Morgunblaðið - 07.10.1979, Blaðsíða 26

2 6 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. OKTÓBER 1979
Observer-ritstjórinn
John Coleminnirá
milljónirnar sem bóa
viö örbirgö og heitir á
stjórnmálamennina...
Hættum þessum
vangaveltum
og tökum til
höndunum!
iStgb THE OBSEKVER
LONDON — Átta hundruö mílljónir
manna í heiminum búa viö örbirgö
samkvæmt skýrslum, sem lagöar
voru fyrir ráöstefnu á vegum Sam-
einuöu þjóanna í Rómarborg ný-
lega. Enda þótt aukning á mat-
vælaframleiöslu í heiminum sé
meiri en fjölgun íbúa þriöja heims-
ins sverfur hungriö þar stööugt
meira aö, vegna þess aö fólkið er
of fátækt til aö geta keypt sér mat.
Fimmtán milljónir barna í heimin-
um deyja, áöur en þau ná fimm ára
aldri, og er næringarskortur helzta
orsökin.
Hér er á erðinní langstærsta
vandamál samtímans, en þó er
engu líkara en menn hafi aö átyllu
þau mistök sem oröið hafa á
aögeröum til úrbóta til aö hlaupast
undan merkjum, sem þeir reistu
sjálfir af mikilli djörfung. Næsti
áratugur þessarar aldar á aö
helgast málefnum þróunarland-
anna. Vandamálin hrannast stöö-
ugt upp, og bíöa úrlausnar, en
ennþá er hiö sama óhugnanlega
hyldýpi á milli skrúömælginnar á
alþjóöaráöstefnum og blákaldra
staöreynda í þriöja heiminum, þar
sem 800 milljónir manna eiga
hungurdauöa yfir höföi sér.
Skýrsla brezku hjálparstofnun-
arinnar Oxfam fyrir árið 1979 bar
þaö meö sér, aö sorglega litlu
heföi veriö áorkaö í málefnum
þróunarlandanna á þessum ára-
tug, sem er aö líöa. Eftirfarandi
tilvitnun segir sína sögu um
ástandiö: Á meöal sérfræöinga í
málefnum þróunarlandanna er víö-
tæk samstaöa um eitt atriöi. Fá-
tækt veröur stööugt almennari til
sveita í þróunarlöndunum og billö
á milli fátækra og ríkra í þessum
löndum breikkar jafnt og þétt. Eru
sérfræöingar sammála um, aö
ráöast veröi af fullri einurö gegn
þessari þróun, bæta ástandiö f
landbúnaöarhéruöum þróunar-
landanna, og gera þannig íbúum
þeirra kleift aö sjá sjálfum sér
farboröa. Til þess aö svo megi
veröa þarf aö fá landrými til
ráöstöfunar, svo og aögang aö
fjármagni og ráögjafarþjónustu í
landbúnaöi og aöstööu til verk-
þjálfunar. Ennfremur þarf aö sjá
fyrir vatnsveitum, tækjakosti og
loks aö koma á fót dreifingarkerfi.
Forsendan er umfram allt nýskipan
í landbúnaöi.
Diplómatískt
orðfæri
í skýrslu Oxfam segir einnig, aö
á hinni alþjóölegu ráöstefnu í
Rómarborg um nýskipun f land-
búnaöi og þróun í strjálbýli hafi
sérfræöingar veríö sammála um
fjölmörg atriöi, enda þótt stjórn-
málamenn séu þaö ekki. En Har-
ford Thomas, höfundur skýrslunn-
ar, bendir á, aö sérfræöingar hafi
reyndar veriö sammála um hitt og
þetta og fjölmargt annaö um langt
skeiö. Þaö er dálítill broddur í
þessum oröum hans: í opinberum
skýrslum er sjaldgæft aö menn
hitti naglann beint á höfuöiö og er
ástæöan líklega sú, aö þeim er
tamt at aö grípa til díplómatísks
oröfæris. En svo aö notaö sé
venjulegt mælt mál, snýst baráttan
um aö fá landrými fyrir sveltandi
fólk til sveita og til aö rétta hlut
þess.“ Þetta er hvorki fjarstæöa né
hugsjónarugl, því aö í síöasta áliti
skýrslunnar kemur fra, aö u.þ.b.
þriöjungur íbúöa þriöja heimsins
býr vlö daglegan skort.
En þar stendur hnífurinn t kunni:
„Til þess aö komast út úr þessum
vrtahring, sem mörg þróunarríki,
einkum í Asíu og Rómönsku Amer-
íku, eru í, er nauösynlegt aö gera
breytingu á eignarhaldi lands. Þaö
fer hins vegar í bága viö hagsmuni
hinna valdamestu í þessum ríkj-
um.“
Róttækur Vesturlandabúi og
sérfræöingur í málefnum þróunar-
landanna benti mér eitt sinn á ofur
einfalda staöreynd. „Þú skalt hafa
þaö hugfast, aö allir Asíu- og
Afríkumenn, sem sitja alþjóöaráö-
stefnur eru fulltrúar hinna ríku á
meöal landa sinna. Þeir eru í
forréttingaaöstööu, gegna eftir-
sóttum stööum, lifa sældarlífi og
hafa þjón á hverjum fingri. Þetta
skýrir margt í fari þeirra."
Landeigendurnir
Þessi einfalda staöreynd skýrir
líka ýmislegt annaö, m.a. þaö,
hvernig tekiö er í hugmyndir um
skiptingu á eignarhaldi lands í
þróunarríkjunum. Þaö er ekki ein-
ungis fyrir kurteisissakir sem full-
trúar ríkisstjórna Vesturlanda
bregöa fyrir sig diplómatamáli,
þegar svo viökvæm málefni ber á
góma á alþjóöaráöstefnum. Miöaö
viö þá gerbreytingu, sem orðiö
hefur á afstööu sérfræöinga í
málefnum þróunarríkjanna frá ár-
inu 1973, og er þá bæöi átt viö
fulltrúa ríkra þjóöa og fátækra, er
vandalítiö af leggja fyrlr róöa
hugmyndir um fjárstuöning til rík-
isstjórna og annarra áhrifaaöila í
þróunarlöndunum, sem sföan láti
aöra njóta góös af í ýmsu formi. í
þessari hugmyndafræöi einblína
menn á heildarþjóöarframleiöslu,
en ekki á baráttuna gegn hinni
almennu fátækt. Sú skoöun ryöur
sér æ meira til rúms, aö raunveru-
legur árangur náist aöeins meö
beinni aöstoö viö hina fátæku í
þriöja heiminum en ekki viö land-
eigendur, iönjöfra og verkafólk í
borgum og bæjum.
Þaö eru mistök okkar Vestur-
landabúa sem gera þaö aö verk-
um, aö fulltrúar okkar veröa aö
sitja þegjandi undir ræöum hræsn-
isfullra talsmanna þriöja heimsins,
sem veifa kommúnískum vígorð-
um, en mata krókinn á kostnaö
soltinna samlanda sinna. Sannleik-
urinn er sá, aö viö höfum síöur en
svo hreinan skjöld í þessu máli.
Til aö hrinda í framkvæmd þró-
un í landbúnaöi í þriöja heiminum
er utanaökomandi aöstoö fyrsta
skilyröiö. Þó aö viö getum ráö fyrir
aö þaö kraftaverk veröi aö stjórn-
völd þriöja heimsins kúvendi
stefnu sinni og beiti sér fyrir
breytingu á eignarhaldi lands o.fl.
er algerleg útilokaö aö tilraunir til
nýskipunar í landbúnaöi þróunar-
ríkjanna geti tekizt án þess aö til
komi verulegt fjármagn til fram-
rækslu lands, áveitna, þjálfunar og
tæknivæöingar. Þaö eru einungis
hinar ríkustu þjóðir heims, sem
geta látiö af hendi rakna fé í þessu
skyni.
En áriö 1970 settu Sameinuöu
þjóöirnar fram áætlun um, aö
iönríkin létu 0,7% af þjóötekjum
sínum renna til þróunarríkjanna.
Nú er þessi áratugur aö líöa og
markinu hefur alls ekki veriö náö.
Bretar hafa aöeins lagt fram um
þaö bil 0.37%, en Bandaríkjamenn
hafa staöiö sig enn verr og lagt
fram 0,22%. Aöeins Norömenn,
Svíar og Hollendingar hafa náö
markinu.
Verðsveiflur
Á þessum áratug hafa markaös-
öflin leikiö framleiöendur mjög
grátt. Miklar sveiflur hafa veriö í
verölagi á framleiösluvörum, og
fyrir bragöiö hafa hinar fátækari
þjóöír heis veriö í mikilli óvissu um
tekjur af þeim lítla útflutningsvarn-
ingi sem þeir hafa. Þó aö þær færu
eftir þeirri stefnu, sem Vestur-
landabúar hafa hvatt þær til aö
fylgja, þ.e. aö láta nauöþurftir sitja
fyrir annarri eyöslu, heföi þaö lítiö
bætt úr skák eins og ástandiö er.
Samt sem áöur hafa Vesturlönd
haldiö aö sér höndum um sam-
þykkt veröákvæöa fyrir fram-
leiösluvörur, en slík samþykkt er
eina von framleiöenda í þriöja
heiminum um stööugleika í efna-
hagsmálum. Á hinn bóginn er
landbúnaöarstefna Efnahags-
bandalagsríkjanna ekki beinlínis í
anda frjálsrar verömyndunar á
heimsmarkaöi, svo aö ekki sé
fastar aö oröi kveöiö.
Tvöfeldni Vesturlandabúa kem-
ur skýrast fram í því, hvernig þeir
vernda iönframleiöslu sfna. Lengi
vel reyndu iðnríkin aö réttlæta
tollmúra sína meö því, aö þau
væru aö framkvæma skammtíma
áætlanir f þágu verkamanna, sem
gætu ekki keppt viö ódýrt, erlent
vinnuafl, en þyrftu aö aölagast
breyttum aöstæöum og fá þjálfun
til annarra starfa. Slík rök duga
ekki lengur. Fyrir rúmum mánuöi
lýstu fulltrúar þróunarríkjanna yfir
því, aö umræöur á efnahagsráö-
stefnu iönríkjanna í Tokyo í apríl sl.
heföu veriö gagnslausar, „því aö
tollmúrum eru engar skoröur sett-
ar“.
Mjög er hætt viö því, að Vestur-
veldin reyni í enn ríkari mæli en
hingaö til aö vernda iönframleiöslu
sína meö tollmúrum, þar sem
auknar horfur eru á dvínandi hag-
vexti. Þótt kaldhæönislegt megi
viröast, voru þaö einmitt olíufram-
leiösluríki þriöja heimsins, sem
hrundu þeirri þróun af staö áriö
1973, og hertu hana enn á þessu
ári. Munu Evrópuþjóöir og Banda-
ríkjamenn ugglaust reyna aö vinna
gegn vaxandi atvinnuleysi á næstu
árum meö því aö hækka verndar-
tolla í staö þess aö lækka þá og
auövelda þannig innflutning frá
þróunarríkjunum.
Framtíðin
Hver sá, sem horfir framhjá
þrengstu eiginhagsmunum Vestur-
landaþjóöa, sér í hendi sinni, aö
lítiö hjálpræöi er í flóknu viöskipta-
kerfi þeirra. Ekkert viröist geta
komiö í veg fyrir vaxandi atvinnu-
leysi í iðnríkjunum. Verndartollar
munu ekki geta stöövaö sam-
keppni frá láglaunasvæöum, þótt
þeir geti ef til vill tafiö dálítiö fyrir
henni. Tölvutækni og aörar tækni-
nýjungar hafa leitt atvinnuleysi yfir
Vesturlönd.
Til þess aö vinna gegn atvinnu-
lyesinu veröum aö aö afla nýrra
markaöa, og einu markaöirnir,
sem um er aö ræöa eru í þriöja
heiminum. Þar eru u.þ.b. tveir
þriöju hlutar jaröarbúa, og margir
þeirra eru svo illa staddir, aö þeir
nota ekki einu sínni peninga f sínu
daglega Iffi, hvaö þá aö heims-
markaösmálin nái til þeirra. þessu
fólki veröur að veita úrræöi, þann-
ig aö þaö geti séö sér farboröa.
Píanó- og orgelskólinn
Lærið að spila létta og skemmtilega tónlist. Einnig skemmtaranámskeiö.
Innritun og upplýsingar alla daga frá kl. 9—6 í
Hl jóðfarovtrslun
PALMbRS Hf
Grensásvegi 12 - Sfmi 32845
Norræn menningarvika 1979
Sunnud. 7. okt. kl. 20:30
Finnski barítonsöngvarinn Jorma Hynninen syngur
lög eftir Vaugh Williams, Yrjö Kilpinen, Jean Sibelius
og Hugo Wolf. Undirleikari er Ralf Gothóni.
Ménud. 8. okt. kl. 20:30
Birgitte Grimstad skemmtir meö vísnasöng (2.
tónleikar).
Aögöngumiöar seldir í Norræna húsinu.
í sýningarsölum:
Verk eftir danska listamanninn Carl-Henning Peder-
sen. Opiö kl. 14:00 til 19:00.
í bókasafni og anddyri:
Sýning é myndskreytingum norrænna listamanna viö
ritverk H.C. Andersens.
NORRÍNA HÖSIO POHJOAN TAIO NORDENS HUS