Tíminn - 06.12.1961, Blaðsíða 13

rj MI-NN, miSvikudaginn 6. desember 1961.
13
MINNING:
Isak Jónsson, frá Vestara Landi
„Ekkert fegra á fold ég leit
en fagurt kvöld á haustin".
Fyrir rúmum fimmtíu árum er
ég á stjái síðla dags, sunnan und-
ir bænum heima. Það er yndislegt
veður og glaðasólskin. í sunnan-
blænum kenni ég ilm bliknaðra
laufa. Og hvar, sem augum er
rennt, mæta þeim mildir og fölir
litir haustsins.
Eg stekk upp á bæinn og hleyp
upp á hæsta risið. Þar ber ég hönd
fyrir augu og horfi suður á Víga-
brekku. Eg þóttist sjá þar hópa
af kindum á harða rennsli norður
Jú, það var ekki um að villast.
Þær eru meira að segja komnar
norður á Álftaflatarás og eru þav
á fleygiferð. Og nú heyri ég glöggt,
að einhver hóar óvenju snjallt og
langdregið. Það líkist næstum dill-
andi söng. Og þarna geltir hundur.
Eg stenzt ekki mátið. Bráðum fæ
ég að vera með í þessari ævin-
týraför. Því að auðvitað er það
mest gaman, að fara í fyrstu göng-
ur, þegar féð er flest, og þegar það
kemur fyrst til byggða úr alls-
nægtum óbyggðanna. Og nú heyri
ég fleiri hó, en þetta fyrsta bar
svo langt af.
Eg tek sprettinn upp á hólana
rétt ofan við bæinn, og annan upp
á Litla-Jarðbakka. Þaðan sé ég bezt
yfir og get fylgzt með fjárhópun-
um, sem nú glampar á, til og fr'á.
Með því svala ég innbyrgðri þrá
um að verða eftir fá ár — ef til
vill — fullgildur gangnamaður. Og
ég get ekki annað en tekið undir
við.þennan óvenju hvella og dill-
andi gangnamannaóð, sem ég
heyrði fyrst, því að nú heyri ég
hann aftur og það svo miklu nær.
Og hundgeltið magnast. Þessu hói
fylgir líka meiri töfrakraftur en ég
fæ skilið. Allt féð breytir um
stefnu og fer vestur, eins og það
á að gera, svo að það lendi vestur
sunnan við Kílbotninn. Og nú birt-
ist ráðningin. Norðan til á Álfta-
flatarásnum sé ég allt í einu mann
á dökkum hesti. Hann fer svo hratt
norður, austan við yztu kindurnar,
að ég held að hann hljóti að hafa
vængi. Og enn berast að eyrum
mér þessi óvenju fjörlega og dill-
andi rödd, sem virðist jafnvel
koma nýju lífi í latar og blóðþrá-
ar kvíaær, sem eru í Hólunum.
Þær borfa í áttina til mín og snúa
allar heim.
Eg minnist þess varla, að hafa
séð svona hraðfara gangnamann,
og hef ég þó séð þá marga. Og þá
er eins og hvíslað að mér, hver
það muni vera. Þetta er sennilega
nágranni minn, ísak Jónsson frá
Vestara-Landi, aðeins átján eða
nítján ára gamall. Þarna þeysir
hann fyrir fremstu kindurnar, svo
að nú verða þær að láta í minni
pokann.
Það dylst engum, að hér er að
verki maður, sem er allt í senn:
ósérhlífinn, óvenju skarpur og trúr
í verki. Áratuga kynni mín af ísaki
síðar staðfestu þetta hugboð mitt.
Og allir, sem honum kynntust,
munu fúsir að mæla á sömu lund.
------fsak var fæddur 2. nóv.
1890, að Ási í Kelduhverfi. Þaðan
fluttist hann með foreldrum sín-
um, Jóni Jónssyni og Sigríði Sig-
mundsdóttur, að Vestara-Landi í
Öxarfirði árið 1895, þá fimm ára
gamall. Þar ólst hann upp til full-
orðinsára hjá foreldrum sínum í
hópi glaðværra systkina.
Isak kvænti'st Aðalbjörgu Stefáns
dóttur, ættaðri af Sléttu. Árið 1920
fluttust þau frá Vestara-Landi að
Undirvegg í Kelduhverfi. Á Undir-
vegg og í Ásbyrgi, sömu sveit,
bjuggu þau næstu þrjú árin. Vor-
ið 1923 nálgaðist fsak aftur forn-
ar slóðir, er þau hjón fluttu að
Austara-Landi í Öxarfirði. Þar var
Lambahvammur
á Vestara-Landi,
einn fegursti stað-
ur í Jökulsár.
gljúfrum. Hér átti
ísak sin bernsku-
og æskuspor.
Sjávarsíðan (framhald)
hann í vinnumennsku eitt ár. Þá
fóru þau að Skinnastað, í sömu
sveit, til Jakobs Sigurðssonar,
bónda þar, og konu hans, Krist-
jönu Jónsdóttur. Þar skildu þau
hjón samvistum og fór ísak að Ær-
læk, sömu sveit, árið 1927, ááamt
einkabarni sínu, Friðnýju, þá 7
ára, til Jóns Sigfússonar og Hall-
dóru Gunnlaugsdóttur. Hjá þeim
hjónum á Ærlæk ólst Friðný upp
til fullorðinsára, en ísak var þar
næstu sjö ár, að einu undanskildu,
| sem hann dvaldi á Núpi í sömu
sveit. Vorið 1934 fluttist hann svo1
aftur að Skinnastað til sr. Páls Þor
leifssonar og konu hans, Guðrún-
ar E. Arnórsdóttur. Þar dvaldi
ísak óslitið í 16 ár eða til ársins
1950. Þá- var orka hans á þrotum.
Næstu tvö til þrjú árin dvaldj'
hann hjá systurdóttur sinni, Sig-'
ríði Guðmundsdóttur og manni,
hennar, Jóni Ólasyni frá Bakka íj
Kelduhverfi, fyrst í Garði sömu
sveit, og svo í Skógum í Öxar-
firði. Frá Skógum fór ísak á elli-
heimilið í Skjaldarvík. Þar dvaldi
hann síðustu árin. Hann andaðist(
á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akur-j
eyri 29. júlí s. 1. og var jarðsettur,
á Akureyri 4. ágúst.----
Af þessu fáorða yfirliti er ljóst,1
að meðan orkan leyfði, starfaði
ísak í þeirri sveit, sem hann unni i
mest. Það sýnir trygglyndi hans
við íbúa hennar og æskustöðvarn-
ar.
ísak var vinnumaður, meðan
þróttur entist, nema þau þrjú ár,
sem hann bjó á Undirvegg og Ás-
byrgi. Húsbændum sínum var
hann með afbrigðum trúr og vildi
hag þeirra í öllu engu síður en
sinn eigin. Hann var lundgóður
og langoftast glaður og gaman-
samur. En tilfinningaríkur var
hann og kom það fyrir, ag hann
yrði ör bæði í gleði og sorg. Hvar
sem ísak dvaldi, hændust börn
strax að honum, því að hann var
þeim áyallt hinn öruggi verndari,
sem aldrei brást. Það fundu þau
og því treystu þau honum. Með
þeim átti hann líka margar un-
aðsstundir.
Þótt ísak væri ekki þrekmikill,
varð hann snemma ósérhlífinn og
kappsfullur að hverju sem hann
gekk. Og fáir munu feta í fótspor
hans að taka daginn snemma, þeg
ar mörgu þurfti að sinna. Hann
sá fljótt, að spakmælið foma:
„Morgunstund gefur gull í mund“
er og verður sígild sannindi. Og
þótt hann væri flestum árvakr-
ari, t. d. á sumrin, þegar þurrkur
virtist einsýnn og sinna þurfti
miklu heyi, þá var hann ekki síð-
ur snemma ferðbúinn, þegar fara
þurfti í göngur, svo að þeim, er
svifaseinir voru, þótti stundum
nóg um.
Með hlýhug og þakklæti minn-
ist ég samverustunda okkar ísaks.
Og mér eru alveg sérstaklega kær
ar þær stundir,' er við rákum sam
an sláturfé út á Kópasker nokkur
haust og stundum tvisvar sama
haustið. Það kom sér líka betur,
að húsmæðurnar þar voru vanar
við ag vakna snemma til að renna
upp á kaffikönnuna, því að sjald
an var sauðljóst orðið, þegar ísak
var alklæddur og taldi vissara að
vitja um féð, væri það í þröngu
aðhaldi, sem oftast var.
Það fer löngum saman, að þeir,
sem eru ósérhlífnir, eru einnig
hjálpfúsir. Þannig var fsak. Um
það get ég sjálfur borið vitni.
Minnisstæðasta sönnun þess er frá
harða vorinu 1949. Þá varð ég hey
laus, eins og fleiri, þótt betur
greiddist úr þeim erfiðleikum öll
,um ená horfðist á tímabili fyrir
hjáljsggóðí'a nianna bæði nær og
fjær Skömmu fyrir sauðburð það
vor, hitti ég ísak. Og hann vissi
vel um ástæður mínar. Þegar við
kvöddumst, mælti hann: Láttu
mig vita það, Dóri minn, þegar
þig vantar nokkra bagga af heyi.
Mér er það engin ánægja, að eiga
nóg handa mínum kindum, þegar
ég veit, að aðrir eru strálausir."
Þessi fáu orð lýsa vel hugar-
fari ísaks.
Flest haust, í 30—40 ár, kom
ísak í einhverjar göngur í Hafurs-
staðaheiði, en í framhaldi af
henni er Vestara-Landsland smal-
að. Og þar mátti segja, að hann
þekkti hvert holt og hverja þúfu. j
Að lokinni fyrri dags smölun, þeg 1
ar komið var með safnið að Haf-
ursstöðum, voru kvöldin oft kyrr-
lát og fögur. Þau minna mig enn
á fýrstu göngurnar, þegar ég
veitti fsaki sérstaka eftirtekt. Og
— þá rifjast líka upp fyrir mér,
hve oft hann hafði orð á því, síð
ustu haustin, þegar vel gaf í göng
unum, sólin var að setjast, og vatn
ið fagurskyggnt, að — ekkert
væri fegurra til en svona kvöld á
— haustin. Og ekki þarf að efa,
að í huga hans þá varpaði það
einnig ljóma sínum á fjallabúana
frjálsu og lagðprúðu, sem nú voru
á leiðinni í heimahaga.
Nú er ísak alfarinn heim úr
sínum göngum. Og allir, sem hann
þekktu bezt, múnu sammála um
það, að hann hafi gert sín gangna
skil með sóma. — Slíkum mönn-
um verður ávallt vel fagnað.
Síðasta september 1961.
Theodór Gunnlaugsson frá
Bjarmalandi.
Nýir bátar
Eftirtaldir bátar hafa bætzt
íslenzka bátaflotanum á þessu
ári:
Smíðaðir innanlands:
FARSÆLL, Hólmavík, smíð
aður hjá Inga Guðmundssyni
á Akranesi, 12 lestir.
SÓLRÚN, Litla-Árskógs-
sandi, Eyjafjarðarsýslu, smiðað
ur hjá Nóa Kristjánssyni á
Akureyri, 14 lestir.
HALLDÓR JÓNSSON, Ólafs-
vík, smíðaður hjá Skipasmíða-
stöð KEA, Akureyri, 96 lestir.
HAFÖRN, Hrísey, smíðaður
hjá Slippstöðinni á Akureyri,
um 20 lestir.
INGIBER ÓLAFSSON, Kefla
vík, smíðaður hjá Marzilíusi
Bernharðssyni á ísafirði, 83
Iestir.
JÓNAS JÓNASSON, Njarð-
vík, smíðaður hjá Dröfn í Hafn
arfirði, 72 lestir.
VÍKINGUR II, Seltjarnar
nesi, 9 lestir.
ANNA, Ólafsfirði, smíðaður
hjá Slippstöðinni á Akureyri,
20 lestir.
GNÝÞÓR, Raufarhöfn, 9 Iest
ir.
GUÐRÚN, Raufarhöfn, smíð
aður hjá Inga Guðmonssyni á
Akranesi, 12 lestir.
KRISTJÁN SH 6, Stykkis
hólmi, smíðaður í Stykkishólmi,
12 lestir.
Smíðaðir erlendis:
SÆÞÓR, ÓF 5, um 155 lestir.
EINAR HÁLFDÁNS, Bol-
ungavík, um 100 Iestir.
BALDUR, Keflavík, um 40
lestir.
HARALDUR, Akranesi, 198
lestir. '
ÁRNI ÞORKELSSON, Kefla-
vík, um 100 lestir.
ARNFIRÐINGUR II., Reykja
vík, um 100 lestir.
BALDUR, Dalvík, um 100
lestir.
KAMBARÖST, Stöðvarfirði um
100 lestir.
GUÐBJARTUR KRISTJÁN,
ísafirði, 86 lestir.
GÍSLI LÓÐS, Hafnarfirði.
Framhald af 8. síðu.
undir stjórn Ingvars Hallgríms-
sonar fiskifræðings. Var togað á
87 stöðum fyrir Norður- og Aust-
urlandi, og varð víða vart við
rækju, en sums staðar svo lítið
magn, að ekki telst arðvænlegt.
Hins vegar gaf leitin á öðrum
svæðum svo góða raun, að leiðang-
ursstjórinn, Ingvar Hallgrímsson,
telur nauðsyn til bei'a að kanna
þau nánar. Einkum telur hann
Skagafjarffardjúp, Axarfjörð og
Seyðisfjarðardjúp líkleg rækju-
svæði. Þá telur hann brýnt að
kanna nánar nokkur úthafssvæði
s. s. Halamið, Hornbanka, Stranda-
grunn o. fl.
Síðar í haust var farinn annar
rækjuleitarleiðangur á vegum fiski
deildarinnar undir stjórn Aðal-
steins Sigurðssonar, fiskifræðings,
en vegna sífelldra ógæfta voru
leitarskilyvði erfið. Var nokkur
leit gerð á Breiðafirði en gaf litla
raun.
Leiðangursstjóiarnir telja mikl-
ar líkur til þess, að finna megi
fleiri rækjumið en nú eru þekkt,
e^ benda á það, að rækjumiðaleit
sé mjög erfið, m. a. fyrir það, að
rækjan verður ekki greind í fiski-
leitartækjum. Hins vegar álíta
þeir, að rækju sé að finna víðs
vegar um land. Spurningin sé að-
eins sú, hvort og hvar magnið sé
svo mikið að hafa megi af því
arðgæfa veiði.
f skýrslu, sem Ingvar Hallgríms-
son birti að loknum fyrri leiðangr-
inum, segir hann m. a.:
Standa vonir til, að þeim at-
hugunum, sem nú eru hafnar,
verði haldið áfram. Ég hygg, að
rækjuveiðar við ísland, sem þegar
gefa um 25 millj. kr. í útflutnings-
verðmæti, eigi eftir að aukast til
muna frá því sem orðið er, og
verður þar með góð búbót fyrir
bátaútveginn á viðkomandi stöð-
um og íslenzka þjóðarbúið í heild.“
Fjölbreytt úrval.
Nýfízko hósgngn
Póstsencium
AXEL EYJÓLFSSON
SkiptK.iti 7 Simi 10117
Aflasölur tog-
ara í nóvember
í nóvember sigldi 31 togari
með afla til sölu í Þýzkalandi
og Englandi. Meðalafli var um
108 tonn á skip. I
l
Þýzkaland:
Alls seld 2619 tonn, þar af
666 tonn af ísaðri síld. Verð-
mæti samtals um 19.2 millj ísl.
kr., þar af 3.55 millj. króna
fyrir síld. Meðalverð fyrir síld
var kr. 5.33 pr. kg„ en fyrir
annan fisk í Þýzkalandi kr.
8.02 pr. kg.
England:
Alls seldu ísl togarar í Eng-
landi í mánuðinum 1723 tonn,
að verðmæti um 16.6 millj. kr.
meðalvcrð pr. kg. var kr. 9.63.
Auk þess hafa ýmis smærri
skip siglt á erlendan markað,
ýmist með ísaðan fisk eða
„kassafisk". Um magn og sölu-
verðmæti er blaðinu því mið-
ur ekki kunnugt. Sagt er, að
„kassafiskurinn“ seljist fyrir
mjög hátt verð, 14—15 kr. pr.
kílóið.
< Framhald af 6 siðu)
ið að færast yfir hljótt og kyrrt.
En hvað varðaði okkur þá um
haust, við vorum ungir „með vorið
í hjarta og vorið í sál“, eins og
eitt skáldio okkar komst að orði.
Hugir okkar stefndu nú heim, I
.lágreistu baðstofurnar, þar sem
konungslund kotungsins beið eftir
sonunum, sem áttu að verða fræða-
þulir heimilanna um veturinn með
því að lesa sögur og sagnir þann
tíma, sem Ijósið logaði í baðstof-
unni.
Kvöldvökurnar voru lýðháskóli
fólksins í þá daga, af þeirri mennta
lind bergðum við líka. Það var þitt
veganesti til frekari menntunar.
Þú varst ungur, þegar þú fórst úr
Suðursveit. Fyrst kaupamaður til
Þórhalls Daníelssonar kaupmanns,
og síðan á Flensborgarskólann.
Eftir það hefur þú unnið að
mörgu. Þú hefur verið sjómaður
og komizt i krappan dans við Ægi,
eins og fleiri. Þú varst talinn af í
mörg dægur í einni þinni sjóferð,
þá varstu vélamaður á bátnum.
Þú hefur unnið að byggingar-
vinnu og unnið þar sem fagmaður.
Þú hefur unnið algenga daglauna-
vinnu, og í 2—3 ár vannstu að bú-
skap eftir að þú festir ráð þitt.
Trúmennska og dugnaður hefur
einkennt öii þín störf, þess vegna
hefur þú verið eftirsóttur í vinnu.
Þú hefur verið gæfumaður, þó að
syrt hafi einatt að um sinn. En
mest var þó gæfan þín, þegar þú
eignaðist hina ágætu konu, hún
hefur lýst þér fram á veginn, þegar
að hefur syrt. Það er gott að eign-
ast slíkan förunaut. Megi blessun
drottins hvíla yfir ykkur, og ykkar
ókomnu ævidögum.
Steinþór Þórðarson.