Morgunblaðið - 21.09.1952, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 21. sept. 1952
Fálkinit

£1
Hil
'iíiki
■ L

íðitað - er á iðeisýRÍr.
FRAMLEIÐSLA reiðhjóla er til-
töluiega ný iðngrein hér á landi.
•— Reiðiijólaverksmiðjan Fálkinn
hóf lííillega slíka framleiðslu
fyrír um 12 árum, en nú er fram-
leiðslugeta fyrirtækisins orðin
svo mikil, að verksmiðjan gæti
fullnægt allri ettirspurn eltir
hjólum hér á landi. Og Fálka-
hjálin standast samkeppni við
erlenda framleiðslu bæði að gæð-
um og verði.
MARGAR GERDIR
FÁLKA-HJGLA
Almenningi gefst kostur á að
virða framleiðslu Fáikans fyrir
sér í sýningardeild fyrirtækisins
á Iðnsýningunni. Eru þar sýndar
ýmsar gerðir reiðhjóla, bæði
karl- og kvenhjól. Einnig eru þar
barnaþríhjól og athyglisverðir
sjúkrastólar.
Reiðhjólin sem Fálkinn fram-
leiðir eru í ýmsum stærðum,
eftir því sem á við hvern og einn.
Þar eru einnig smágerð barna-
hjól. Nokkur hjól úr sérstaklega
léítum hjólj, ípum hafa og verið
gerð. Þau eru nokkurskonar kapp
aksturshjól, en líkast til eru þau
ekki heppileg til almennrar _ __________________ _____________________________ ______
notkunar, ekki eins sterkbyggð
og hin venjulegu reiðhjól. Þá KeiShjólaverksmiffjan Fálkinn hefur þegar framleitt meir en 5
hefur verksmiðjan og smíðað Þús. reiðhjól. Myndin er frá sýningardeild Fáikans á Iðnsýningunni.
reiðhjól með þremur mismunandi
gírskiptingum, sem mörgum um> gem er^, Smíði. Fyrst
finnst þægilegt, einkum þar sem þarf að sprauta lakkinu á grind-
urnar. Síðan eru þær hengdar
upp, svo lakkið renni til og jafn-
ist og að lokum eru þær hengdar
inn í lakkbrennsluofna. Er lakk-
mikið er um brattar brekkur.
FLUTT INN SEM RÖR.
í stað þess að reiðhjól hafa'
fullgerð, þá kaupir reiðhjóla
verksmiðjan inn lítt unnið efni í
þau. Eru það bein rör í hjólgrind-
ur, múffur og önnur tæki. Kem-
ur þá þegar fram talsverður
sparnaðar í flutningskostnaði.
. . .EN BREYTIST í
ÍSLENZK REIÐHJÓL
Á einum vegg sýningardeildar
Fálkans er sýnt, hvernig hjól-
grindin verður til í verksmiðj-
unni úr beinum rörum. Þarf að
saga þau og beýgja. Síðan eru
þær skeyttar saman, fágaðar og
lakkaðar. En verðmismunur á
efniviðnum og hjólgrindunum er-
lendis er svo mikill, að munar
50%. Beinn gjaldeyrissparnaður
við framleiðslu 1000 reiðhjóla-
grinda yrði eftir þessu kringum
100 þús. kr.
VÖNDUÐ VINNA
Reiðhjólaverksmiðjan er til
húsa í byggingu Fálkans á Lauga
vegi 24. Þar eru grindurnar lóð-
aðar saman. Síðan þarf að fága
að sjúklingurinn geti drifið sig
áfram með höndunum, aðallega
innanhúss. En nokkrir menn, sem
keyptu slíka stóla hjá Fálkanum,
óskuðu þess að geta einnig drifið
sig áfram lengri leiðir utan húss.
áður verið flutt hingað til lands jð þrennt frá hálftíma og allt upp Þá gerði reiðhjólaverksmiðjan
í tvær klst., eftir því hver litur-
inn er.
EINS GÓÐ OG ERLEND
HJÓL, EN ÓÐÝRARI
sérstakt framhjól, sem er með
drifsveifum og tekur ekki nema
í augnablik að festa framhlutann
við stólinn. Annars er það sér-
staklega athyglisvert við sjúkra-
Þeir, sem eignast hafa Fálka- stóla Fálkans, að hægt er að
hjól, eru ekki í vafa um það, að brjóta þá saman, svo að auðvelt
þau standast íullkomlega raman-
burð við erlend hjól, bæði að
notagæðum og endingu. Og um
verðið er það að segja, að
þau eru um 200 krónum ódýrari
en erlend hjól af sömu tegund.
FRAMLEIÐSLA Í ÞÚSUNDUM
Nú á síðari árum hefur reið-
er að flytja þá inn í hús og þeir
taka minna geymslupláss en ella.
IIOLLT ER HEIMA HVAÐ
Framleiðsla Fálkans er aðeins
eitt dæmið af mörgum, sem menn
geta kynnzt á Iðnsýningunni um
það, að hægt er að starfrækja
hér á landi fjöldaframleiðslu á
hjólaframleiðsla Fáikans stöðugt ýrnsum munum við svo vægu
íarið vaxandi. Fram til þessa
hefur hún framleitt rúmlega 5000
hjól. Er það með fram vegna
fjöldaframleiðslunnar, sem tek-
izt hefur að halda svo lágu verði
á þeim, sem raun ber vitni.
HINIR ATHVGLISVERÐU
SJÚKRASTÓLAR
I sýningardeild Fálkans má
verði, að það stenzt fyllilega sam
keppni við erlendan varning
sömu tegundar. Og slík fram-
leiðsla inr.anlands táknar mikil-
vægan gjaldeyrissparnað. Með
þessu fylgir reiðhjólaverksmiðjan
iFálkinn dyggilega einkunnarorð-
um Iðnsýningarinnar: Hollt er
heima hvað.
Þ. Th.
þær með sandblásara og sverfa einnig sjá athyglisverða sjúkra-1
til Sérstaklega er vandað til lakk stóla, sem gerðir eru í reiðhjóla-
brennslunnar, enda hafa margir, verksmiðjunni. Stólar þessir voru
látið í ljósi aðdáun sína á því hve upphaflega gerðir samskonar og
hún er áferðarfalleg á Fálka- bandarískir sjúkrastólar, er hafa
hjólunum. Þetta er gert í tækj-l hringi utan á hjólunum til þess
Innsýn í reiðhjólaverksmiðju Fálkans. Þarna eru reiðhjólahlut-
arnir lakkaðir og gljábrenndir. Á brettunum framan til á mynd-
inni er lakkinu sprautað yfir grindurnar, en í baksýn eru gljá-
brennsluofnarnir. _ ?; • -
UmdeiSd blóts-
yrói í útvarfTiÍRDis
INDIANAPOLIS — Fyrir nokkr-
um dögum varð uppi fótur og fit
á ritstíórnarskrifstofum og út-
varpsstöðvum í Bandaríkjunum
og símahringingunum linnti ekki.
Útvarpshlustendurnir þóttust
hafa fyrir satt, að Eisenhower
hefði gerzt sekur um alvarlegt
brot, „að bölva í útvarpið".
Einn af áköfustu stuðnings-
mönnum Eisenhowers, sem sat
við hlið hans, meðan hann hé!t
’oessa umdeildu útvarpsræðu, full
vrðir, að það hafi ekki verið hers
höfðinginn, sem lét fjúka blóts-
•n-ði, þegar hann gerði hlé á náli
sínu. Sennilegast þótti honum, að
útvarpsvirki hefði syngdað í starf
inu.
Ræðan var vitaskuld tekin unp
á segulband, og seinna var frétta-
mönnum gefinn kostur á að hlýða
á og fullvissa sig um, að það var
ekki rödd Eisenhowers, sem við-
hafði þessi orð: Fjandinn hafi
Þ-ð.
FLOKKUN SILDARINNAR
í GREIN er ég skrifaði 3. þ. m.
taldi ég síld 25—30 sm ekki sölt-
unarhæfa og átti ég þar við söltun
aimoguíeika í Srípjóð sérstak-
lega, sem sækist aðeins eftir
stóiu siidinni héðan, því að Sví-
arnir hafa venjulega nóg af smá-
síid úr Norðuísjó og heimamið-
um. Ég miðaði einnig við sama
sjónarmið (Norðuriöndin) hegar
ég benti á, að ekki væri hepoi-
legt að salta smærri síld en 450
stykki í 100 kg tunnu af „cut-
síld.“
f grein minni 1. þ.m. þar sem
ég tei æsxilegt að geta saltað
síldina t.d. í þ.já stærðarflokka,
370/400 — 450/500 — 550/600, í
líkingu við það, sem Skotar gera
og nú er farið að framkvæma
hér, síðan sala tókst til kaupenda
á smærri síldinni. En þó má lengi
deila um stærðarhlutföllin og
verður því að haga sér eftir mark
aðshorfum hverju sinni á meðan
ekki er komið fast form og
reynsla fyrir réttum hlutföllum.
MARKABSLEIT OG SALA
Það hefir ekki verið talið heppi
legt að fljóta sofandi að feigðar-
ósi, og það er heldur ekki heppi-
legt að hugsa ekkert fyrir sölu
á Suðurlandssíldinni fyrr en séð
er fyrir endann á þeirri norð-
lenzku, og við megum ekki bíta
okkur fast í þá hugsun, að engin
síld sé söluhæf nema sú
stærsta. Einu sinni var ríkjandi
sú hugsun hér, að ekki væri
eiginlega ætt nema þverhandar
þykkt sauðakjöt, en nú þykir
dilkakjötið sizt lakara. Sama
gildir um síldina, sú smáa getur
verið eins feit og góð vara og sú,
sem stærri er, en það verður að
ryðja henni braut og opna mark-
aði fyrir hana. Norðursjávarsíld-
in, sem er veidd af öllum þjóð-
um Vestur-Evrópu, er bæoi
smærri og lakari vara en okkar
Suðurlandssíld. Þó er hún veidd
og verkuð í milijónir tunna á
hverju ári og seld um alla Norð-
urálfu, til Bandaríkjanna, Afríku
og líklega víðar, og mér er kunn-
ugt um, að Hollendingar selja ár-
lega einu fylki í Bandaríkjunum
ca 20 þúsund tunnur af smásíld
úr Norðursjó, en sú síld er fyrst
söltuð í venjulegar síldartunnur
og siðan pökkuð í smákúta.
Norðurlandaþjóðirnar, t.d. Dan
ir, geta sennilega notað nokkuð
af smásíld, ef hún er sérverkuð
fyrir þá. Eins er líklega hægt að
selja talsvert magn til Ítalíu og
annarra landa við Miðjarðarhaf.
Bretar hafa selt mikið magn
þangað að undanförnu og jafn-
vel talsvert rnagn af þurvsaltaðri
síld í kössum og reyktri sí!d. —
Sinn er siður í landi hverju og
hentar því ekki öllum það ssma.
Svíar eiga t.d. helzt ekki að íá
smærri sítd en 400 stk. í tunnu
og hún á að kallast Íslandssíld
S.W., oa ég efast um. að við get-
um veitt og verkað meira en
þörf þeirra af þeirri stóru. En ég
tel sennilegt, að ef eitthvað raun-
hæft er gert fyrir smærri síldina
á öðrum mörkuðum, þá muni hún
fljótlega verða skæður keppinaut
ur fyrir Norðursjávarsíld.
SÍLDARIDNAÐUR
Þetta orð hljómar líklega
skringilega í eyrum ísler.dinga,
en það getur breytzt með tím-
anum eins og svo margt annað.
Norðurlandabúar, sem kaupa að-
allega af okkur síldina fram að
þessu, dreifa henni ekki alliú frá
sér í heilum tunnum til neytenda,
nei og aftur nei. Þeir umpakka
hana í dósir og kúta, gera vjr
henni margskonar rétti, breyta
henni í síldarflök, edikssíld,
kryddsíld, gaffalbita o. s. frv.
og selja hana þannig víða um
lönd. Þetta getum við, líka gert.
Mér var að detta í hug að þannig
vccri líklega bezt að fara mcð
2
bannsíldina frægu, þessar 900
tunnur, sem við söltuðum fyrir
22. ágúst. Það er að segja ef hún
verður ekki í eilífu banni í hvaða
mynd, sem er. Við ætluðum að
veðsetja hana í banka einn dag-
inn og taka út á hana, eins og
venja er um aðrar afurðir, nei,
talck, hún var ekki veðhæí, vegna
þess að nefndin viðurkenndi hana
ekki — hún var nokkurs konar
lausaleiksafkvæmi. Síldarútvegs-
nefr.d sendi með Goðafossi í dag
til USA 10 tunrur cf bannsíld,
sem sýnishorn til að prófa mark-
aðinn þar fyrir faxasíld, en bað
er galli á gjö.f Njarðar, að þessi
síld er ekki sérverkuð fvrir_
Bandaríkjamarkað og það getur
gert gæfumun.
VÖTtUVÖNDUN
Eins og ég heíi áður minnzt á,
þá ríður okkur á að vanda verk-
un og flokkun Suðurlandssíldar-
innar svo vel sem kostur er, til
að vinna markað fyrir hana einn-
ig í nýjum löndum, og við vérð-
j um að kappkosta, að hún verði
eftirsóttari vara heldur en önn-
ur síld, því að þá fyrst er björn-
inn unninn. Þetta getum við, ef
viljinn er með. Það er hægt að
| fara ýmsar leiðir í þessum efn-
j um og hefir mér dottið í hug, að
til mála geti komið að stofna sam
j lag í hverri verstöð fyrir síg, sem
j komi fram sem ein heild með
sínu skrásetta vörumerki. Með
: þessu gæti skapazt heilbrigð sam-
keppni milli verstöðva um vöru-
vöndun eins og t.d. á sínum tíma'
þegar Bi'dudalsfiskur þótti há-
mark saltfiskgæða.
NIÐURLAGSORD
Geir Stefánsson á Akureyri
efast um í athugasemd sinni í
Mbl. 5. sept., að við hefðum get-
að afskipað og selt bannsíldina
til Svíþjóðar með nefndum skip-
um, vegna þess að innf’utnings-
leyfi vantaði o. s. frv. Ég get full-
vissað hann um og sannað með
símkeytum, sem fyrir hendi eru,
að kaupandinn í Svíþjóð hefði
staðið við tilboð sitt, ef leyfi
nefndarinnar hefði fengizt til að
senda síldina með Selfossi og
Reykjafossi, enda var innf]ut,-i-
ingsleyfi fengið í Svíþjóð áður
en skipin komu þangað.
Útvarpiðhefir farið mjög gæti-
lega að undanförnu með fréttir
af síldveiðum í Faxaflóa og leik-
ur grunur á, að það sé samkvæmt
fyrirmælum frá æðri stöðum,.
sennilega til þess að vekja ekki
athygli útlendinga á veiði hér,
, en þetta virðist algerlega ástæou- ;
laust vegna þess að sildin hefir
aðeins veiðzt innan hinnar nýju ;
landhelgislínu.
Akranesi, 19. september 1952.
Haraldur Böðvarsson.
STOKKHÓLMI — Tilraunir
með nýtt lyf gegn áfengissýki
eru í þann veginn að hefjast
í Svíþjóð. Lyf þetta er franskt
að uppruna og var fyrst skýrt
frá árangri af notkun þess á ráð-
stefnu um áfengismál, sem hald-
in var í París á dögunum. Hefur
það verið reynt með mjög góð-
um árangri undir handleiðslu
franska læknisins LeCoq, sem
hefur gefið því nafnið curethyl.
Svissnesk siplingalög
BERN, 19. sept.: — Svissneska
sambandsráðið samþykkti í: dag
siglingalög, 150 greinar um verzl-
upnarflota Sviss. í honum eru 40
skip, samtals 220 þús. mál.