Morgunblaðið - 27.11.1973, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. NÖVEMBER 1973
19
Sigurlaug Bjarnadóttir borgarfulltrúi:
Skjótra úrbóta þörf 1
málefnum drykkjusjúkra
Vandi drykkjukvenna brýnastur úrlausnar
A fundi borgarstjórnar fyrr f
þessum mánuði var vísað til borg-
arráðs tillögu frá Sigurlaugu
Bjarnadóttur (S). Tillaga Sigur-
laugar var svohljóðandi:
Alvarlegt ástand rfkir f mál-
efnum drykkjusjúkra í Reykja-
vfk og þörf margþættra og sam-
ræmdra aðgerða þeim til hjálpar
af hálfu ríkis og borgar.
Meðal nauðsynlegra úrræða
hefir Félagsmálaráð Reykja-
víkurborgar ftrekað bent á lítil
vistheimili (5—8 manna) fyrir
áfengissjúklinga f afturbata og
farið fram á fjárveitingu undan-
farin tvö ár til stofnunar slíks
heimilis.
Borgarstjórn leggur þvf áherilu
á, að á f járhagsáætlun fyrir næsta
ár verði gert ráð fyrir tveimur
slikum heimilum.
Ennfremur, að þegar i stað
verði gerðar ráðstafanir til
hjálpar nauðstöddum drykkju-
sjúkum konum f Reykjavfk, sem
nú eiga sér ekkert athvarf.
Sigurlaug Bjarnadóttir (S):
Þrásinnis hefur verið bent á það
hversu nauðsynlegt er, að sam-
vinna takist milli þeirra aðila,
sem vinna að lausn hinna gífur-
legu vandamála áfengissjúklinga.
En sem dæmi um, hversu vand-
inn, sem fyrir liggur, er stór, má
minna á könnun borgarlæknis á
þessum málum, eina af mörgum
úttektum á hinu ömurlega
ástandi þessara mála. I skýrsl-
unni kemur m.a. fram, að á sl. ári
hafi þrír heimilislausir áfengis-
sjúklingar látizt í fangageymslum
lögreglunnar og að i október, á
einni nóttu, hafi 15 heimilislausir
áfengissjúklingar verið teknir til
geymslu hjá lögreglunni.
Það má því ljöst vera, að stór-
átaks er þörf.
Nú er það svo, að skyldur gagn-
vart áfengissjúklingum hvíla að
mestu á ríkinu. En lögum sam-
kvæmt á geðsjúkrahús ríkisins að
reka eftirfarandi starfsemi: 1.
Móttökudeild, er annist meðferð
og rannsóknir á drykkjusjúkling-
um. 2. Sjúkrarými til skammtíma
meðferðar. 3. Lækningamiðstöð
fyrir þá, sem ekki þarfnast inn-
lagningar. 4. Eftirmeðferð fyrir
þá, sem lagðir hafa verið inn. 5.
Hæli til meðferðar þeirra, sem
ekki er talið, að verði veitt með-
ferð á annan hátt. Þaðer alkunna,
að Kleppsspítalinn hefur engan
veginn getað sinnt þessu vegna
húsnæðisskorts og manneklu. En
nokkuð mun úr rætast við bygg-
ingu gæzluvistarhælisins að
Vífilsstöðum, sem tekið verður í
notkun I lok næsta árs, — von-
andi.
í lögum um meðferð drykkju-
sjúkra er gert ráð fyrir því, að
sveitarfélög geti fengið styrk frá
gæzluvistarsjóði til framkvæmda
við byggingu hæla fyrir drykkju-
sjúka.
Ekki bendir neitt til þess, að
Reykjavík muni eiga þar að
vænta mikiis framlags, ef taka má
mið af framlögum ríkisins til
bygginga dagvistunarheimila og
sjúkrahúsa í borginni, sem þó eru
lögbundin.
Reykjavík rekur þó nokkra
starfsemi til hjálpar þeim, sem
orðið hafa undir í viðureigninni
við Bakkus. Þar má meðal annars
nefna áfengisvarnanefnd Reykja-
víkur, er vinnur að fræðslustarfi
um bindindis- og áfengismál.
Nefndin hefur ókeypis húsnæði
frá borginni, en á að öðru leyti að
kostast af ríkinu.
Hjá áfengisvarnadeild Ileilsu-
verndarstöðvarinnar er veitt
læknis- sálfræði og hjúkrunar-
þjónusta I formi viðtala og félags-
legra leiðbeininga. Til deildarinn-
ar leituðu á sl. ári 386 einstakl-
ingar þar af 101 í fyrsta skipti.
Geðdeild Borgarspitalans tekur
árlega á móti fjölda áfengissjúkl-
inga. Árið 1972 voru þeir 60 af
þeim 314, sem þar nutu læknis-
hjálpar.
Þá rekur Félagsmálastofnun
borgarinnar starfsemi ^.þessa átt,
en þeir, sem þar starfa, reka sig
jafnan á það geigvænlega að-
stöðuleysi, sem háir öllum raun-
hæfum aðgerðum í þessum
málum.
Rétt er þó að geta um starf
gistiskýlisins í Þingholtsstræti,
sem nú hefur starfað á vegum
borgarinnar í 4 ár.
Aðsóknin að því fer stöðugt vax-
andi og á sl. ári voru gistinætur
þar 2600, en munu' á þessu ári
sennilega verða 36oo. Miðað við
aðstæður allar hefur verið unnið
þarna mjög gott starf, þvf fyrir
utan að veita húsaskjól og að-
hlynningu hefur 47 einstakl-
ingum af þeim 117, sem þangað
leituðu á síðasta ári, verið veitt
hælis- eða spftalavist, útvegað
húsnæði og vinna. 1 tillögu minni
er gert ráð fyrir, að veitt verði fé
til byggingar tveggja lítilla heim-
ila, sem skapi áfengissjúklingum,
sem eru í afturbata, heimilislega
og félagslega aðhlynningu og
styðji þá til sjálfsbjargar.
Þetta kostar auðvitað fé,
en ætli það kosti meira heldur en
það kostar semfélagið allt
í beinhörðum peningum
að vinnukraftur allra þess-
ara aðila skuli glatast um alla
framtíð. Svo ekki sé minnzt á alla
A FUNDI borgarstjórnar í sfð-
ustu viku var tillögu frá Markúsi
Erni Antonssyni um aðstoð f skól-
um við unglinga, er sýna af sér
hneigð til afbrota, vfsað til
fræðsluráðs.
Tillagan var svohljóðandi:
Borgarstjórn samþykkir að fela
fræðsluráði að gera tillögur um
sérstaka aðstoð f skólum við þau
börn og unglinga, sem sýna
hneigð til afbrota. Verði miðað
við að fá kennara, til að aðstoða
sérstaklega þá nemendur, sem
hér um ræðir. Stefnt skal að þvf
að hraða skipulagi þessara mála
með það fjrir augum, að
kostnaðaráætlun Iiggi fyrir við
gerð næstu fjárhagsáætlunar
borgarinnar.
í ræðu, sem borgarfulltrúinn
flutti með tillögu sinni, drap hann
á mörg athyglisverð atriði varð-
andi afbrot unglinga í borginni.
Markús Öm Antonsson (S):
Reykvíkingum er ljóst, að þótt
fámenni sé meira hér en annars
staðar í höfuðborgum, megi þó vel
greina á yfirbragði borgarlífsins
ýmsa drætti stórborgar sam-
félagsins, bæði jákvæða og miður
góða.
í tillögu minni er aðeins fjallað
um einn anga af vandamálum,
sem segja má með nokkurri vissu
að „stórborgarbragur" Reykjavík-
ur hafi innibyggð.
Ég flyt þessa tillögu í þvf augna-
miði, að borgaryfirvöld kanni nú
vissa leið, sem ég hygg að gæti
reynzt happadrjúg í viðleitni okk-
ar til að fást við vandamálið með
fyrirbyggjandi ráðstöfunum og
án þess að hefta frelsi þeirra
ungu borgara, sem um er að ræða,
með innilokun á stofnunum eða í
fangelsum. Hér með vil ég þó lýsa
þeirri skoðun minni, að þörfin
fyrir slík úrræði er vissulega fyrir
hendi, þegar f algjört óefni
er komið. Þvið fer víðs fjarri,
að hægt sé að afgreiða mál-
in á þann veg, að 13—14
ára unglingur, sem af ein-
hverium ástæðum hefur hneiezt
þá ótölulegu óhamingju og
skemmandi áhrif á líf annarra,
sem áfengisvandamálið hefur
óhjákvæmilega.
1 lok tillögu rninnar er maelzt
til, að strax verði gerðar ráðstaf-
anir til hjálpar drykkjusjúkum
konum, en þar er ástandið enn
ömurlegra en hjá körlunum.
Núna munu vera í borginni
5 til 10 konur, sem eru
gjörsamlega heimilislausar og
hafa hvergi höfði að
halla. En ekki var talið æskilegt
að hafa bæði karla og konur í
gistiskýlinu í Þingholtsstræti.
Vegna sérstakrar góðvildar
frænda okkar á Norður-
löndum er árlega hægt að vista
4—5 konur erlendis á drykkju-
hælum. En þvi miður oft með
sorglega litlum árangri.
Mikið hefur verið leitað
að hentugu húsnæði fyrir kvenna-
heimili í þessu skyni. Nú hefur
losnað húsnæði, sem Vernd hafði
hjá borginni að Grjótagötu 14.
Þar tel ég, að koma eigi upp slíku
heimili tafarlaust.
í bréfi, sem borgarráði barst
nýverið frá bindindisráði krist-
inna safnaða, er rætt um nauðsyn
þess að koma upp dagvistun fyrir
drykkjusjúka, þetta tek ég vissu-
lega undir. Mjög nauðsynlegt
væri að geta komað á fót
dagvistun i gistiskýlinu í Þing-
til afbrota, sé stimplaður ófor-
betranlegur glæpamaður. Áður
en nokkurn dóm er hægt að kveða
upp í þvf efni, verður að skoða
nákvæmlega hver uppeldisleg
áhrif hafa verið reynd og hverrar
leiðsagnar unglingurinn hefur
notið eftir að kunnugt varð um
brot hans.
Á vegum rannsóknarlögregl-
unnar i Reykjavík var í fyrra tek-
in saman skýrsla yfir þá einstakl-
inga, undir 16 ára aldri, sem sam-
kvæmt skýrslum hennar höfðu
brotið af sér þrisvar sinnum eða
oftar. Þeir reyndust vera 33 tals-
ins, þar af tyær stúlkur, en af-
brotatilfelli þessara 33 voru sam-
tals 111. Afbrotatíðnin er misjafn-
lega há hjá unglingunum en
dæmi þess að hjá einum og sama
aðilanum hafi verið skráð 25 af-
brot á einu ári. Heimilin eru mjög
misjafnlega undir það búin að
takast á við vandamál af þessu
tagi. Mörgum foreldrum fallast
algjörlega hendur, og verður í
sjálfu sér ekki álasað fyrir það,
A FUNDI borgarstjórnar nýverið
var samþykkt með 12 atkvæðum
gegn 3 að heimila áframhaldandi
vfnveitingar f veitingahúsinu
Röðli við Skipholt f Reykjavfk.
Sigurjón Pétursson (K) hóf
umræður um þetta mál og kvaðst
leggjast algerlega gegn leyfisveit-
ingu, hér væri verið að ganga á
rétt íbúanna í nágrenninu og auk
þess sýndu skýrslur, að ástandið
við húsið um helgar væru mjög
slæmt.
Steinunn Finnbogadóttir
(SFV) kvaðst ekki vilja svipta
Röðul einan leyfinu, taka þyrfti
mál allra skemmtistaða i borginni
til gagngerðar endurskoðunar.
Markús Öm Antonsson (S)
benti á, að húsið hefði uppfyllt öll
þau skilyrði, sem því hefðu verið
sett um breytingar á útgangi, og
lögreglan hefði gert ákveðnar ráð-
stafanir til þess að draga úr bif-
holtsstræti og veita þarf fé til
stofnkostnaðar og rekstrar. Vandi
er hins vegar að fá heppilegt fólk
til þess að veita slika forstöðu, en
það hlýtur samt að takast. Og hafi
verið þörf fyrir starfssemina í
Þingholtsstræti fyrir 4 árum er
hún enn meiri og á enn stærra
sviði nú í dag.
Ég treysti því, þótt i mörg horn
sé að lita við gerð fjárhags-
áætlunar, að tillaga mín hljóti þar
jákvæða meðferð og orðið verði
við þeim óskum, sem þar eru fram
settar.
Guðmundur G. Þórarinsson (F)
Ég er ekki sammála því að visa
þessum tillögum til meðferðar
borgarráðs, ég tel, að borgar-
stjórn eigi hér og nú að sam-
þykkja þessar tillögur og legg ég
fram breytingatillögu við tillögu
Sigurlaugar þar að lútandi.
Varðandi heimili fyrir drykkju-
sjúkar konur vil ég láta í ljós, að
ég tel af og frá, að borgin taki
eldgamalt hús og óhentugt i alla
staði fyrir þessa starfsemi, heldur
á að útvega til leigu eða kaups
hentugt húsnæði til lausnarþess-
um mikla vanda.
Steinunn Finnbogadóttur
(SFV) og Björgvin Guðmundsson
(A) lýstu bæði yfir samstöðu við
tillögu Guðmundar.
Sigurlaug Bjarnadóttir (S)
kvaðst leggjast gegn tillögum
Guðmundar þar eð hún treysti
svo erfið viðureignar sem málin
geta orðið. En þá liggur næst fyrir
að kanna, hvort aðrir að-
ilar, hæfir til að annast með-
ferð vandamálsins, fyrirfinn-
ist og séu reiðubúnir. 1
því sambandi hljóta augu okkar
að beinast að skólunum, þar sem
þessir unglingar starfa og það án
þess, að skólastjórar og kennarar
hafi í sumum tilfellum hugmynd
um, að þeir séu á skrám lögregl-
unnar vegna afbrota. Einn skóla-
stjóri hefur tjáð mér, að fjórir
nemendur i skóla hans hefðu
komizt í kast við lögregluyfirvöld
vegna afbrota án þess að hann
hefði vitað um það fyrr en löngu
seinna, að hann sá skýrslur fyrir
tilviljun. Ég tel mjög eðlilegt, að
nánu sambandi verði komið á
milli lögreglu og skólanna
út af svona málum. Það
má hugsa sér, að einn
kennara, eða skólastjórinn,
verði trúnaðarmaður lögreglunn-
ar, og heimilanna en fyrst og
fremst unglinganna sjálfra. Við
reiðaumferð um hverfið um
helgar. Og í skýrslu vínveitinga-
eftirlitsmanna kæmu fram, að
ástandið utandyra hefði stór-
batnað frá því sem áður var.
Ekkert væri því að sínum dómi,
sem mælti með leyfissviptingu og
þeim málum, sem íbúar hverfis-
ins kvörtuðu einkum undan nú
þ.e. bifreiðaf lauti og hávaðasamri
umferð mætti vel kippa í lag með
aukinni löggæzlu.
Albert Guðmundsson (S) tók
undir skoðun Markúsar Arnar og
benti einnig á, að ef fara ætti eftir
öllum kvörtunum um hin smá-
vægilegustu mál, sem til borgar-
fulltrúa bærust, þá yrði fljótlega
um aldauða borg að ræða og
ekkert borgaralíf, hvað þá
skemmtanalif. Eins og fyrr sagði
var vínveitingaleyfið síðan sam-
þykkt með 12 atkvæðum gegn 3.
• •
Markús Orn Antonsson, borgarfulltrúi:
Fyrirbyggjandi aðgerðir
vænlegri en refsivist
Röðull heldur áfram
Sigurlaug Bjarnadóttir
borgarráði fyllilega til þess að
taka eðlilegt og nauðsynlegt mark
á tillögu sinni, ef samþykkt yrði.
Birgir Isleifur Gunnarsson
borgarstjóri: Ég vil minna hátt-
virta borgarfulltrúa á, hver það
er, sem jafnan er aðal talsmaður
áætlanagerðar og heildaryfir-
sýnar, þ.e. Guðmundur G.
Þórarinsson. 1 þessu máli telur
hann hins vegar, að aðrar reglur
eigi að gilda. Égtel á hinn bóginn,
að miklu eðlilegra sé, að borgar-
ráð taki málið til meðferðar sam-
hliða annarri vinnu við gerð fjár-
hagsáætlunar, þar sem heildar-
yfirsýn og samræming er mjög
nauðsynleg.
Að loknum.umræðum var sam-
þykkt með 8 atkvæðum gegn 7 að
vísa tillögu Sigurlaugar Bjarna-
dóttur til borgarráðs.
Markús öm Antonsson
höfum á að skipa mörgum áhuga-
sömum og dugmiklum kennurum,
sem ég tel að væru kjörnir til að
hafa bætandi áhrif á lítt þroskað
æskufólk, sem leiðzt hefur á glap-
stigu, og nýtur ekki nægilegs
öryggis eða tækifæra til að skoða
vandamál sin undir handleiðslu
annarra. Skólinn er vettvangur,
þar sem trúnaðarmaður úr starfs-
liði hans, gæti átt betri aðgang að
skjólstæðingum sfnum en aðrir
opinberir starfsmenn, sem urn af-
brotamál unglinga fjalla nú.
Ég bind þær vonir við þá að-
gerð, sem tillagan gerir ráð fyrir,
að okkur auðnist að hefta
þá þróun, að endurtekin afbrot,
sem í fyrstu eru smávægileg, leiði
til annars og verra og beini ungu
og óhörðnuðu fólki út á glæpa-
brautina. Jafnframt yrði nokkru
fargi létt af foreldrum og heimil-
um sem finna áþreifanlega fyrir
erfiðleikunum en geta oft ekki
ráðið við þá á sama hátt og
trúnaðarmaður f skólanum gæti
gert með sinni menntun og þjálf-
un.
Björgvin Guðniundsson (A) bar
fram bre.vtingartillögu við tillögu
Markúsar en tók að mestu undir
rök hans og stefnu tillögunnar.
Alfreð Þorsteinsson (F) lagðitil,
að tillögu Markúsar yrði einnig
vfsað til félagsmálaráðs.
■ Sigurlaug Bjarnadóttir (S) kvað
starfsmannaskort mjög há öllum
raunhæfum aðgerðum í þessu
mikla vandamáli en þó
hefði nýlega kornið í ljós, að um
20 kennarar væru reiðubún-
Framhald á bls. 31