Morgunblaðið - 21.09.1952, Blaðsíða 5

Sunnudagur 21. sept. 1952
MORGVNBLAÐIÐ
ÓTALMAKGXR vegfarendur
hfefa staðnæmsí og horft á ^
ivngar telpur vinna að skurð-
grefíri á Miklatúni, unga
drengi vinna að framræslu í
Borgarmýri eða að undirbún-
íngsræktun í Lambhaga og
hóp barna vinna að garðýrkju
störfum í Hveragerði. Þarna
hafa nemendur vinnuskóia
Reykjavíkurbæjar verið r.'ð
verki. Ðrengir og telpur á
í'Si’rinum 13—15 ára kynnst
almennri vinnu, lært hagnýt
handbrögð en jafnframt ver-
iS ; o inna af hendi sí‘rí sem
nauðsynleg voru og koma að
sama gagni, hvort sem þau
cru unnin af íílefldum karl-
mönniím cða stámfúsum börn
FORSAGA VINNUSKÓLANS
Blaðið hefur átt tal við E. B.
Malmquist, rsektunarráðunaut
Reykjavíkurbæjar, en hann ann-
ast um daglegan rekstur vinnu-
skólans.
mundir að ljúka öðru starfs-
Vinnuskólinn er að þcssar
sumri sínu. En sögu hans má þó
xekja þremur árum lengra aft-
ur í tímann. Það kom fljótlega
í Ijós, eftir að styrjöldinni var
lokið og atvinnulífið færðist í
Fimlii komræbtar
aróðnrhósa
Stúlkur á námskei'ð'i Vinnuskólans í Hveragerði.
og, nu a
s. 1. cumri einnig á garðyrkju-
skóla ríkisins í Hveragerði. Þó
haía starfað flokkar drengja cg
oins og áður hefur vcrið getið
venjulegt horf að erfiðleikar
■voru ó því að fá hontug störf. bosxanns í Roykjav-t
fyrir unglinga. Aukin tækni á
öllum sviðum hafði það í för með
sér að nú unnu 5—lö menn það
sem 100 unnu áður. Þessa sögu
var ekki einungis að segja úr
kaupstöðuni og bæjum lieldur og
úr sveitum en þangað höfðu ungl
ingar sótt æ meir til sumar-
starfa.
UNGLINGAVINNAN
Inn á þetta svið greip þa
Reykjavíkurbær og hafizt var
loanda á hans vegum um stofnun
unglingavinnu bæði fyrir arengi
á aldrinum 14—16 ára, og svo1
litið á að yngri aldursi'lokkar ’
gætu leitað verkefna í Skólagörð
iim Reykjavíkurbæjar.
Þannig gunnu árið 1948 48
drengir í unglingavinnu, sumar-
ið eftir um 70 og árið 1950 ná
lega 100 drengir. Verkefnin voru
margvísleg en þó aðallega íram-
ræsla.
Eftirspurnin eftir slíkum störf
um fór sívaxandi, og fljótlega
kom í ljós að bærinn myndi'
hvergi nærri geta fullnægt ósk-
um æskulýðsins í þessum efn-
•um, nema breytt væri urn starfs-
hætti, laun og verksviðið gert
víðtækara.
lingavinnuna meira í vinnuskóla vinnuskólinn hefur tekið upp.
formi en óður, enda komust 340 er að kama á fiokkum unglinga
unglingar að í stað tæplega 100 til vinnu við garðyrkjustöðvar
árið áður. Jafnframt var auKÍo og garðyrkj uskóla. Blaðið hefur
mj‘g á fjölbreytni starfanna. | átt tal við Unnstein Ólafsson
Auk venjulegra ræktunar- skólastjóra Garðyrkjuskólans í
starfa og staría við undirbún- Hveragerði um þessa nýju við-
ingsræktun starfaði nú flokkur leytni. Sagðist honum svo frá:
unglinga bæði á garðyrkjustöð • í sumar hafa hópar úr Vinnu-
skólanum dvalizt um vikutíma
í Garðyrkjuskólanum og
ÞAÐ VAR árið 1923 að 28 ára jafnhliða þreskingunni í með-
gamall búfræðingur hóf korn- færilega bagga eins og algengt
ræktartilraunir í ,,Aldamótagörð- væri orðið. — Það er einmitt á
unum“ í Reykjavík, að tilhlut- þessum grundvelli, sem bændur
un Búnaðarfélags íslands. Þetta eiga að hefja kornrækt-ina til
var merkisár fyrir íslenzkan vegs og virðingar.
landbúnað, Sigurður Sigurðsson,!
stórbrotnasti og athafnamesti ÞtíRFIN RRÝN FYRÍR
i búnaðarfrömuður, sem fslending- INNLENT KJARNFÖBfJR
ar hafa átt, sem veriö hafði for- Við verðum að horfast í augu
Unaður Búnaðariélags íslands und við staðreyndirnar. Mjólkur-
anfarin ár, varð nú búnaðar- framleiðslan berst í bökkurn,
málastjóri og jarðræktarlögin einkum fyrir fóðurkaup bænda.
gengu í gildi. ! Flytja þarf inn kjarnfóður fyrir
Hinar i'yrstu kornræktartil- milljónir af dýrmætum gjaldeyri,
raunir Klemensar Kristjánsson- er bændur kaupa síðan dýrum
ar báru ekki hátt en þær voru dómum í stað þess sð auka fjöl-
jákvæðar. Hann hélt tilraunum breyttni framleiðslu sinnar heima
sínum áfram í Reykjavík í þrjú fyrir. Framleiða meira og betra
ár en 1927 flut.tust þær austur að vothey, grænfóður, einkum ert-
Sámstöð’um í Fljótshlíð og síð- ur og hafra í stórum stil, fóður-
an hefur Klemens verið tilr.auna- kál og ekki síður róðurrófur, sem
•stjóri þar. Kornak-rarnir á Sáms- hér eiga."fyllsta r.étt á sér með
stöðum eru nú 10 hek.tarar að ræktunaraðferðunum, sein notað-
stærð og á næsta vori sáir til- ar eru í dag í miklum hluta Nor-
raunastjórinn þar korni í ís- egs, einkurn norðan til. Að ala
lenzka jörð í þrítugasta sinn. — piönturnar upp í einföldum reit-
Þessar tilraunir, sem nú eru urn og planta. þeim síðan út ineð
orðnar að stórbrotinni ræktun, höndunum eða í útplöntunarvél-
om u.nnið er að með fullkomnum um. Síðast en ekki sízt kemur
tækjum, hafa fyrir iöngu sann- svo kornið en takmarkið ætti a®
vera að rækta korn í 5 hektur-
um á meðalbýli í stórum lands-
v'TÍð iað kornrækt á fylist-a rétt á
þar undir stjcrn Jónasar Ey- séf hér á ?andi frá ræktunarlegu
steinssonar kennara. Unnið hef- i sionanruð1 Um þorf landsmanna
ur verið að ýmsum garðyrkju-1 íyrlr kjarnfoður t!l mamielals og
og ræktunarstörfum.
Ég íel vinnuskólana stórmerka
nýjung hér á íslandi. Þeir eru
mjög þýðingarmikjll liður i
menntun og uppcldi' icaupstaða-
unglinganna. Það er unglingun-
um skaðlegt að hafa ekki næg
i fóðurblöndur búpeningsins þarf
ekki að fjölyröa. «
KORNRÆKTARFELOG VORU
A SKÖKKUM UNDIRSTÖQUM
| Nú skyldi maður ætla, af því
sem á undan er sagt, að korn-
. „ . . ... .. jræktin væri orðin fastur liður í
vcrkefm Garðyrkjustorfm cru j b. bænd en gvo gr ekki Qg
m^og við hácfi þeirra jafnframt j bcr margt m þess> gem hér verð.
því, sem þannig er hægt að hag-
ur ekki gert að umtalsefni. Þó
hlutum eða þar sem skilyrði eru
bezt fyrir hendi. Við verðum að
gera okkur ljóst að með hinum
stórvirku jarðvinnsluvélum eru
að skapast allt aðrir og betri
ræktunarmöguleikar i þessu
landi.
A-NDBYE
Kornræktin hefur ekki átt upp
á pallborðið hjá búnaöaríorust-
unni fram að þessu og fullvíst
má telja að miklir erfiðleikar séu
framundan, áður en hún hefst
til vegs og virðingai' í þjóðarbú-
skapnuin. Það er fr.eistandi að
Hugað að blómkálinu í grcður-
húsinu.
TINNUSKOLINN
Bæjarráð skipaði þá nefnd í
xnálið en hana skipuðu Bolli
Thoroddsen verlcfræðingur forrn.
Jónas B. Jónsson fræðslufulltrúi,
IVIagnús Sigurðsson kennari og
E, B. Malmquist ræktunarráou-
nautur. Sú ncfnd gerði tillögur
iim hvernig. hægt væri að koma
unglingavinnunni þannig fyrir,
að sem flestir gætu notið henn-
ar og að hún kæmi að sem hag-
ikvæmustum notum bæði fyrir
bæinn og unglingana.
Þessi nefnd skipulagði ung-
I var á vegutn vinnuskólans tek-
j in á leigu mótorbáíur og sjórinn
r.óttur.
1 Mjög aukin áherzla hefur vcr-
I ið lögð á hagnýta náttúrufræði-
j kennsiu og var Guðmundur Þor-
I láksson magistcr fenginn til að
annast kennsluna, Var plöntu-
söfnun stunduð og kennt hvernig
i ber. aö haga sér við grciningu og
i þurrkun plantnanna — fc.rnar
hafa verið fræðslu- og berja-
fer.ðir og á annan hátt leitast
við að víkka sjóndeildarhring
1 unglinganna og gefa þeim laus-
legt yfirlit yfir framleiðslusætti
og starfssvið sem verður þeim
I ny.tsamt siðar i lífinu.
í GARÐYRKJUSKÓLANN
j í ííVERAGEKDI
I Ein ' merkasta nýjung sem
nyta starfsorku unglinganna. j gkaj minnsj; a að fyrir allmörg-
ÞaS dylst engum, hye gag'nlegt j um érum voru stofnuð einskonar
það getur verið unglingunum að kornræktarfélög á nokkrum stöð-
umgangast lifandi plöntur, sem 1 um é landinu og starfráekt sem í minnast í þessu sámbandi á aðra
þarfnast varkárni í umgengni og | sjálfstæði fyrirtæki eða einskon- Srein landbúnaðaiframleiðslunn-
urr.önnunar. * ar hlutafélög. Allt var aðkeypt,
Ég tel engan vaia á,. að þessi _ land, áburður, vélar, öll vinna
s. frv. og búskapurinn ein-
i
vísir um samvinnu milli Vinnu- : o
slíólans og Garðyrkjuskólans í göngu miðaður við kornrækt.
ar, sera rutt hefur sér til rúms
síðastliðinn ár, þrátt fyrir skiln-
ingsleysi, og jafnvel andstöðu
ýmissa forustu- og valdam.anna
Hveragerði sé upphaf að viðtæk | Kornið þroskaðist. Að öðru landbúnaðarins. Þetta er gróður-
ara samstarfi, sem leiða mun til leyti var þessi rekstur nei- j i'úsaræktin eða sú grein hennar,
þess að vinnukermsla verður í kvæður og lagðist fljótlega nið- sem 1 daglegu tali er nefnd tóm-
framtíðinni tslin mjög þýðingar-' ur. Hann átti heldur ekki frekar atarækt, ep ...nær til ræktunar
mikill þáttur uppeldisins. Ungl- ’ rétt á sér heldur en ef bændur matjurta í gróðurhúsum.
ingunurn verour að gefast okst- f*‘'u að starfrækja mjóikurfram- I Þessi franileiðsla hefur vægast
ur á, að kynnast cem flestum leiðslu eða sauðfjárrækt sem sagt att injog erfitt uppdráttar
atvinnuháttum þjóðarmnar. Bók hlutafélög en kæmu þar hvergi og engra hlunnmda notið á borð
mcnntun er góð, svo langt sem nœrri sjálfir nema til reiknings- vlð aðra landbunaðaiframleiðslu.
hún nær, cn kennisetningar ein-
ar íægja okki. |
skila- | Skylt er að geta þess að síðast-
Þetta næði að sjálfsögðu engri hðin ár hafa nýbyggingar gróður-
tj =„ lik„ði imc,ijr,„„ri. átt. Búskapurinn hlýtur að hvila hnsa notið nokkurs ræktunar-
. á herðum bóndans sjálfs og af- sjoðslána til skamms tíma. —
1 raksturinn eru laun hans. Örfáir. Garðyrkjubændur hafa ósjaldan.
bændur hafa ræktað korn í smá- j féngið að heyra það, jafnvel í
um stil en flestir fljótlega hætt ^ sjálfum forsætis- og landbúnað-
um dvölin i Hveragerði?
— Vci, mun óhætt að segja.
Þeir voru yfirleitt áhugasamir.
Við reynöum að láta þá vinna
við sem fjölbreyítust störf. Þá
þjálfuðum við einnig okkar nem-
endur við Garðj'rkjus’íólann í SAMEIGN KORNKÆKTAR-
stjórn á VinnuskólanemendumJ
og hafði kennari þar eftirlit með.'
því. En hver er ástæðan?
STÓRVSRKAR VÉLAR SÉU
NALEGA 700 NEMENDUR
Á Z ÁRUM
Á þessum tveimur sumrum,
Sá sem þetta ritar hefur spurt
einn mesta fi'amleiðanda land-
búnaðarafurða hérlendis, sem
fengist hefur við kornyrkju i
smáum stíl og haft hefur góða: s bjartsýni
arráðuneytunum, að' atvinnugr.ein
þeirra ætti engan rétt á sér og
væri dauðadæmd. — Sama má
segja ;um kornræktina. Ýmsir
forustúmenn landbúnaðarins hafa
blákalt haldið því fram í einka-
viðtölum, að kornrækt ætti eng-
an rétt á sér hér á landi og til-
raunirnar á Sámstöðum byggðtisfe
sem Vinnuskólinn heíur starfað aðstöðu til að kynnast þessum' .. _ .
hafa nemcndurnir unnið að und-'máium í nágrannalöndum vorujn, 7,^^ *
irbúningsrælitun í Lambhaga,! um álit hans á kornræktinni hér. f-tAPtRBisKAPNBM
grjóttínslu og jöfnun lands, fram ’ Hann var ekki í neinum vafa um' 'Þralt íyrtr þet.a heíur tomata-
ræslu i Borgarmýri og í Grafar-| Þaff að kornrækt ætti fyllsta■ rétt la8k4ln íen§lð viðm kenmngu og
koti. Stúlkur hafa unnið að hirð- á sér hér á landl en hélt hví ^1'fUl'
t1] h'tdarin*? *ram að-hún krefðist stórvirkari aibuskapnam. Fyrst og iremst
endurræktun og viðauka*' skrúð-1og dýrari véla en sinn- bóndi gæti haia neylendurmr viðurkcnnt
„arða í Steinahlíð að feprun við staðlð undir- Menn Þyrítu því að H’.amieiðsiuna og sala hennar
.v / A c . \.,.irl.'ir _*bindast samtökum um vélakost- xeykst ar fra ari. Verðiagið er
inn. Sér tefdist svo til að með. lika orðið fylúlega sambærilegt
emm
sjóbaðstaðinn í Nauthólsvik
við væntanlegan skemmtigarð í
Öskjuhhð. Þá hefur venð unmð þ fu þrjá sjálfbindara. se»h' °« mætli taka otrúlegusíu dæmi
að groðursetnmgu og vegagerð í
Heiðmörk, framræslu í Mikla-
túni og að kartöflurækt.
Vinnuskólanemendur flokka tómata
(Ljósm. R. Vignir).
fuiikominni þreskawélj við verðiag í nágrannalödnunum.
- þrjá sjálfbindara. sej|i- °S mættt^taka ótrúlegustu- dæmi
menn notuðu í sameiningu. TÍi at hvi\Þa mu or>nfr,eniur bonda
þess að standa undir slíkum vél»-! á að' nu stendur til að taka tóm-
kosti teldist sér til að þyrfti að ata með viff útr.eikning. verðiags-
Vinnutími unglinganna hefur j rækta korn { 50 hektörum lands vísitölunnar og það mun hafa,
verið 5 G stundii á dag og kaup árlega. Þreskivéiin væri á gúmmí ekki hækkun, iieluur lækkun
ið 4——5 kr. fyrii klukkutima eft- hjólum og hún færi bæ -frá- bæ hennar i för mcð sér, m. ö. o.
ir aldri, jafnt fyrir drengi og og þreskli kornið. ÞresKingm tomatar eru or.ðnir tiitölulega
stúlkur. Þess er gætt, að áhöldin ' færi fram í verkfærageymsiu! lœgrl en aðrar nauðsynjar al-
séu við hæfi barnanna og í góðu þýlisins eða jafnvel í til þess j mennings- Við þetta má bæta
lagi. Það hefur ok komið í ljós, J gerðu tjaldi en hún væri með að verðlag á tómötum hefur í
Frh. á bls. 12. ' útbúnaði, sem bindur hálminn Frh. á bls. 12.