Morgunblaðið - 15.08.1965, Blaðsíða 21

Sunnudagur 15. ágúst 1965
MORG U N BLAÐIÐ
21
Bókum Balzacs varð
aldrei lokið
SÁ SEM HELDUR, að þegar bók sé komin út á prenti sé
henni þar með lokið og þar verði engu um hnikað, fer
villur vegar. Skáldsagan sprettur ekki fullbúin út úr
höfði rithöfundarins, eins og Aþena forðum daga út úr
höfði Seifs. Sköpun hennar tekur langan tíma og oft er
hún ekki á enda þó komin sé í prentun. Hún byrjar sem
óljós hugmynd, athyglisverð manngerð eða eftirminni-
legt atvik, sem festist í huga rithöfundarins. Smám
saman hleðst utan á þennan kjarna, athugasemdirnar
og minnisblöðin eru orðin álitlegur búnki og rithöfund-
urinn tekur til við skriftirnar. En í fyrsta sinn verður
sköpunarverkið oft harla lítilmótlegt og við yfirlestur
sér hann á því ótal galla. Þá er byrjað aftur, leitað nýrra
hugmynda, nýrra áhrifa og enn er skrifað. En kannski
tekst honum ekki nógu vel upp'í.það skiptið heldur og
verður að hefjast handa í þriðja sinn. Þolinmæði og
þrautseigja eru rithöfundinum nauðsynlegir förunaut-
ar, ef hann á ekki að gefast upp.
Eitt er það sem rithöfundar nú á dögum hafa fram
yfir þá, sem voru og hétu fyrir eina tíð og er þeim til
ómetanlegrar aðstoðar. Það er einkaritarinn þeirra, Vél-
ritað blað er harla áþekkt prentaðri síðu í bók og það er
hálfu auðveldara að sjá hvaða skyssur maður hefur gert
þegar handritið hefur farið um hendur einkaritarans.
Þegar Balzac gamli var og hét voru engar ritvélar til og
engir einkaritarar eins og þeir gerast nú. Hann sendi
alltaf handrit sín beint í prentsmiðjuna og lét setja þau
með notuðu letri, af því það var ódýrara. Og leiðrétting-
ar hans voru svo ofboðslega miklar og flóknar að þær
voru jafnan gerðar á hans kostnað. Setjarar voru
„skikkaðir 1“ Balzac-leiðréttingar rétt eins og fangar,
sem verða að afplána sína refsingu tilskilinn tíma —
svo fengu þeir að hvíla sig á viðráðanlegra verkefni.
Próförk, sem Balzac hafði leiðréttr, var eins og
„frumáætlun að stórframkvæmdum, Opinberunarbók,
Hindúaljóð....“ Þar var varla sá stafur, sem ekki lá frá
pennastriki út á spássíuna og á spássíunni ægði saman
leiðréttingum, nýjum orðum og nýjum setningum, inn-
skotum og útstrikunum, undirstrikunum, leiðbeining-
um og athugasemdum — öllu í þvílíkum hrærigraut, að
í fljótu bragði var ekki að sjá að nokkru sinni yrði í slíkt
dulmál ráðið. Og Balzaq lét ekki við það sitja að fá eina
próförk af handritinu — ónei, hann heimtaði þær tíu og
stundum tólf og jafnoft sendi hann prófarkirnar aftur í
prentsmiðjuna með öllum sínum viðaukum, úrfelling-
um, innskotum og athugasemdum, prénturunum til ó-
lýsanlegrar hrellingar og armæðu.
Lokksins komust þó bækur Balzacs á prent, þó ó-
trúlegt megi kalla. Þegar þar er komið sögu verka
þeirra, þykjast flestir rithofundar hafa nóg að gera og
láta gott heita. En ekki Balzac. Honum þótti aldrei nóg
að gert, engin bók fullunnin. Þegar hann fékk í hendur
nýprentaða bók eftir sjálfan sig, var hann óðara kom-
inn með pennan á loft og fyrr en varði voru allar
spássíur útktotaðar, rétt eins og á próförkunum. Til er
safn ritverka Balzacs, sem gefið var út á árunum 1842
til ’46 á vegum Furne Dubochet og Hetzel, sem var í
eigu Balzacs sjálfs og er allt leiðrétt með hans eigin
hendi. Bækur þessar hafa lengst af verið í einkaeign
og ekki komið almenningi fyrir sjónir.
Nú hefur hópur manna, sem kallar sig „Les Bibliop-
hiles de l’Originale“ tekið sér fyrir hendur að gefa út
Ijósprentun af þessu ritsafni, sem er einskonar bók-
menntaleg erfðaskrá Balzacs. Ég var rétt í þessu að
glugga í ljósmyndir af nokkrum blaðsíðum verksins og
ég get ekki orða bundizt. Manni verður svo undarlega
hlýtt til Balzacs gamla og fær á honum svo innilega að-
mikill skilningur og næri liggur að baki þrotlausrar end-
urskoðunar hans á eigin verkum. Og ekki minnkar aðdá-
unin og undrunin er manni verður hugsað til þess að
þetta gerði hann um árabil, þreyttur maður og farinn að
heilsu, hundeltur af skuldunautum og umsetinn af út-
gefendum. Hin miklu skáldverk hans eru honum til
sóma um aldur og ævi — en „endurskoðun“ hans er það
ekki síður.

— Erlend tlbindi
Framhald af bls. 6
stjórnarkreppunnar í Grikklandi
hefur því ekki fengizt enn.
Þeirrar skoðunar hefur gætt,
að Konstantín hafi gengið feti
framar, er hann krafðist afsagn-
ar Papandreou, 15. júlí sl., en
góðu hófi gegndi. Papandreou
hafi stjórnað landinu á viðun-
andi hátt, og afskipti konugs séu
fljótfærni ein. Hann hafi vísað
frá sér fulltrúa meirihluta lands-
manna en hafi síðan ætlað að
fá völdin í hendur manni, sem
einungis hafi stuðzt við lítinn
minnihluta. Víst er, að Athans-
siades Novas, sem myndaði
stjórn eftir brottvikningu Papan
dreou, gat ekki stjórnað, þar
eð hann naut ekki fylgis á þingi
landsins.
Meginorsök þess, að Konstantín
lét innanríkismálin svo skyndi-
lega til sín taka, með þeim af-
leiðingum, sém raun ber vitni,
segja stórnmálafréttaritarar vera
hreyfingu vinstri manna innan
hersins. Herinn hefur alltaf ver-
ið hægrisinnaður, og hlynntur
konungi. Sagt er, að konungur
hafi komizt á snoðir um
undirróðursstarfsemi „Aspida“
(Skjaldarins), hreyfingar manna
innan hersins með kommúniska
tilhneigingu. Konungur hafi
tekið þeim mun harðari afstöðu,
þar sem hann hafi talið sig fá
óyggjandi vissu fyri því, að
gríska leyniþjónustan — undir
beinni stjcrn Papandreou — hafi
staðið beint að baki „Aspida“.
Tilgangurinn hafi verið að grafa
undan fylgi við konung og koma
á einræðisstjórn í landinu. Kon-
ungur hafði sjálfur þau orð, að
hér hefði verið um að ræða til-
raun til að „rjúfa stjórnarskrá
landsins, og koma á einræði, sem
hver frjáls maður hlyti að
hafna“. Þá hefur konungur hald
ið því fram, að sonur Papan-
dreou, sem að undanförnu hefur
komizt til talsverða valda innan
Miðflokkasambandsins, og talinn
er sennilegur eftirmaður föður
síns sé riðinn við starfsemi
„Aspida".
Papandreou eldri hefur hins
vegar haldið því fram, að þessar
fullyrðingar konungs séu mark-
leysa ein, engar sannanir séu
fyrir hendi, og ætlunin ein sé
að binda endi á feril sinn.
Hins vegar munu fáir ráða-
menn í Grikklandi efast um, að
það hafi verið ætlun Papandreou
að „endurskipuleggja" her lands-
ins. Er þingkosningarnar fóru
fram í Grikklandi á sl. ári, var
á lofti orðrómur um, að liðs-
foringjar innan gríska hersins,
-sem eru mjög hægrisinnaðir,
hafi ætlað sér að grípa til eigin
ráða til að koma í veg fyrir,
að Papandreou kæmist til valda.
Hver svo sem raunveruleg af-
staða valadamanna hersins er, þá
hefur óvinátta Papandreou og
Konstantíns komizt á það stig,
að lítil von virðist um, að saman
gangi með þeim. Papandreou not
aði afstöðu sína innan Miðflokka
sambandsins til þess að knésetja
stjórn Novas, sem þó hefur notið
talsverðar virðingar flokks-
manna. Þá krafðist hann þess
af konungi, að annað hvort yrði
efnt til kosninga í landinu, eða
hann yrði á ný látinn taka við
stjórnartaumunum. Konungur
svaraði því til, að afstaða sín
til Papandreou væri óbreytt, og
til kosninga væri ekki hægt að
efna, meðan svo ófriðlega horfði
í innanríkismálum.
Vonir Konstantíns bindast við,
að hægt verði að fá einhvern
framámanna Miðflokkasam-
bandsins til að mynda stjórn, en
fæstir telja slíkt mögulegt, nema
vinsældir Papandreou fari minnk
andi. Svo kann þó að fara, því
að í fyrradag lýstu 2'6 þirigmenn
Miðflokkasambandsins því yfir,
að Papandreou „nyti ekki fulls
stuðnings þeirra“, og þeir hörm
uðu það ástand, sem nú ríkir
i innanríkismálum Grikklands.
T I L S Ö L U
Fiskverkunarhús
í smíðum á Þorlákshöfn. — Upplýsingar í síma
38426 kl. 12—1 og 7—8 á kvöldin.
Húsnæði
fyrir skrifstofu eða snyrtistofu er til leigu strax
á bezta stað í miðbænum. Listhafendur sendi tilboð
merkt: „Miðbær — 6980“ til afgr. MbL
Hausttízkan
1065
TÖKUM UPP Á MORGUN
nýja sendingu af
kjólum
Tízkuverzlunin

uopun
Rauðarárstíg 1
Sími 15077.
Hefst U manuda^
WSMMIKI

Herraföt
— peysur
— vesti
— skyrtur
— náttföt
— sokkar
frá
1500 kr.
220 —
205 —
150 —
175 —
35 —
— molskinnsblússur frá kr. 990._
Ullarteppi frá 100 kr.
UUNMNmUMHNNMHtN
bútasala
Terylene bútar
Flauels bútar
Strigaefnisbútar
Silkibútar
ÁGÖST
Drengjaföt frá
— buxur —
— peysur —
— skyrtur —
Kvenblússur —
og margt fleira
800 kr.
195 —
150 —
150 —
100 —