Morgunblaðið - 02.08.1979, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 1979
Frá landsmóti Í.U.T. — Pylsur Krillaðar úti.
Halldór Ámason;
þessum sökum eru engin tvö
félög eins. Hins vegar eru nokkr-
ir þættir sem einkenna öll ÍUT-
félögin. Ég vil minnast hér á
nokkra þeirra.
— Hvert félag hefur fundi eða
opið hús einu sinni í viku og þá á
ákveðnu kvöldi. Þar skiptast
félagarnir á um að sjá um
dagskrána hverju sinni.
— Ferðalög eru mjög stór
þáttur í starfi félaganna. I ferða-
lögum kynnast allir öllum. Eitt
félagið, Hrönn, á skíðaskála uppi
í Skálafelli og einnig höfum við
góða aðstöðu í Galtalækjarskógi.
— Yfir vetrartímann standa
félögin fyrir dansleikjum í
Templarahöllinni. Er annað-
hvort um diskótek að ræða eða
hljómsveitir. Dansinn hefur alla
tíð verið mjög hátt skrifaður hjá
okkur, enda fá meðul betri við
feimni en að læra að dansa.
— Söngur er eitt einkennið
fyrir ungtemplarafélögin.
a Ullf'LcIIip.
Islenskir ungtemplarar
Hvers má
ég vænta?
Ár barnains
1979
UM84ÓN:
AHrað Harðmrson kannsri.
GoAmundur ingi Lsifsson akóia-
•tfóri.
Hafldór Árnason viöskiptarfrMð-
ingur.
Karl tMgason lögfrssðingur.
Stgurgoir Þorgrímsson ssgn-
frasAinsmi.
í þessari grein ætla ég að
fjalla nokkuð um samtökin ís-
lenskir ungtempiarar (ÍUT),
hvernig þau eru hugsuð og hvað
þau hafa að bjóða þér. Samtök-
in voru stofnuð fyrir rúmum 20
árum eða sumardaginn fyrsta
árið 1958. ÍUT er ætlað fyrir
unglinga 13 ára og eldri. Ég hef
engin efri mörk á aldri þar sem
samtökin hafa rúmað ákaflega
mörg áhugasvið. Þó svo að
flestir félagarnir séu á aldrin-
um 13—20 ára, þá eru næg
verkefni fyrir þá sem eldri eru.
Markmið ÍUT
Höfuðmarkmið IUT er að vera
vettvangur fyrir unglinga til að
skemmta sér og þroska hæfi-
leika sína, án þess að þurfa að
notast við vímuefni. Flestir
unglingar hafa mikla þörf fyrir
að vera innan um aðra jafnaldra
sína og þó að flestir býsnist yfir
víndrykkju unglinga, sem vissu-
lega er óþarflega mikil, þá eru
margir unglingar sem ekki þurfa
vímuefni til að skemmta sér.
ÍUT vill einnig efla skilning
ungmenna á bindindissemi og
gera þá hæfa til að taka afstöðu
til vímuefna.
Uppbygging og
starfsemi
Ungtemplarafélögin, eins og
mörg önnur félög, byggjast upp
á þeim unglingum sem þar eru
og þeim áhugamálum sem þeir
hafa. öflugt tómstundastarf get-
ur því aðeins þrifist að félagarn-
ir hafi áhuga og vilja til þess. Af
Það er kúnst
að stjórna fundi.
Rassvasasöngbókin Spangólína
sem Hrannarar gáfu út kemur
þar að góðum notum.
— Fyrir þá sem áhuga hafa á
skfðum, er skíðadeild Hrannar
kjörinn vettvangur. Hrannarar
eru að koma sér upp ágætri
aðstöðu í Skálafeili sem er jafnt
fyrir fúskara sem keppnismenn.
— Um hverja verslunar-
mannahelgi er Galtalækjarmót-
ið sem við erum helmingsaðilar
að. Þess utan eru haldin lands-
mót og önnur minni mót.
— Sérhver félagi innan ÍUT á
kost á námskeiði í ræðu-
mennsku, fundarsköpum og
stjórnun félaga. Enginn er fædd-
ur ræðusnillingur, það er æfing-
in sem gildir.
Auk þess sem nú er upp talið
þá hefur ÍUT mjög góð sam-
skipti við hliðstæð samtök í
Evrópu, einkum á Norðurlönd-
um. Öft gefst kostur á að sækja
þar ráðstefnur og mót en slíkar
ferðir eru mikil upplifun fyrir þá
sem í þær fara.
Nú í haust munum við kynna
samtökin á höfuðborgarsvæðinu
og stofna nokkur ný félög. Ef þú
verður þess var, þá líttu við og
kannaðu hvort eitthvað sé í boði
sem þú hefur áhuga á.
Skíðaskáli Ilrannar í Skálafelli.
Borgarverkfræðingur:
Saltvíkurefnið skársti valkosturinn
— fínsandur unninn í Grjótnáminu
Morgunblaðinu hefur borist
eftirfarandi greinargerð frá
borgarverkfræðingnum í Reykja-
vík.
í tilefni af skrifum í dagblöðum
í vikunni er leið, um steinefni til
steinsteypugerðar, er rétt að fyrir
almennings sjónir komi bréf það
sem undirritaður lagði fyrir bygg-
ingarnefnd Reykjavíkur þann 12.
júlí s.l.:
„Samkv. reglum sem settar voru
af byggingarnefnd 14. des. s.l., skv.
tillögum borgarverkfræðings og
steinsteypunefndar, er nú óheim-
ilt að nota steypuefni sem unnin
éru úr sjó nema þau hafi verið
þvegin þannig að selta sé komin
niður fyrir 1/10 (90% þvottur) af
því sem er í óþvegnu sjávarefni, en
bráðabirgðaákvæði er giltu til 1.
júlí s.l. miðuðu við minni þvott eða
niður í Vt seltumagns (75% þvott-
ur).
I tillögu að nýrri byggingar-
reglugerð, fyrir landið allt, eru
settar reglur um steypuefni þar
sem m.a. er krafist tilraunar sem
tekur 12 mánuði, áður en steypu-
efnið er sett á almennan markað.
Ljóst er að steypuefni, sem
fullnægir ofangreindum kröfum,
eru nú ekki fáanleg í Reykjavík
eða nágrenni, í því magni sem þörf
krefur, m.a. vegna þess að full-
nægjandi þvottaaðstöðu fyrir
sjávarefni hefur ekki verið komið
upp í Reykjavík eða nágrenni.
Stærsti efnissali á Reykjavíkur-
svæðinu, Björgun h.f., hefur nú
hafið efnistöku á nýjum stað
(Saltvík) og benda tilraunir Rann-
sóknarstofnunar Byggingariðnað-
arins til að þetta efni sé lítið
alkalivirkt. Tilraunin hefur þó
aðeins staðið í 6 vikur í stað 12
mánaða og eru niðurstöður því
ekki endanlegar.
Að fengnum tillögum Rann-
sóknarstofnunar Byggingariðnað-
arins og Steinsteypunefndar, er
eftirfarandi lagt til:
1. Notkun Saltvíkurefnis verði
leyfð með possolansementi og
lágalkalisementi, að því tilskyldu
að selta verði úr því þvegin niður
fyrir jafngildi 0.5 kg. Na^O í
rúmmetra steypu, sem svarar til
um 1/5 þess er í óþvegnu efni
(80% þvottur). Ákvæði þetta gild-
ir þar til sannprófun, skv. ákvæð-
um byggingarreglugerðar er full-
nægt.
2. Notkun annarra efna til
steinsteypuframleiðslu í Reykja-
vík er því aðeins heimil, að á þeim
hafi farið fram rannsóknir eins og
krafist er í tillögu að nýrri Bygg-
ingarreglugerð."
1 tilvitnaðri Byggingarreglugerð
fyrir landið allt er fjallað um
staðalkröfur, sem gerðar verða til
steinefna gagnvart alkalikísi 1
efnabreytingum. í kröfum þessum
eru sett fram ákvæði um hámarks
þenslu á steyptum teningum úr
viðkomandi efni, seltulausu og
með hreinu Portlandsementi.
Reynist nú þensla prófteninga
vera meiri en 0.05% eftir 6 mánuði
og 0.1% eftir 12 mánuði, skal gera
próf á steinefninu með því seltu-
innihaldi og því sementi sem í
raun er notað.
í blöndun kísilryks í sement
bendir til þess að unnt verði í
framtíðinni að nota án áhættu
alkalivirkt steinefni. Venjulegt
Portlandsement, sem nú er á
boðstólum, inniheldur um 5.5%
kísilryk, og hraðsementið um
7.5%.
Steinefni úr Hvaifirði, sem
notað hefur verið undanfarið,
stenst ekki staðalpróf, og próf
með raunverulegu saltinnihaldi,
og því sementi sem fáanlegt er.
eru ekki fyrir hendi eldri en 4ra
mánaða.
Björgun h.f. hefur fundið nýja
námu í Saltvík á Kjalarnesi, sem
vekur vissar vonir um betra efni,
en tilraunir á því hafa aðeins
staðið yfir í rúmlega 2 mánuði.
Tilraunir þessar eru gerðar með
steyptum teningum bæði úr sandi
og mulinni möl. Þensluprófið
sýnir nær enga þenslu eftir tvo
mánuði í malarsýninu, og sandur-
inn er með helmingi minni þenslu
en sandur úr Hvalfirði á sama
tíma. Bergfræðileg athugun sýnir
að möl og sandur úr Saltvík hafa
ólíka bergfræðilega eiginleika.
í þessari stöðu virðist Saltvík-
urefni vera skásti valkosturinn.
Þar er gallinn sá að í efnið vantar
fínsand.
Lausn á því máli er hugsanlega
sú að mylja grófari mölina úr
Saltvík niður í smærri stærðir.
Tilraunir í þessa átt hafa verið
gerðar í Grjótnámi Reykjavíkur-
borgar í Artúnshöfða. Virðist
mega anna þörf markaðarins með
því að keyra Grjótnámið lengur en
nú er gert til þess að anna þörfum
einungis malbikunarstöðvarinnar
og annarra borgarfyrirtækja.
Taka verður undir með þeim,
sem telja ákvarðanir þessar tekn-
ar á ótraustum fræðilegum
grunni. Traustust er þó vitneskjan
um Hvalfjarðarefnið. Vitað er, að
100% þvegin sýni úr því ásamt 5%
íblöndun kísilryks í Portlandsem-
entið sýna þenslur innan tilskil-
inna marka við 12 mánaða aldur.
Eftir 24 mánuði sýna mælingar
hins vegar að lítið lát er á þensl-
unni, og er því nauðsynlegt að
fylgjast lengur með viðkomandi
sýnum.
Með hliðsjón af þessu og því
hvernig steinsteypa undangeng-
inna 2ja áratuga er leikin í húsum
víða, verður að leita tiltækra ráða
til þess að sporna við.
Ráðstafanir þær, sem gripið
hefur verið til hafa verið gerðar í
samráði við Steinsteypunefnd, en
þar sitja m.a. fulltrúar steypu-
stöðvanna í Reykjavík.
Ráðstafanir þessar eru ekki hið
endanlega svar við öllum okkar
vanda, en verða að skoðast duga
til bráðabirgða, uns frekari leit að
tiltækum efnum og rannsóknir,
sem eru tímafrekar, leiða okkur á
braut sannleikans.
Að lokum skal á það minnst að
orsakir steypuskemmda er aðeins
að hluta til að finna í steinefnun-
um.
Þær eru einnig að finna í eigin-
leikum sementsins og í meðhöndl-
un á byggingarstað.
Steinsteypunefnd og Rannsókn-
arstofnun Byggingariðnaðarins
hefur lagt á ráðin um þessi efni
einnig, og hafa verið stigin skref
til úrbóta nú á seinustu misserum.
Reykjavík, 23. júlí 1979.
Þórður Þ. Þorbjarnrrson,
horgarverkfræðingur.