir um
helmingaskipti þessara
flokka í Framkvæmda-
stofnun, einhverri mestu
óþurftar- og óráðsíustofn-
un þjóðarinnar sem Sjálf-
stæðisflokkurinn var á sín-
um tíma andsnúinn í orði,
en hefur dyggilega stutt og
notað eftir að embætti
annars kommisarsins féll í
hans hlut. Og til að bæta
gráu ofan á svart eru starf-
andi alþingismenn látnir
stjórna þessu apparati á
sama tima og horfið var frá
þeirri ósvinnu að heimila
bankastjórum setu á al-
þingi
að varð hljóðbært á
dögunum, þó lítið færi
fyrir því í íslenskum fjöl-
miðlum, að norræna
menningarmálanefndin
hefði í heimildarleysi eytt
35.000 krónum í laxveiði-
ferð þegar hún hélt hér
fund á liðnu sumri. Forkólf-
ar hægri flokkanna í Dan-
mörku og Noregi voru
meðal annarra við málið
riðnir og kváðu íslensku
nefndarmennina hafa átt
upptök að sukkinu, en
vildu annars sem minnst úr
málinu gera. Hinsvegar
hafði danski kratinn K.B.
Andersen einurð í sér til að
afþakka boðið. Á íslensku
nefndarmönnunum, Birgi
Thorlacius og Sverri
Hermannssyni, var helst
að heyra, að ekki væri orð
á þvílíku bruðli gerandi,
enda mjög í íslenskum stíl.
Samt varð fréttafluttning-
ur danskra og norskra
blaða til þess, að tekið
verður fyrir slíkar lysti-
reisur á kostnað skattgreið-
enda í framtíðinni.
Þessi litla frétt minnti
mig á mál sem verið hefur
forsíðuefni danskra blaða
vikum og mánuðum sam-
an, en ég man ekki til að
hafa heyrt orð um í ís-
lenskum fjölmiðlum. Þrír
af framkvæmdastjórum
danska samvinnusam-
bandsins, FDB, urðu upp-
vísir að því að hafa þegið
dýrar lystireisur og veiði-
ferðir af viðskiptavinum
fyrirtækisins, sem er vold-
ugasta verslunarfyrirtæki
Dana og systurfyrirtæki
SÍS á íslandi. Þegar for-
stjórinn komst á snoðir um
þetta, kom hann því til
leiðar að framkvæmda-
stjórarnir drógu sig hljóð-
lega í hlé og fengu hver um
sig tveggja ára Iaun í sára-
bætur. Þegar upp komst
um athæfi forstjórans var
hann Iíka látinn segja af
sér, og er málið nú komið í
hendur dómstóla.
r
Eg hef rökstuddan grun
um að við íslendingar
séum á því siðgæðisstigi,
að ofangreint mál þætti
tæplega í frástigur færandi,
hvað þá að það væri for-
síðuefni dagblaða dag eftir
dag og leiddi til þess að
umsvifamiklum athafna-
mönnum væri vikið frá
störfum. Að ekki sé minnst
á þá furðufregn þegar
danskur stjórnmálamaður
hnuplaði flösku af áfengi í
opinberu boði og varð að
segja af sér öllum trúnað-
arstörfum fyrir flokk og
bæjarfélag. Slíkt er á máli
íhaldsblaðanna og kannski
í hugum þorra íslendinga
einungis „frjálst framtak”
og ber vitni þroskaðri
sjálfsbjargarhvöt. Þó flest-
ir íslendingar séu haldnir
óskilgreinanlegu pólitísku
ofstæki, þá hefur þeim
með góðum árangri verið
innrætt það hugarfar að
umbera hverskonar ósóma
í þjóðlífinu, afþví fulltrúar
þeirra á alþingi semja leik-
reglurnar, og eftir höfðinu
dansa limirnir. SAM