Morgunblaðið - 25.04.1984, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. APRÍL 1984
35
áhugamál hennar verði henni
styrkur nú er hún stendur sem
ekkja öðru sinni á lífsleiðinni.
Að lokum vil ég þakka Halldóri
Pálssyni langa og dygga þjónustu
við íslenskar landbúnaðarrann-
sóknir. Persónulega þakka ég ald-
arfiórðungs vináttu.
Eg, kona mín og bórn sendum
frú Sigríði og öðrum vandamönn-
um Halldórs einlægar samúðar-
kveðjur.
Gunnar Ólafsson
Vor er í lofti og á sama tíma
búum við okkur undir að kveðja
dr. Halldór Pálsson, fyrrverandi
búnaðarmálastjóra, hinztu kveðju
þessa heims, en hérvistardögum
hans lauk snögglega hinn 12. apríl
síðastliðinn. Er nú horfinn af
sjónarsviðinu einn af merkustu
sonum okkar þjóðar. Halldór átti
að baki langt og giftudrjúgt starf
að íslenzkum landbúnaðarmálum.
Hann hafði að miklu leyti dregið
sig í hlé frá opinberum störfum,
en var þó síður en svo setztur í
helgan stein. Héldum við öll, að
mikils mætti vænta af honum enn
um ókomin ár fyrir þjóðarhag. En
nú hefur sól brugðið sumri.
Við vorum ungar að árum er við
kynntumst fyrst Halldóri Páls-
syni, en faðir okkar og Halldór
voru bræðrasynir. Á æskuheimili
okkar bar hann oft að garði, og
var hann ætíð aufúsugestur hjá
foreldrum okkar á Hverfisgötu 12.
Kynni okkar og samverustundir
hin síðari ár hafa verið afar ljúf
og lærdómsrík. Halldór var heill
hafsjór af fróðleik um ættir
manna, menn og málefni. Hann
hafði óbrigðult minni og mikla
frásagnargáfu, svo að unun var að
sitja við fótskör hans og hlýða á.
Löngu liðnir dagar og látið fólk
glæddust lífi á nýjan leik. Halldór
hafði og mikla kímnigáfu og næmt
auga fyrir hinu spaugilega við til-
veruna. Hann var hrókur alls
fagnaðar á góðum stundum. En
óhjákvæmilegt er að minnast
Halldórs án þess að geta hans
góðu konu, Sigríðar Klemensdótt-
ur, en hjónaband þeirra var ein-
staklega farsælt, auðkenndist af
gagnkvæmu trausti, virðingu og
nærgætni. Heimili þeirra er með
miklum menningarbrag, þar sem
bækur eru í öndvegissessi. Það ber
smekk og snyrtimennsku þeirra
fagurt vitni. Það er margs að
minnast og við erum þakklátar
fyrir margar ánægjulegar sam-
verustundir með góðum frænda.
Nú á sumri komanda höfðum við
ættmenni hans í hyggju að efna til
hópferðar um Húnaþing undir
leiðsögn hans. Höfðum við hlakk-
að mikið til þessarar ferðar. En
einhvern veginn hélt Halldór nú,
að þessi ferð yrði ekki farin. Eig-
inlega öllum að óvörum er Halldór
lagður upp í aðra ferð til nýrra
heimkynna. Leiðir skilur nú að
sinni og við kveðjum kæran
frænda og þökkum honum fyrir
allt, sem hann var okkur. Frú Sig-
ríði sendum við innilegar samúð-
arkveðjur.
Helga og Valgerður
Það mun hafa verið um miðjan
júní 1945 að fundum okkar Hall-
dórs Pálssonar fv. búnaðarmála-
stjóra bar saman fyrst. Við höfð-
um ekki hist á skólaárum okkar,
m.a. vegna þess að heimsstyrjöld-
in síðari króaði mig af i Dan-
mörku, þar til stríðinu lauk, og
það var því með nokkurri eftir-
væntingu, sem ég bar í brjósti, er
ég hitti hina ungu velmenntuðu
búfræðinga og hæfileikamenn,
sem höfðu hafið störf undanfarinn
áratug við stofnanir landbúnaðar-
ins í Reykjavík og nágrenni. Suma
þessara manna þekkti ég lítillega
frá námsárunum, en þarna birtust
þeir mér í skörpu ljósi heimkomu
minnar, eftir hin myrku stríðsár í
Danmörku.
Engri rýrð er kastað á neinn
þeirra, þó að mér fyndist þá strax
Halldór Pálsson bera af öllum ís-
lenskum búfræðikandídötum að
gáfum og þekkingu, og síðar varð
mér ljóst, að eldlegur áhugi hans
fyrir umbótum í íslenskum land-
búnaði, ásamt þrautseigju og
dugnaði, gerðu hann að þeim af-
reksmanni, sem bændur landsins
og fjölmargir aðrir kynntust á til-
tölulega langri og mjög starfsamri
æfi.
Fljótlega eftir heimkomu mína
1945 tókst náið samstarf með
okkur Halldóri, fyrst og fremst á
sviði sauðfjárræktarinnar, en
Halldór var sauðfjárræktarráðu-
nautur Búnaðarfélags íslands frá
árinu 1937 til 1962 eða í 25 ár. Mér
var það fljótlega ljóst, að þar var
enginn meðalmaður á ferð. Hann
var fæddur fjármaður, harðglögg-
ur svo að ótrúlegt mátti teljast, sá
og skyldi á augabragði eiginleika
hvers einstaklings, sem leiddur
var fram fyrir hann, og var
ómyrkur í máli að kveða upp
hnífskarpa dóma á stundinni og
kveða þar fast að orði um kosti og
iesti, hver sem í hlut átti. Logn-
molla þekktist aldrei í návist
Halldórs Pálssonar og skal játað,
að mér þótti hann stundum full
óvæginn í dómum, en síðar varð
mér ljóst, að Halldór hafði sem
fyrirmynd að framtíðar kindinni
íslensku, bestu kjöteiginleika
bresku sauðfjárstofnanna eins og
t.d. hjá sauth-down- og cheviot-
stofnunum og því var hér mikið
verk að vinna.
Jafnframt sauðfjárráðunauts-
starfinu gegndi Halldór einnig
ýmsum mjög tímafrekum og
vandasömum störfum. Þannig var
hann samtimis sérfræðingur í bú-
fjárrækt við Atvinnudeild Háskól-
ans, öll þessi ár, sem hann var
sauðfjárræktarráðunautur og
ennfremur forstöðumaður Búnað-
ardeildarinnar mest allan þann
tíma. Árið 1945 fékk Halldór því
komið í kring, að sett var á stofn
Fjárræktarbúið á Hesti í Borgar-
firði og starfrækt af Atvinnudeild
Háskólans og síðar af Rala. Þessi
stofnun var undir yfirstjórn Hall-
dórs í yfir 30 ár og eftir að hann
lét af störfum sem búnaðarmála-
stjóri 1980 vann hann ósleitilega
að rannsóknastörfum við þá stofn-
un til hinstu stundar.
Það er skemmtilegt að hugsa til
þess að Halldóri og samstarfs-
mönnum hans tókst í ræktunar-
starfinu að fá fram einstaklinga,
sem nálguðust mjög að kjötgæð-
um þá fyrirmynd, sem stefnt var
að í upphafi starfsins um 1940.
Fyrir þremur árum var svo komið
á, mest fyrir áeggjan Halldórs,
samstarfi milli allra sauðfjársæð-
ingarstöðvanna og Hestbúsins á
þann veg, að stöðvarnar tækju við
árlega afkvæmadæmdum hrútum
frá Hesti og notuðu þá til skiptis á
sæðingarstöðvunum. Með þessu
móti njóta allir landsmenn fjár-
ræktarstarfsins á Hesti og nú þeg-
ar er komið í ljós, að mjög mikill
árangur ætlar að verða af þessu
starfi.
Til þess að fá ræktunarstarf
sauðfjárins á sem breiðastan
grundvöll vann Halldór að því að
koma á sauðfjárræktarfélögum
um allt land, með það að mark-
miði að rækta upp samtfmis i
stofninum betra kjöt og ull um
leið og afurðasemi, hreysti og dug-
naður yrði ekki látinn verða út-
undan i ræktunarstarfinu.
Margar minningar leit^i á hug-
ann frá þeim tímum, þegar við
Halldór vorum að stofna fjár-
ræktarfélög hér á mínu starfs-
svæði, oft fótgangandi i alslags
veðri og stundum var ekki komið í
náttstað til gistingar fyrr en þrjú
að nóttu. Þessi kraftur og áhugi
kveikti áhugabál meðal bænda
fyrir fjárræktarstarfinu og það
varð almennt og svo árangursríkt
að allir sjáandi fá það nú séð.
Á fyrstu árum Framhaldsdeild-
arinnar á Hvanneyri kenndi Hall-
dór við deildina sauðfjárrækt og
lífeðlisfræði. Ég held að hann hafi
kennt 5 fyrstu árgöngunum sem
útskrifuðust þaðan. Það féll i
minn hlut að vera prófdómari á
Hvanneyri í sauðfjárrækt þessi ár,
og þori ég að fullyrða, að þessir
piltar voru óvenju vel undirbúnir
að gegna störfum í sauðfjárrækt,
enda hafa margir þeirra orðið
snjallir sauðfjárdómarar og vel-
starfandi ráðunautar. Til viðbótar
kom það líka til, að Halldór fékk
marga unga búfræðinga og bú-
fræðikandidata til starfa með sér í
fjárragi og kjötrannsóknum á
Hesti, og þar fengu margir menn
mikilsverða kennslu og áhuga-
vakningu.
Það er erfitt að hugsa til þess,
að slíkar heimsóknir að Hesti
verða ekki framkvæmdar með
sama hætti framar, þó að ég
treysti því, að sú mikilvæga starf-
semi megi halda þar áfram og
blómgast.
Halldór kom því í kring, að ís-
land gengi í Búfjárræktarsam-
band Evrópu. Ég hygg, að ég hafi
ásamt nokkrum starfsbræðrum
farið 6 eða 7 sinnum á ársþing
þessara samtaka og oftast farið i
einhverja fræðsluför að þinginu
loknu. Halldór Pálsson mætti
þarna jafnan og var þar hrókur
alls fagnaðar og i miklu áliti
vegna visindastarfa sinna, bæði
fyrr og siðar, því að hann var allt-
af duglegur að skrifa og flytja
fyrirlestra við erlenda háskóla og
kynna sínar skoðanir og störf.
Á þessum árum kynntist ég því,
að meðal eriendra visindamanna á
sviði sauðfjárræktar er vel fylgst
með islenskum rannsóknum og
skapast hafa tengsl vináttu og
þekkingarmiðlunar á þessu sviði
og átti Halldór drýgstan þátt í að
koma þeim á.
Árið 1962 tók Halldór Pálsson
við starfi búnaðarmálastjóra. Hér
opnaðist nýtt svið fyrir fjölþætta
hæfileika hans, og tel ég að Bún-
aðarfélag íslands hafi aukið mjög
mikið starfsemi sína og vaxið í
áliti þau 18 ár sem Halldór var
búnaðarmálastjóri, en hann sagði
starfinu lausu vegna heilsubrests
árið 1980. Ég og margir sam-
starfsmenn hans sáum eftir hon-
um úr þessu embætti, og hvöttum
hann til að gegna því lengur, en
honum varð ekki þokað. Halldór
gat aldrei hlíft sér i nokkru starfi
en það óttaðist hann, að hann
þyrfti að gera, ef hann héldi
áfram að starfa sem búnaðar-
málastjóri. Hann vissi, að margt
var enn ógert í sambandi við til-
raunastörfin á Hesti í Borgarfirði,
sem hann hafði ætlað sér að Ijúka
og svo stóð alltaf til að sinna rit-
störfum meira en timi hafði gefist
til, og að þessu hefur hann unnið
þessi tæplega fjögur ár, sem liðin
- eru síðan, og var hann enn mikil-
virkur við þau störf eins og jafnan
áður. Hann var einnig ennþá í
stjórnum nokkurra félaga og tók
þátt í ýmsum mikilvægum nefnd-
ar- og stjórnarstörfum.
Sumum þótti Halldór Pálsson
hrjúfur í viðmóti og harður í horn
að taka. Það var hann þó alls ekki
að öðru leyti en því, að hann barð-
ist ætíð hart fyrir því, sem hann
vissi réttast og í ræðu og riti fékk
SJÁ NÆSTU SÍÐU
Tire$tone
S-211
ER FJÖLS
DA HPi
OÐRA
HJÓLBARÐA VIRÐI ?
Firestone S-211 radial hjólbarðarnir eru framleiddir
undir ströngu gæðaeftirliti sem tryggir öryggi þitt
og fjölskyldu þinnar.
Sérstæð lögun og mynstur gefa frábært grip og mýkt
bæði á malarvegum og malbiki, sem veitir hámarks
öryggi og þægindi í akstri, innanbæjar sem utan.
Firestone S-211 eru einu radial hjólbarðarnir sem eru
sérhannaðir jafnt til aksturs á malarvegum og malbiki.
Og þeir eru úr níðsterkri gúmmíblöndu sem endist og
endist og endist. ..
UMBOÐSMENN
UM LAND ALLT!
JÖFUR
HF
Nýbýlavegi 2
Kópavogi
Sími 42600