Helgarpósturinn - 18.02.1983, Qupperneq 5

5
JpiSsturinn. Föstudagur
18. febrúar 1983
[A AÐRAR KONUR
„Rúna“: Það er helst getnaðurinn, sem
vefst fyrir mér þegar ég hugsa um að ég
vildi gjarnan eignast barn.
- Hvað með foreldra ykkar - þeirra fyrstu
viðbrögð þegar þar að kom.
Lára: „Ja, það var nú svo undarlegt, að
mæður okkar beggja voru búnar að geta sér
þess til löngu á undan okkur. Ég átti til dæmis,
marga góða vini í skóla, stráka, sem ég talaði
við og hlustaði á. En þeir vildu alltaf eitthvað
meira en að eiga mig að vini. Einhverntíma
var ég að tala um þetta við móður mína og þá
sagði hún si svona: Pú ert kannski bara les-
bísk? Svipað gerðist hjá Lilju. Ég man að ég
hugsaði þá, þegar hún sagði þetta: Já, hvers
vegna ekki? En svo var það ekkert meira -
fyrr en löngu sfðar. Takk mamma mín!“
„Hugga mig við að
veraekki hommi!“
„Ég var á allan hátt mjög venjuleg sem
barn og unglingur - nema að ég varð
skotin í stelpunum þegar þœr fóru að
verða skotnar í strákum. Sannast sagna
hef ég aldrei orðið skotin í strák.“
Sú sem talar er 23 ára gömul reykvísk
stúlka, sem við getum kallað Rúnu, þótt
það sé ekki hennar rétta nafn. Hún er í
háskólanámi, býr heima hjá foreldrum
sínum og er lesbía. Hún er ekki skotin í
strákum - hún verður ástfangin af konum
í staðinn, á sama hátt og aðrir hneigjast að
gagnstœðu kyni.
„Ég reyndi stundum að setja mig í spor
stráka, þegar ég var að velta þessum málum
fyrir mér áður fyrr,“ segir hún, „en ég sá
auðvitað fljótt að það var út í hött. Smám
saman fór að læðast að mér sá grunur að ég
væri lesbísk en það var ekki fyrr en ég var
orðin sautján eða átján ára, að ég viður-
kenndi það fyrir sjálfri mér. Þá kynntist ég
stúlku... Pað var mjög mikið stress að játa
það upphátt, að ég væri ekki eins og aðrar
konur...“
- Erfitt gagnvart þessari vinkonu þinni?
„Nei, það var ekkert mál. Ég var búin að
þekkja hana lengi - við vorum saman í
menntaskóla. Það var meira mál að segja
upphátt, það sem ég hafði verið að hugsa
lengi."
- Hefurðu velt fyrir þér hvers vegna þú ert
ekki eins og flest annað fólk á þessu sviði?
„Já, mikið. Mjög lengi var ég sífellt að
hugsa um hver væri ástæðan fyrir því að ég
væri lesbía.
Það hefur verið talað um uppeldi, horm-
ónabreytingar og margt fleira - ég held að
ekkert af þessu eigi við mig. Það skiptir mig
heldur ekki máli. Ég er mjög ánægð og sé
enga ástæðu til að reyna að breyta eðli mínu í
einhvern annan farveg."
- Hvernig vildi það til þegar þú viður-
kenndir eðli þitt fyrir þessari vinkonu þinni?
Hver var aðdragandinn?
„Aðdragandinn var svo sem enginn. Þetta
var ífylliríi, eins og kemur fyrir bestafólk. Þá
kyssti ég hana og sagði henni svo að ég væri
lesbísk. Hún tók því bara vel og síðar kom að
því, að hún áttaði sig á því að hún var sjálf á
sama báti og ég. En þarna var maður loks
búinn að segja það, sem maður var að hugsa.
Púff! Þá tók við vika, sem reyndi mikið á
taugarnar... var þetta rétt hjá mér eða ekki?
Nú varð ekkert aftur snúið, fannst mér.
Henni fannst það ekki heldur - hún er nú
búin að vera í sambúð með annarri í tvö ár og
hefur gengið mjög vel.“
- Hefurðu kynferðislegt ógeð á karl-
mönnum?
„Nei, alls ekki. En ég hef heldur enga
löngun til karlmanna. Auðvitað væri niiklu
auðveldara að vera „venjulegur" - heterosexual
- og ég gerði á sínum tíma örvæntingarfullar
tilraunir til þess. En það er náttúrlega eins og
að vera að skikka hetero karl til að vera með
öðrum karli. Það gengur ekki upp. Fólk var
svó að segja við mig: Æ, þú ættir nú að prófa
að vera með karlmanni, þá kannski lagast þú.
En það var ekkert að lagast. Þetta er mitt
eðli.“
- Þegar þú varst sem unglingur að velta
kynferði þínu fyrir þér- varstu nokkurn tíma
hrædd við þessar áleitnu hugsanir ígarð kyn-
systra þinna?
„Ég vissi eiginlega aldrei hvað ég var að
hugsa. Stundum hugsaði ég með mér: Ef ég
væri strákur, þá... en svo komst sú hugsun
aldrei lengra. Það var ekki fyrr en seinna að
ég fór að vita að það var fræðilegur möguleiki
fyrir mig að elska konu án þess að ég væri
karlmaður."
- Hvað með foreldra þína.Hvenær sagðir
þú þeim þennan óttalega leyndardóm?
„Það var kannski tveimur árum eftir að ég
hafði viðurkennt sjálfa mig eins og ég er. Ég
hafði áður talað við systkini mín - byrjaði á
að skrifa systur minni, sem bjóerlendis, langt
bréf og útskýra málið fyrir henni. Ég fékk
mjög gott bréf frá henni til baka og það var
mér mikill stuðningur. Auðvitað var ég
hræddust við fámennið - við að maður væri
að gera fjölskyldunni einhvern óskunda. En
svo kom á daginn, að foreldrar mínir höfðu
lengi vitað hvernig var.“
- Hvernig bar það að þegar þú talaðir fyrst
um þetta við foreldra þína?
„Ja... ég var lengi búin að vera að mana
mig til þess. Svo þegar ég loks hafði safnað
kjarki - þá vissi ég ekki alveg hvaða orð ég
átti að nota. Ég vildi ekki segja þeim að ég
væri kynvillt, það er svo ljótt orð og beinlínis
rangt. Ég var ekki viss um að þau myndu
skilja orðið „hontosexual", svo ég sagði bara
hreint út við þau, að ég væri lesbísk."
- Og hvernig brugðust þau við?
„Bara vel. Seinna. Fyrst brá þeim auðvitað
mikið, ég fór bara aftur inn í herbergið mitt
svo þau gætu melt þetta í friði. Þegar ég kom
aftur fram kom í ljós að þau höfðu lengi vitað
innra með sér hvernig var, en ekki viljað
viðurkenna það. Ekki frekar en ég. Foreldrar
hafa ótrúlega hæfileika til að sjá ekki það sem
þeir vilija ekki sjá. En þau hafa reynst mér
mjög vel - eins og sést til dæmis á því, að ég
bý ennþá heima."
- Hvað með aðra fjölskyldumeðlimi - fjar-
skyldari?
„Ætli allir viti hvernig í pottinn er búið?
Það er égekki viss um. Þeir sem vita- ja, ætli
það fólk vorkenni ekki bara foreldrum mín-
um. En þau eiga fleiri börn, pabbi og
mamma, sem allt hefur lukkast svo dæma-
laust vel með! Ha ha! Annars er mér sama
hvernig fólk hugsar - á meðan foreldrar mínir
og systkini sætta sig við mig eins og ég er, þá
get ég boðið heiminum byrginn.“
- Ertu á föstu?
„Ekki eins og er.“
- Það hefur ekki hvarflað að þér að flytja
að heiman?
„Nei, ég sé eiginlega engan tilgang í því á
meðan ég er enn í skóla. Eg hef verið með
stelpu, sem er með íbúð og þá hef ég náttúr-
lega meira verið þar en heima en það hefur
ekki komið til þess að ég hafi flutt. Ég þekki
nokkrar, sem eru í sambúð og það hefur allt
gengið mjög vel.“
— Það hefur dálítið borið á hommunum
'undanfarið. Er minna um konur í Samtökun-
um ’78, samtökum homma og lesbía?
„Já, þær eru teljandi á fingrum annarrar
handar. Þegar ég kom fyrst í samtökin 1979
var þar bara ein kona. Konur eiga líka
auðveldara með að fela þetta „öfuga“ eðli
sitt. Þeirra líf er á margan hátt auðveldara.
Ég get nefnt þér sem dæmi, að einhverntíma
var ég ásamt vinkonu minni á dansstað í miðri
viku. Þá var fátt fólk. Við fórum að dansa og
vorum tvær einar á gólfinu þangað til að tveir
hommar fóru að dansa við hliðina á okkur.
Þeim var umsvifalaust hent út - en við að
sjálfsögðu látnar í friði. Ég hef stundum
huggað ntig við að vera að minnsta kosti ekki
hommi, því þá fyrst mæta manni fordómarn-
ir. Satt að segja vorkenni ég stundum homm-
unum. Það hlýtur að vera agalegt að vera
hommi, alinn uppsem tilfinningakaldur karl-
maður, hafa aldrei mátt sýna tilfinningar sín-
ar og þurfa svo að berjast við uppeldið jafn-
framt því að berjast við unthverfi dagsins í
dag.“
- I santbandi þínu við aðrar konur - hvor
ykkar gegnir hlutverki karlmannsins, ef um
eitthvað slíkt er að ræða?
„Það er ekki um neitt slíkt að ræða. Að
minnsta kosti ekki í minni reynslu. Þú verður
að gæta að því, að homosexualismi er meira
en kynhneigðin ein. Þetta er lífsviðhorf. Allt í
kringum okkur miðast við pörun tveggja ein-
staklinga af gagnstæðu!! kyni. Það setur
óneitanlega á mann pressu - á vissan hátt
stöndum við utan við heiminn, með annan
fótinn inni. Þess vegna hljótum við, sem
erum homosexual, að horfa út frá öðru sjón-
armiði en heterosexual fólk. Heimurinn er
búinn til fyrir heterosexual konu og manninn
hennar.“
- Og kannski börnin þeirra líka. Nú er
ekki beinlínis útlit fyrir að þú eignist börn. Er
þér sama um það?
„Það er ekkert andstætt mínu eðli að eign-
ast barn. Ég hef ekkert á nióti því að eignast
börn-ég hef mjöggaman af börnum. En það
er náttúrlega getnaðurinn, sem vefst fyrir
mér. Ég er fyrst og fremst kona. Ég er ekki
kona í karlaleik - og því síður í karlaleit."
„Ég er eðlileg koha
- sem elskar konur“
„Berglind“ - eins og við skulum kalla
hana - er 25 ára grannvaxin og sterkleg -
enda íþróttakona. Hún er að sjá ekkert
öðruvísi en þúsundir kvenna á hennar
aldri, dálítið snögg upp á lagið og ákveðin.
En fyrir þremur árum varð stórkostleg
breyting á lífi hennar. Hún viðurkenndi
fyrir sjálfri sér - og öðrum - að hún vœri
lesbía.
„Ég var búin að gera heiðarlegar tilraunir til
að vera „venjuleg" eins og það er kallað,"
segir hún. „Svo fór ég út á land og þegar
þangað kont fór ég að velta fyrir mér hvers
vegna ég hefði farið. Niðurstaðan varð sú, að
ég var ástfangin af vinkonu minni, sem var
komin á fast. Ég var að deyja úr afbrýðisemi.
Þegar ég fór svo að rifja upp samband okkar
aftur í tímann, þá varð niðurstaðan alltaf sú
sama: éghafði alltaf veriðástfangin af þessari
vinkonu minni.“
- Og þá varstu búin að fá nóg af karl-
mönnum?
„Ég næ bara ekki að tengjast þeim tilfinn-
ingaböndum við karlmenn, sem ég veit að
maður á að geta gert. En það get ég við
konur. Ég hafði reynt að vera með karl-
mönnum og ganga inn í munstrið en það gekk
ekki.“
- Hvað með utanaðkomandi áhrif - varstu
ekkert hrædd við umhverfið?
„Aðalatriðið er að maður þori að viður-
kenna sjálfan sig eins og maður er. Þegar það
hefurgerst skipta þessi utanaðkomandi áhrif
engu máli.“
- Hvaða augum leist þú lesbíur og homma
áður en þú tókst sjálf þessa ákvörðun?
„Ó, ég hef auðvitað alltaf verið full for-
dóma. Og núna veit ég að það var einfaldlega
vegna þess að ég hef verið hrædd við sjálfa
mig. Ég var meira að segja svo hrædd, að ég
man eftir að hafa sagt við sjálfa mig: Frekar
gerist ég hommi en lesbía!“
- Þú fórst út á land og komst að þessari
niðurstöðu. Hvað gerðist þegar þú komst í
bæinn?
„Þá náttúrlega velti ég mér yfir liðið - bun-
aði þessu yfir alla, sem ég þekkti og treysti.“
- Og viðbrögðin?
Hún hikar og brosir svo: „Ja, ættingjar
mínir sögðu sem svo: Já, okkur grunaði það
nú alltaf. “
- En fyrsta samband þitt viö konu - var það
eftir þetta?
„Nei, ég hafði áður verið búin að komast í
kynni við konu. En það var fikt, var aldrei
neitt alvarlegt.“
staðan varð sú, að ég varð ástfangin af vin-
konu minni.
- Þú hefur meira verið með karlntönnum?
„Aldrei inikið. Þá var maður gjarnan undir
áhrifum áfengis - og alltaf að reyna að sann-
færa sjálfa mig um að ég væri ósköp venjuleg.
Það dugði kannski í tvo eða þrjá daga á eftir.
Svo áttaði maður sig á tilgangsleysinu og
tómleikanum."
- Hvað með foreldra þína?
„Það er náttúrlega alltaf erfitt fyrir foreldra
að skilja það, þegar börnin þeirra fara út á
einhverjar allt aðrar brautír en uppeldið hef-
ur miðað að. En þau hafa melt þetta smárn
saman - mér hefur ekki verið útskúfað. Enda
á foreldrum að vera santa hvaða leið maður
fer í lífinu ef manni líður vel."
- Heldurðu að þú getir rakið þig nægilega
jlangt aftur í tímann til að vita hvenær vendi-
punkturinn kom upp-hvenær eðli þitt fórað
snúast úr heterosexual í homosexual?
„Það má ugglaust rekja mjög langt aftur. Eg
hef til dæntis komist að því, að þegar ég var í
barnaskóla þá var ég alltaf ástfangin af kenn-
aranum mínum, sem var kona. Ennþá yngri
var ég hrifin af stelpunum frekar en strákun-
um, jafnvel þótt ég hafi jafnan leikið mér
nteira með strákunum. Æ, ég veit það ekki.
Það eru til á þessu margvíslegar skýringar og
ennþáfleiri kenningar. Eflaust hefurþaðein-
hverntíma gerst, að ég hafi í æsku sagt: Ah,
svona ætla ég að verða. En það hefur meira
verið ómeðvitað - og þar fyrir utan er þetta
hrein ágiskun."
- Hvað með unglingsárin? Þá hlýtur að hafa
hvarflað að þér öðru hverju að þú værir
kannski ekki eins og flestar stelpurnar.
„Já, mikil ósköp. Auðvitað leið mér djöful-
lega allt frá gelgjuskeiði og þar til ég var 21
eða 22 ára. En eftir að ég var búin að sætta
mig við sjálfa mig þá fór mér að líða vel. Innri
baráttan, sem ég hafði háð svo lengi, var á
enda. Ég skal segja þér, að í minni íþrótta-
grein eru stelpur á öllum aldri. Ég get
auðveldlega pikkað út þessar litlu, sem ég
veit að hafa tendens í þessa átt - gætu orðið
lesbíur-en munu aldrei viðurkennaþað. Það
mun ekki einu sinni hvarfla að þeim. Þær eiga
eftir að ganga beint inn í hið hefðbundna
lífsmunstur - og sumar að vera þar ófull-
nægðar allt sitt líf. Það er miklu auðveldara
fyrir þær heldur en að viðurkenna sitt rétta
eðli. Þær ógna engum á meðan.“
- Er hægt, á einhverjum tímapunkti, að
snúa litlum stelpum - til dæmis dóttur minni?
„Það er ekki fræðilegur möguleiki. Það
hvarflar ekki að mér....“
- Nú taka ættingjar þínir og félagar þér vel.
Hvað með annað fólk - samfélagið?
„Ja, það stendur náttúrlega ekki utan á mér
að ég sé lesbía. En mér finnst égekkert undir-
okuð, síður en svo. Fyrir helgina síðustu var
ég ásamt einum homma fyrir utan ríkið að
selja blað Samtaka ’78, Úr felum. Ég var búin
að hafa mig mjög vel til og var bara virkilega
fín. Svo fórum við að selja blaðið. Flestir
tóku okkur mjög vel, einstaka maður keypti
blaðið - en ég tók eftir því, að margir sögðu
bara nei takk en stoppuðu svo rétt innan við
Framhald á 15. síöu.
Myndir: Jim Smart