Helgarpósturinn - 29.08.1985, Qupperneq 4

Sigurborg Sigurðar-
dóttir nafnasafnari í
Vogunum.
Þjóðbjörg, Þórbjörg,
Þiðrik, Þorleifína,
Þýðrún, Þórveig,
Þórína, Þórelfa,
Þórmann, Þórjón,
Þórörn, Þorgunnur,
Þorlóksína, Þorvalda,
Þöll, Þórheiður,
Þórgerður, Þórhannes,
Þjóðmundur.
Nei, lesandi góður, við erum
ekki komin í skólakladdann í Tré-
kyllisvík eða Jökuldal. Blaðamað-
ur Póstsins situr í kaffi hjá Sigur-
borgu Siguröardóttur, húsfreyju í
höfuðborginni sem hefur undan-
farin 8 eða 10 ár safnað skrýtnum
mannanöfnum, íslenskum.
Alvea ótrúlegt hvað er
sett a börn
„Nei, nei þetta er alls ekki nein
skipuleg söfnun," segir Sigurborg.
„Ég hef bara punktað þetta niður
um leið og ég hef rekist á þessi
nöfn. Þetta var bara grín að ég fór
að gera þetta."
I lausblaðamöppu geymir Sig-
urborg á að giska 2000 nöfn sem
hún hefur fengið úr ýmsum áttum.
Mörg hver fyrir ábendingar vina
og kunningja en ekki færri úr bók-
um; allskyns ævisögum og endur-
minningum sem geyma nöfn ís-
lendinga. í þessu safni eru nöfnin
ekki öll jafn fágæt eða skrýtin en
áreiðanlega koma flest þeirra okk-
ur á óvart. Innanum hefur Sigur-
borg sett nöfn sem hún hefur sjálf
haft sérstakt dálæti á, án þess að
þau teljist mjög fágæt, svo sem
Ásný, Arna, Birkir, Elvar og
Snædís. Þessi stinga jafnvel í stúf
innan um Klásínus, Híraníu,
Hjörtþór, Hagbarð, Ingibrekt,
Jóneu, Fjölmund og Fimm-
suntrínu.
„Það er alveg ótrúlegt hvað var
sett á börn,“ segir Sigurborg og
hristir höfuðið um leið og við blöð-
um í þessari sérstöku möppu.
„Það er sérstaklega mikið um
skrýtin nöfn ef maður fer aftur í
aldir og eins á Vestfjörðunum."
Á einstaka stað hefur Sigurborg
skrifað fullt nafn einstaklinga nið-
ur, eins og Alexsandir Desemb-
er Jónsson í Reykjavík, á fyrstu
síðu bókarinnar, en í langflestum
tilvikum aðeins punktað niður
nafnið án þess að geta nokkurs um
uppruna.
Get ekki heimfært
hvert einasta
nafn. . .
„Ég get ekki heimfært hvert ein-
asta nafn sem er hérna, en það er
samt staðreynd að þessi nöfn hafa
verið látin á börn. Auðvitað geri
ég þetta bara að gamni mínu fyrir
sjálfa mig,“ segir safnarinn en þeg-
ar við höfum grúskað góða stund
kemur í ljós að Sigurborg man
hvar hún komst yfir stóran hluta af
þessum nöfnum.
„Nýbjörg er til á konu. Það er
mjög fátítt nafn. . . Katanía, það
RANIALEON,
FLJÓÐA OG
FIMMSUNTRÍNA
— „Þetta er bara grín/' segir Sigurborg
Sigurðardóttir sem safnar skrýtnum
íslenskum mannanöfnum
leftir Bjarna Harðarson mynd Jim Smart I
er ábyggilega af Vestfjörðunum,
.. .Ýunn, Jóhannes hringdi í mig,
hafði séð þetta á legsteini í Hafnar-
firði og vissi að amma hans var að
safna nöfnum . . . Pantaleon, hef-
urðu heyrt það? . . . Niðbjörg, ég
fékk það nú úr bók . . . Jörína,
það er einhver kona sem er á
lífi... Mamma þekkti konu sem
hét Fljóöa. .. Og Rúnveldur, það
er úr bók; hérna, úr minningum
Sigurðar frá Syðstu Mörk.
Og svona höldum við áfram
lengi vel, hittum fyrir Blang og
Blómlaugu, Dralín og Díómet-
esu, Freysveln, Dagóbert,
Dilju, Diðrikku, Dýrborgu,
Einbjörgu, Elíngunni, Einar-
svein, Einharð, Eidvöru og
Elínbetu. Upptalningin hættir
þegar sjálfvirka kannan hefur lok-
ið við kaffigerðina og blaðamanni
er boðið upp á bakkelsi inni í eld-
húsi.
„Mjallhvít Aþena var barnið
skírt," segir húsfreyjan og undir-
ritaður stingur uppá að það hafi
nú verið í skáldsögu. „Nei, nei,
ekki í skáldsögu. Eg tek aldrei
neitt upp úr svoleiðis bókum."
En mikið af nöfnunum fær Sig-
urborg úr bókum sem greina frá
fólki sem var til á sama hátt og
hann Jón Jónsson í næsta húsi, þó
það fólk hafi oft dragnast með lítið
eitt afkáralegri heiti en hann.
Jarðarfarartilkynningarnar eru
iíka oft fengsælar í þessari sér-
stöku söfnun og síðast en ekki síst
skjótast vinir og nágrannar inn í
kaffi með nokkur nöfn í pokahorn-
inu.
„Nei, ég veit ekkert um merk-
ingu þessara nafna eða hvernig
þau eru til komin," svarar Sigur-
borg þegar blaðamaður víkur að
þeim fræðum. Bætir svo við að
einhverntíma hafi séra Árelíus
Níelsson fyrrum sóknarprestur í
hverfinu litið í heimsókn og nafna-
söfnunin þá borist í tal. Árelíus
hafði þá á takteinum skýringar á
mjög mörgum þessara nafna og er
manna fróðastur um þessi mál.
Gat ekki þolað nafnið
mitt. . .
Það lá því beinast við að Helgar-
pósturinn sneri sér til Árelíusar, til
að forvitnast um tilurð skrýtinna
nafna og hvernig nafngiftir snúa
að prestum. Árelíus sagði í samtali
við blaðið að áhugi hans á nöfnum
hefði kviknað eftir að honum varð
ljóst hvað hans eigið nafn merkir.
„Ég gat ekki þolað nafnið mitt í 30
ár, en síðan veit ég að það er eitt
hið fegursta í heimi. Ár er sama
orðið og aur sem þýðir gull eða
ljómi og E1 er nafn guðs; ljómi
guðs þýðir það.“
En ölt þessi skrýtnu nöfn, Árelí-
us, er rétt ad þau séu af Vestfjörd-
um og huer er þá skýringin á því?
„Jú, þau eru aðallega af Vest-
fjörðum. Prestar þar voru svo
lærðir, sumir kenndir við galdra,
og skírðu mikið af latneskum og
grískum nöfnum. Þeir voru bara
svona lærðir og hafa vitað hvað
nöfnin höfðu góða merkingu. Lík-
lega hafa þeir líka sagt fólki hvað
þessi nöfn þýddu og þessvegna
hefur það valið þau. Til dæmis
Evlalía sem þýðir hin góðorða því
ev þýðir góður og lalía það sem
talað er. Evgenía er svo hin góð-
ættaða, genía er kyn. Ég þekki
mann af Vestfjörðunum sem heitir
Dósótheus en það þýðir gjöf
guðs, dósis er gjöf eða skammtur
en Theos er guð. Jú, jú mikið rétt
hann er Tímóteusson og Tímó-
teus er sá sem dýrkar guð. Tímeó
þýðir „ég virði" eða „ég met“ og
Theos eins og áður guð. Matteus
sem er í okkar máli Matthías þýð-
ir það sama og Dósótheus, bara á
annan hátt. Mat er sama og gjöf.“
En myndir þú þá sem prestur
skíra barn erlendu nafni, ef merk-
ing þess vœri gód?
„Við erum nú fyrst og fremst ís-
lendingar og ég myndi spyrja eftir
því hvort við hefðum ekki eitt-
hvert íslenskt nafn sem þýðir það
sama. En maður verður að gera
þetta upp við fólkið sem kemur
með barnið og það er misskilning-
ur að prestarnir ráði þessu svo
mikið. Ég hef einu sinni neitað að
skíra barn erlendu nafni en það
breytti engu."
Annars vildi Árelíus vara við að
of langt yrði gengið í að banna
fólki að skíra börn sín þeim nöfn-
um sem því dettur í hug. Þegar til
dæmis á að skíra barn erlendu
nafni eftir afa eða ömmu barnsins
þá taldi hann varasamt að standa
móti slíku. Eins taldi hann alltof
langt gengið þegar fólki er neit-
að um að bera nöfn hérna sem það
hefur verið skírt erlendis og skipað
að skipta um nafn.
Með allt þetta í huga sláum við
botninn í þessa nafnaþulu. Helgar-
pósturinn vonar að engum hafi
sárnað að sjá sitt eigið nafn skil-
greint hér í greininni sem sérstak-
lega sjaldgæft eða skrýtið. „Þetta
ætti annars ekki að skaða neinn.
En ef það verða einhver blaðaskrif
út af þessu, þá verður þú að standa
í þeirn," sagði Sigurborg Sigurðar-
dóttir nafnasafnari í Vogunum.
4 HELGARPÖSTURINN