Morgunblaðið - 02.12.1984, Qupperneq 58

58
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. DESEMBER 1984
ÞINGBRÉF
eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON
*
I skugga fjárlagafrumvarps:
Skuldír og skattar
í endaðan stjórnarferil Alþýðubandalags, árið 1983, vóru ríkisumsvif komin upp í 30,7 af hundraði sem hlutfall af
þjóðarframleiðslu. í ir, 1984, fer þetta hhitfall f 29,4%. Samkvsmt fjárlagafrumvarpi fyrir nssta ár Iskkar hlutfall
rfkisins enn — f 29,2%. „í fjárhsðum talið er hér um að rsða 1,3 milljarða króna, sem rfkið tekur minna til sfn í ár
en á árinu 1983,“ sagði Albert Guðmundsson í fjárlagarsðu á Alþingi sl. þriðjudag. Vert er að hafa í huga, í þessu
sambandi, að verðmsti þjóðarframleiðslunnar hefur rýrnað um 12% á hvern vinnandi mann á þremur árum, 1982,
1983 og 1984.
Skattar
Það er komið á daginn, sem sjá
mátti fyrir, að meintar kaup-
hækkanir samkvæmt nýjum
kjarasamningum segja til sfn f
hærra verðlagi innanlands og
gengislækkun krónunnar út á við.
Það er að sjálfsögðu hægt að
semja um skiptingu þeirra verð-
mæta sem til eru. Þegar skipta-
hluturinn er minni en gerðir
samningar standa til hefur gjáin
ævinlega verið brúuð með hærra
verðlagi og smærri krónum. í því
efni hefur það engu máli skipt,
hvemig ríkisstjórn er saman sett.
Alþýðubandalagið greip fjórtán
sinnum inn f gerða kjarasamn-
inga, um lög, á þriggja ára stjórn-
arferli. Það var iðið við kolann á
þessum tíma.
Lífskjör hafa aldrei orðið til f
samningum, heldur i verðmætum í
kviku atvinnulífsins og viðskipt-
um við umheiminn. Mergurinn
málsins er að auka þessi verð-
mæti, en það verður ekki gert f
innbyrðis ófriði.
I fjárlagafrumvarpi fyrir kom-
andi ár kennir nokkurrar viðleitni
til að draga úr framangreindum
verðþensluáhrifum:
• Bætur almannatrygginga 1985
hækka um rúmar 100 m.kr., um-
fram verðlagshækkanir.
• Verð lyfja og lækniskostnaður
hækkar ekki 1985.
• Niðurgreiðslur í vöruverði
verða með svipuðum hætti áfram.
• Tekjuskattur einstaklinga
lækkar um 600 m.kr. og skattþrep-
um verður breytt.
• Dregið verður úr mismunun í
sköttum hjóna, eftir því hvort
fyrirvinna er ein eða tvær.
• Tekjur siðustu 12 mánaða verða
skattfrjálsar hjá einstaklingum
sem láta af stðrfum fyrir aldurs
sakir.
Margt mælir með þvi að tekju-
skattur verði felldur niður í áföng-
um af almennum launum. í fyrsta
lagi bendir ýmislegt til þess að all-
nokkur hluti þjóðartekna sleppi
um möskva skattakerfisins. Þar
með er sú meginregla brotin að
þegnarnir skuli jafnir fyrir lögum.
I annan stað er hyggilegra, þjóð-
hagslega séð, að skattleggja
eyðslu um neyzluskatta en vinnu-
framlag um tekjur, sem reynslan
sýnir að skila sér misjafnlega til
skattsins.
Skattar þjóna ekki einvörðungu
sem tekjuöflun heldur einnig sem
hagstjórnartæki. Það á ekki að
beita sköttum svo að þeir hamli
vinnuframlagi fólks og verðmæta-
sköpun. Þeir mega hinsvegar ýta
undir aðgát í eyðslu og stuðla að
sparnaði, ekki sizt þegar eftir-
spurn er mikil og viðskiptajöfnuð-
ur er óhagstæður. Skipting þjóð-
artekna milli almennings, at-
vinnuvega og ríkis (og sveitarfé-
laga) skiptir og miklu í kjaraum-
ræðu og -ákvörðun og varðar nýja
leið til kaupauka, sem ekki er
jafnframt færiband fyrir verð-
bólgu.
Barnmargar fjölskyldur fara
verr en aðrar út úr neyzlusköttum,
einkum þeim er hækka verð mat-
væla og annarra nauðsynja. Það
er þeirra helzti galli, sem ekki má
fram hjá horfa. Gegn þessu má
sporna um tryggingarkerfið.
Skuldir
Erlendar skuldir íslendinga,
sem einkum hafa safnazt upp á
seinni hluta síðasta áratugar og
það sem af er líðandi, binda sam-
tíð og framtíð þungar greiðslu-
kvaðir. Talið er að skuldasúpan,
sem kostar í greiðslubyrði lang-
leiðina í fjórðung útflutnings-
tekna okkar, rýri kaupmátt þjóð-
artekna um 12%.
Þessi erlenda skuldasöfnun set-
ur mark sitt á frumvarp til fjár-
laga fyrir komandi ár og og raun-
ar ríkisbúskapinn í heild. Fjár-
málaráðherra varaði sterklega við
þessari þróun í fjárlagaræðu
sinni. Vextir og afborganir „vaxi
uggvænlega" hjá ríkissjóði. Orð-
rétt sagði ráðherrann:
„Áætlaðir vextir og afborganir
af umsömdum lánum A-hluta rík-
issjóðs nema 2.884 milljónum
króna í frumvarpinu. Þar af eru
vextir 1.183 m.kr. og afborganir
l. 701 m.kr. Að auki er áætlað fyrir
166 m.kr. vegna yfirdráttar ríkis-
sjóðs í Seðlabankanum sem stafar
af árstíðabundnum sveiflum í
tekjum og gjöldum. Vegna breytts
gengis og verðlags á næsta ári
hækka þessir liðir um tæpar 230
m. kr.... Samtals nema útgjöld
ríkissjóðs í frumvarpinu, sem
tengjast greiðslu fjármagnsút-
gjalda, tæpum 3,3 milljörðum
króna eða tæpum 16% heildar-
tekna ríkissjóðs. Hér er mál að
linni!“
Ávísanir á framtíðina
Þrennt er það sem öðru fremur hefur skert lífskjör í landinu. í fyrsta
lagi aflasamdráttur og verðfall sjávarvöru erlendis sem veldur því að
þjóðartekjur hafa dregizt saman þrjú ár í röð. í annan stað greiðslu-
byrði erlendra skulda, sem talin er rýra kaupmátt þjóðartekna um
12%. f þriðja lagi röng fjárfesting, sem ekki skilar arði til að bera
uppi lífskjör í landinu.
Þjóð sem lifir um efni fram á erlendri skuldasöfnun er að skrifa
ávísanir á framtíðina, uppvaxandi kynslóð. Þessi skuldamál setja
svip sinn í ríkum mæli á frumvarp til fjárlaga fyrir komandi ár, sem
lítillega og lauslega er um fjallað í þingbréfi í dag. En þrátt fyrir allt
er ljós í myrkrinu — því hver er sinnar gæfu smiður, þjóð og
einstaklingur.
Sala spariskírteina innaniands
hefur bætt þungum bagga á
skuldaklakk rikisins. Um þetta
efni sagði fjármálaráðherra:
„Hitt er áhyggjuefni að inn-
lausn eldri bréfa getur orðið svo
milljörðum skiptir. Heildarinn-
lausnarverð útgefinna spariskír-
teina nam í lok september 4,4
milljörðum króna, þar af eru ein-
ungis um 600 m.kr. sem eru kröfu-
hæfar eftir árslok 1985. Sú inn-
lausn sem á rfkissjóð getur fallið
fram til áramóta í ár og á næsta
ári nemur því alls um 3,8 milljörð-
um króna. í fjárlagafrumvarpinu
fyrir árið 1985 er gert ráð fyrir að
til innlausnar komi 650 m.kr., en
það er sama fjárhæð og reiknað er
með að innheimtist af spariskír-
teinafé sem endurlánað hefur ver-
ið. Hér ríkir miil óvissa og aug-
ljóst að mikill vandi getur steðjað
að ríkissjóði ef ekki kemst meira
f
Gardínuhúsið
... býður uppá vandaða vöru á
góðu verði
Eigum í úrvali vinsælu breiöu ítölsku efnin, verö
frá 292.- Velour — damask — fallegu dönsku
dralonefnin — finnsk og spænsk bómullarefni —
fallegar eldhúsgardínur — jólaefni — dúkar —
dúkaefni — handklæöi o.fl.
lönaóarhúsinu
Hallveigarstíg 1,
. Sími 22235. .
Jólakaffi
Hringsins
veröur í dag á Hótel Sögu (Súlnasal) kl. 14.00. Jóla-
sveinn kemur í heimsókn. Happdrætti meö fjölda glæsi-
legra vinninga. Meöal annars ferö til Kaupmannahafnar.
Allur ágóöi rennur í Barnaspítalasjóöinn.
Kvenfélagið Hringurinn.
ÞHAKAÞ
Paö hlautaó koma aöþví
Fyrirsögnin er
skammstöfun á;
Gam/a, góða bilabóninu höfum viö veriö
aö nudda á bílana ykkar síöustu 80 ár-
in, ágætt, en endist illa.
Polylack-brynvörnin
er efni í fljótandi formi sem þú berö á
allan bílinn í einu, síöan strýkuröu þaö
af og brynhúöin endist minnst næstu
4—6 mánuöina (erlendi framleiöandinn
segir 5—6).
Polylack er frostþoliö,
sápuþolið,
sólþoliö,
sýruþoliö,
eldþoliö,
\1
Bílalán í Bíldshöfda 8, sími 81944. Vió bæöi tökum aö okkur aö setja
brynhlífina á bílinn fyrír þig og seljum hana einnig í smásölu.
fyrir þig og seljum hana einnig í smásölu.
Hvaó segiröu um aö bera 6 bílinn 2—3 6 ári og hafa
hann alltaf eins og nýbónaöan, e.t.v. þess virói aö
reyna?
Bflalán
Bíldshöföa 8, sími 81944.