Morgunblaðið - 16.07.1957, Blaðsíða 8

8
MORCUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 16. júlí 1957
ttipiijMaMli
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjami Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók:^.rni Óla, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Vandamál útsvaranna
SKRÁ um útsvör einstakiinga í
Reykjavík hefur verið lögð fram
og næstu daga kemur einnig skrá-
in um útsvör félaga.
Eins og vitað var áður af fjár-
hagsáætlun bæjarins, er utsvara-
upphæðin, sem jafnað var niður
um 20% hærri en var í fyrra.
Þetta er mikil viðbót en vegna
þeirra hækkana, sem hafa orðið
almennt, var óhjákvæmilegt að út
svör hækkuðu. Þess má geta, að
útsvör hafa mjög hækkað í kaup-
stöðum yfirleitt og er sú hækkun
víða allmiklu meiri en orðið hef ur
í Reykjavík. Þrátt fyrir það þótt
upphæðin hækkaði svo mikið,
sem raun varð á, var sjálfur út-
svarsstiginn ekki hækkaður.
Vegna mjög hækkaðra tekna hjá
gjaldendum yfirleitt var unnt að
komast hjá breytingum til hækk-
unar á útsvarstiganum.
Niðurjöfnunarnefnd hvarf hins
vegar að því ráði að hækka per-
sónufrádrátt verulega. Þessi frá-
dráttur var 800 krónur fyrir konu
og hvert barn innan 16 ára en
nú var hann hækkaður mjög veru
lega hjá barnafjölskyldum og
einstæðum mæðrum. Dýrtíðin
kemur mjög þungt niður á barna-
fjölskyldum og hafa þeir erfið-
leikar vaxið ár frá ári að undan-
förnu og enn hefur,, þyngzt fyrir
fæti hjá þessu fólki, eftir þær
verðhækkanir sem leiða af síð-
ustu stórálögunum í vetur. Sama
er að segja um einstæðar mæður.
Erfiðleikar þeirra við framfærslu
barna hafa mjög vaxið. Með hækk
un persónufrádráttarins, eins og
nú hefur verið gert, er farið inn
á þá braut að létta útsvörin frek-
ar en verið hefur á þeim, sem
hafa þunga framfærslubyrði en
sú ívilnun, sem þessir gjaldþegnar
fá fer stighækkandi eftir því, sem
börnin eru fleiri. Afleiðing þessa
er sú, að margar fjölskyldur sem
áður báru allhá útsvör fá nú
annaðhvort alls engin útsvör eða
mun lægri en áður og einstæðar
mæður með nokkrum framfærslu
þunga verða að mestu útsvars-
lausar. Persónufrádrátturinn er
nú hærri í Reykjavík en gerist
á nokkrum stað öðrum á
landinu. Með þeirri brej'tingu,
sem nú hefur verið gerð á honum
og lýst er hér að ofan er stigið
spor í rétta átt. Ef Sjálfstæðis-
menn hefðu fengið að ráða á Al-
þingi, hefði útsvarsbyrðin fyrir
löngu verið gerð léttari en án að-
gerða löggjafavaldsins er útiftk-
að að gera fullnægjandi ráðstaf-
anir til að létta þunga útsvar-
anna. Vonandi verður í framtíð-
inni unnt að halda persónufrá-
drættinum sem hæstum en það
fer að sjálfsögðu mjög eftir hinni
almennu stjórnarstefnu í landinu
á sviði efnahagsmála og atvinnu.
Auk þessarar útsvarsupphæð-
ar, sem ætluð er til að standa
undir útgjöldum skv. fjárhags-
áætlun er upphæð, sem skv. Jög-
um er ætluð til að mæta inn-
heimtuvanhöldunum og ennfrem-
ur til að mæta lækkunum við
kærur. Slíkar lækkanir við kær-
ur námu á s.l. ári um 6 milj.
króna. Þess er að geta, að mjög
færist í vöxt, að menn telji ekki
fram til skatts á réttum tíma og
eykur það mjög óvissu um endan-
lega útkomu, þar sem meiri
hætta er þá á breytingum við
kærur.
Hinn mikli þungi útsvaranna
er orðið vandamál, sem nær til
alls landsins. Með hverju ári
eykst þessi byrði og víða miklu
meira en í Reykjavík. Tekjuþörf
bæja og sveitarfélaga fer aJmennt
mjög vaxandi. Vaxandi þéttbýli
gerir nýjar og auknar frjárkröfur.
Margir bæir stækka ört og ný
þorp byggjast. Allt krefst þetta
mikils fjár. Hvergi er þó hinn
hraði vöxtur meira áberandi en í
Reykjavík og skapar það bænum
miklar fjárhagslegar skyldur.
Hið opinbera er mikilsráðandi
úm útgjöld bæjar- og sveitarfé-
laga. Meira en helmingur allra út
gjalda Reykjavíkurbæjar er t.d.
ákveðinn með beinni löggjöf frá
Alþingi og kröfur ríkisvaldsins
um fjárútlát af hálfu bæiar- og
sveitarfélaga fara stöðugt vax-
' andi.
Til að mæta öllu, sem á þau er
lagt, hafa bæjar-og sveitarfélög,
að kalla má, úr engu öðru að
spila en útsvörunum, sem lögð
eru á, eftir efnum og ástæðum,
eins og mælt er fyrir í lögum.
Þetta fyrirkomulag á tekjuöflun
þessara aðila, er fyrir löngu orðið
úrelt. Ríkisvaldið er fyrir löngu
komið inn á þá braut að krefjast
miklu meira af bæjar- og sveifar-
félögum en tekjustofn þeirra, út-
svörin, geta með góðu móti staðið
undir. Þetta er alviðurkennd stað-
reynd, en þó hefur þessu fráleita
fyrirkomulagi ekki fengizt breytt.
Fyrir nokkrum árum bar Gunnar
Thoroddsen borgarstjóri fram til-
lögu um það á Alþíngi, að nokkur
hluti söluskatts skyldi lagður til
bæjar- og sveitarfélaga. Ráðherr-
ar Framsóknar, sem þá voru í
samstjórn með Sjálfstæðismönn-
um, hótuðu að segja af sér, ef
tillaga borgarstjórans næði fram
að ganga og þar við sat. Á siðasta
þingi bar borgarstjórinn enn fram
sömu tilögu en hún strandaði á
ríkisstjórninn og flokkum henn-
ar.
Vandamál útsvaranna er orðið
slíkt, að ríkisvaldið verður annað
tveggja að létta af bæjar- og sveit
arfélögum verulegum hluta af
þeim útgjöldum, sem þessir aðilar
eru nú skydaðir til að standa und-
ir eða að fá þeim nýjan tekju-
stofn. Þetta er samhljóða álit
allra þeirra, sem eru í foisvari
fyrir bæjum og sveitum hér á
landi og er vandséð hvernig
spyrnt verður lengi gégn svo
sjálfsögðu máli, eins og gert hefur
verið hingað til.
15 daga matarlaus í óbyggðum, en
missti aldrei kjarkinn
Þ
að var fagurt kvöld,
ekki alls fyrir löngu, að síminn
hringdi heima hjá Harold Steeves
í Trumbull í Connecticut í Banda
ríkjunum. Frú Steeves, lávaxin
gráhærð kona á sextugsaldri, fór
í símann. Það var langlínustöð-
in, sem hringdi — og frú Steeves
var spurð að því hvort hún vildi
tala við David Steeves í Kali-
forníu.
Nokkur andartök gat gamla
konan ekki komið upp neinu
orði. David var yngri sonur henn-
hann var á flugi austur yfir
Bandaríkin. Þegar hann var í 33
þús. feta hæð, heyrði hann
skyndilega sprengingu í flugvél-
inni, og á svipstundu fylltist
stjórnklefinn af reyk. David hugs
aði sig því ekki tvisvar um, en
þreif í neyðarhandfangið sem los
aði sæti hans svo að það skauzt
með hann út úr flugvélinni. Fall-
hlífin opnaðist — og hann sveif
til jarðar. Undir var hrjóstrugt
land, víðast hvar snævi þakið. Á
2—3 mínútum sveif David til jarð
ar, orrustuflugmaður í hernum.1 ar og lenti á kletti, sem var
^
Myndin var tekin, þegar
Steeves hitti konu sína.
Þá liafði hann ekki skor-
ið hár sitt né skegg síðan
hann varpaði scr út í
fallhlífinni.
Hans hafði verið saknað 9. maí
s. 1. Þá var hann á ferð í æfinga-
þotu frá vesturströndinni austur
á bóginn. Síðast var vitað um
hann yfir High Sierras, hrikalegu
fjöllunum í Kaliforníu. Þann 28.
mai var hann enn ófundinn —
og var hann þá talinn af.
Gamla konan kom til sjálfrar
sín — og hún var ekki í neinum
vafa um að hún vildi tala við
hann David.
i
54 daga hafði David
dregið fram lífið í óbyggðum.
Hann gat ekki sagt móður sinni
mikið í stuttu símtali, en blaða-
menn í Kaliforníu fengu að heyra
sögu hans þá um daginn.
Það var fyrir 54 dögum, að
eini dökki díllinn á stóru svæði.
Hann skrámaðist töluvert á fót-
um, þegar hann kom niður —
og lá lengi til þess að jafna sig.
Gizkaði David á, að staður sá,
sem hann kom niður á, væri í
11—12 þús. feta hæð yfir sjávar-
máli.
i
15 daga ráfaði David
um hjarnbreiðuna — naeð öllu
matarlaus. Það eina, sem hann
bar á sér, þegar hann varpaði
sér út í fallhlífinni, var skamm-
byssa, reykjarpípa, nokkrar eld-
spýtur og lítið myndaalbúm með
fjölskyldumyndum. Allan þenn-
an tíma nærðist hann einungis á
snjó, sem hann bræddi.
Oft sótti að honum mikill
kuldi, en ekki gat hann tendrað
eld, enda þótt hann hefði eld-
spýtur, því að sprek var hvergi
að fá. Til þess að orna sér stund
og stund brenndi hann smám sam
an allar myndirnar að undan-
skilinni niynd af eiginkonu sinni.
11 15. degi komst David
fyrst á grænt gras. Við getum
gert okkur í hugarlund hve gleði
hans varð mikil, er hann kom
auga á bjálkakofa — og fann í
honum niðursoðin matvæli. í kof-
anum hafðist hann við í nær sex
vikur. Maturinn var af skornum
skammti — og dró stöðugt af hon
um, enda þótt honum tækist
stöku sinnum að veiða fisk.
h,
ann vissi, að það var
aðeins um tvennt að velja. Ann-
aðhvort varð hann að freista þess
að komast til mannabyggða, eða
þá að hann varð að liggja þar
sem hann var kominn og bíða
dauða síns.
En David hafði verið 15 daga
matarlaus. Enda þótt mikið væri
af honum dregið, þá var kjark-
urinn enn óbugaður. Hann vildi
ekki sitja og bíða dauða síns.
Þá hefði hann alveg eins getað
lagzt fyrir strax þegar hann sveif
til jarðar úr brennandi flugvél-
inni.
i visvar sinnum gerði
David tilraun til þess að yfir-
gefa kofann. í bæði skiptin sá
hann, að ferðin mundi verða hon-
um um megn. Hann snéri því
við. í þriðja sinn hélt hann ótrauð
ur ferð sinni áfram þar til hann
var kominn það langt frá kofan-
um að vonlaust var fyrir hann að
snúa til baka.
Gleði Davids verður vart lýst,
er hann gekk fram á tvo ferða-
menn, tannlækni frá San Franc-
isco og leiðsögumann hans. Þá
hafði David verið týndur í 54
daga.
Ds
avid er mjög hávax-
inn maður — og vó áður 195
pund. Á hrakningunum léttist
hann um 30 pund, en læknar
sögðu líkama hans fullkomlega
heilbrigðan eftir allar mannraun-
irnar. Þegar David hafði jafnað
sig í nokkurn tíma flaug hann
austur á bóginn á ný til móts við
konu sína og 15 mánaða dóttur.
ELECTRA vegur 51 lest
ÞAÐ verður ekki fyrr en síðla
næsta árs, að Electra-flug-
vélarnar verða teknar í notkun.
Lockheed-f lugvélaverksmið j urn -
ar bandarisku, sem framleiða
Electra, gera sér góðar vonir um
þessa nýju flugvél, og ekki að
ástæðulausu, því að þegar hafa
borizt nokkuð á annað hundrað
pantanir á Electra. Loftleiðir eru
meðal þeirra flugfélaga, sem
hyggjast festa kaup á Electra,
eins og kunnugt er. Mun félagið
fá flugvélarnar tvær árið 1960.
**
ELECTRA er sérstæð að mörgu
leyti. Hún er fyrst og fremst
^fyrsta farþegaflugvélin knúin
loftþrýstihreyflum, sem fram-
leidd er í Bandaríkjunum. Hún
verður hraðfleygari en aðrar slík
ar flugvélar — og mun þar að
auki hafa meira burðarþol.
**
MEÐALFLUGHRAÐI Electra
verður 721 km á klst. Eins og
allar aðrar farþegaflugvélar af
nýjustu gerð, er hún búin loft-
þrýstiklefum og því ætluð til há-
loftsflugs. Yfirburðir slíkra flug-
véla koma því ekki fyllilega í
Ijós á stuttum flugleiðum. Tölu-
verður tími fer í að hækka flugið
og síðan að lækka það, þegar
komið er á áfangastað. Til marks
um það má geta þess, að áætlað
er, að Electra fljúgi 100 mílna
flugleið á 31 mín., en 300 mílna
flugleið á 63 mín. Á því sést, að
kostir háloftsflugvélanna koma
ekki berlega í ljós nema á lengri
flugleiðum. Electra mun t. d.
fljúga 1,000 mílna flugleið á 2
stundum 48 mín., en það er til-
tölulega mun skemmri ferð en
á 100 mílna flugleiðinni.
FULLHLAÐIN á Electra að rúma
80—90 farþega auk venjulegs far-
angurs og vegur flugvélin þá
rúma 51 lest. Þrátt fyrir það
getur hún athafnað sig á tiltölu-
Framh. á bls. 11

Myndin sýnir sætaskipan í „Electra“. — Aðalinngangur er framan við miðju.