Morgunblaðið - 20.06.1989, Qupperneq 30

30
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. JUNI 1989
KOSNINGARI EVROPU:
Grískir sósialistar biðu ósigur:
Papandreou vill
slj ómarsamstarf
við kommúnista
Aþenu. Reuter. Frá Ásgeiri Friðgeirssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
HELLENSKI sósíalistaflokkurinn (PASOK), sem farið hefur með
völd í Grikklandi undanfarin átta ár undir forsæti Andreas Pap-
andreous forsætisráðherra, beið lægri hlut fyrir hægriflokknum,
Nýja lýðræðisflokknum, í þingkosningum á sunnudag. Nýi lýðræðis-
flokkurinn undir forustu Konstantíns Mitsotakis náði þó ekki meiri-
hluta á þingi, hafði hlotið 44,6% atkvæða eða 145 þingsæti, þegar
85% atkvæða höfðu verið talin. PASOK hafði hlotið 39% atkvæða
eða 129 þingsæti. Talið er að sósíalistar muni reyna að mynda sam-
steypustjóm með Kosningabandalagi vinstrisósíalista og kommún-
ista, sem að hluta til er klofiiingshópur út úr PASOK; bandalagið
hafði hlotið 12,8% eða 29 þingsæti. Aðrir flokkar hlutu 3,6% at-
kvæða og 2 þingsæti.
Reuter
Konstantín Mitsotakis, leiðtogi Nýja lýðræðisflokksins, veifar til stuðningsmanna sinna skömmu
áður en hann greiddi atkvæði í grísku þingkosningunum á sunnudag.
Andreas Papandreou viður-
kenndi að PASOK, sem hefur verið
viðriðinn hvert hneykslið á fætur
öðru, væri ekki lengur stærsti
flokkurinn í Grikklandi. Flokkur
hans tapaði um 7% atkvæða, 36
þingmönnum og þar með þing-
meirihluta.
Varðandi hugsanlega samvinnu
við Kosningabandalag vinstri sósí-
alista og kommúnista sagði Pap-
andreou: „Við höfum lýðræðislegan
og starfhæfan meirihluta á þingi.
Græningjahópar og vinstri-
flokkar bættu við sig fylgi
Stórsigur Verkamannaflokksins í Bretlandi og stjórnarflokkur sósíalista á Spáni hélt velli
Brussel, London, Bonn, París. Reuter. Daily Telegraph.
GRÆNINGJUM óx fiskur um hrygg í flestum ríkjum Evrópubanda-
lagsins er kosið var til þings bandalagsins á fimmtudag og sunnu-
dag. í Vestur-Þýskalandi og Belgiu sóttu þjóðemissinnaðir hægri-
flokkar á en kristilegir demókratar Helmuts Kohls kanslara töp-
uðu. Sósialistar unnu víða á eða héldu sínum hlut frá kosningunum
1984 og breski Verkamannaflokkurinn vann stórsigur. Ljóst þykir
að léleg kjörsókn í flestum löndunum geri erfitt að draga víðtækar
ályktanir af úrslitunum.
Kjörsókn var víðast hvar með
minnsta móti, um 56% að jafnaði
í ríkjunum 12. í Bretlandi neyttu
aðeins 36% kjósenda atkvæðisrétt-
ar síns, í Frakklandi 49%, en í
Vestur-Þýskalandi og á Spáni var
kjörsókn öllu skárri og á Ítalíu
yfir 80 af hundraði.
Þingmenn á Evrópuþinginu eru
518 og fer fjöldi þeirra frá hveiju
landi nokkum veginn eftir íbúa-
fjölda. Fyrir tveim ámm vom völd
þinsins, er situr í Strassborg í
Frakklandi, aukin vemlega; það
getur nú stöðvað eða breytt laga-
setningu varðandi innri markað
EB-landanna sem á að verða að
vemleika 1992.
Græningjar verða nú samtals
38 á Evrópuþinginu en vom 20.
Milljónir kjósenda hlýddu kalli
þeirra um betri umgengni við nátt-
úmna og gáfu gaum að vamaðar-
orðum þar sem stundum er spáð
dómsdegi vegna umhverfisspjalla.
Stjómmálaskýrendur telja nú að
græningjar muni reyna að beija í
gegn lagasetningu á þinginu þar
sem kveðið verði á um harkalegar
ráðstafanir gegn mengunarvöld-
um. Fyrir skömmu samþykkti Evr-
ópuþingið lög um mengunarvamir
í bílum.
Umskipti í Bretlandi
Kosningaúrslitin vom mesta áfall
sem breski íhaldsflokkurinn hefur
orðið fyrir í tíu ár. Hann hafði 45
þingsæti en fær 32; þingsætatölur
íhaldsmanna og Verkamanna-
flokksins hafa snúist við. Græn-
ingjar unnu gífurlega á og fengu
yfir 15% en vegna einmennings-
kjördæma í Bretlandi, þ.e. sá sigr-
ar sem flest fær atkvæðin, hljóta
þeir ekkert sæti. Breskir græningj-
ar em taldir vinstra megin í
pólitíska litrófinu og vilja að Bret-
land segi sig úr Atlantshafsbanda-
laginu.
Margaret Thatcher forsætisráð-
herra lýsti vonbrigðum sínum með
úrslitin en hét því að betur tækist
til næst. Edward Heath, fyrmm
forsætisráðherra, réðst á Thatcher
fyrir að reka hræðsluáróður gegn
embættismönnum í aðalstöðvum
EB Bmssel og nokkrir þingmenn
tóku í sama streng. Stjómin á
kosningabaráttunni sætir harðri
gagnrýni og m.a. þykja auglýs-
ingar hafa verið misheppnaðar.
Verkamannaflokkurinn hafði fyrir
kosningamar sagt að þær væm
eins konar þjóðaratkvæðagreiðsla
um stefnu Thatcer-stjórnarinnar
og vom ráðamenn þar á bæ
kampakátir yfir úrslitunum.
Vestur-þýskir
hægriöfgamenn vinna á
Kristilegir demókratar undir
forystu Helmuts Kohls kanslara
töpuðu miklu fylgi í kosningunum,
fengu að þessu sinni 37,7% en
höfðu um 45% 1984. Það vom þó
ekki aðalandstæðingarnir, jafnað-
armenn, sem unnu á heldur hinn
hægrisinnaði flokkur repúblikana,
sem m.a. fékk um 15 af hundraði
atkvæða í Bæjaralandi. Leiðtogi
repúblikana, Franz Schönhuber,
er fyrmm foringi í SS-sveitum
Hitlers en hann hefur vísað á bug
öllum ásökunum um nasisma.
Flokkurinn höfðar mjög til þjóð-
emistilfinninga, berst gegn inn-
flutningi fólks frá öðmm löndum
og er andvígur innri markaði EB-
landanna. Schönhuber segir að
verði landamæri aflögð muni
mafíuforingjar og eiturlyfjasalar
vaða inn í landið. Græningjar
bættu lítillega við sig, fengu 8,4%.
Græningjar sigra
í Frakklandi
Kosningaþátttaka var lélegri í
Frakklandi en verið hefur í kosn-
ingum á landsvísu áratugum sam-
an og olli það ráðamönnum miklum
vonbrigðum. Græningjar fengu
10,6% atkvæða en þeir hafa lýst
andstöðu við sameiningaráform
EB og telja að ekki sé nægilegt
tillit tekið til umhverfíssjónarmiða
í áætlunum bandalagsins.
Francois Mitterrand forseti og
Michel Rocard forsætisráðherra
njóta mikilla vinsælda í skoðana-
könnunum en það virtist ekki duga
oddvita sósíalista í EB-kosningun-
um, Laurent Fabius, fyrmm for-
sætisráðherra. Sigurvegari kosn-
inganna varð Valery Giscard
d’Estaing, fyrmm forseti, en hann
var forystumaður miðflokkabanda-
lags sem fékk um 29% atkvæða,
sósíalistar fengu um 23,7%. Þjóð-
fylking hægriöfgamannsins Jean
Marie le Pens fékk um 11,7% en
flokkurinn berst gegn sameining-
arhugmyndum EB og varar við
flóði innflytjenda. Skoðanakönnun
dagblaðsins Le Figaro gefur til
kynna að nær helmingur Frakka
hafi áhyggjur vegna stofnunar
innri markaðar EB 1992. Bílaiðn-
aður og ýmis önnur starfsemi hafa
lengi notið ríkisstyrkja og innflutn-
ingshafta í Frakklandi.
Við munum beijast með bjartsýni
og vissu fyrir lokalyktunum,
(vinstristjórn),“ sagði hann.
Konstantín Mitsotakis hefur ver-
ið falin stjórnarmyndun og á blaða-
mannafundi í gærkvöldi biðlaði
hann jafnt til einstakra þingmanna
sem flokka. Hann hefur á brattann
að sækja því samvinna ólíkra
flokka er fátíð í Grikklandi.
Ríkisstjórn sósíalista gekkst fyr-
ir breytingum á kosningalöggjöf-
inni í mars á þessu ári vegna þrýst-
ings frá Nýja lýðræðisflokknum.
Með breytingunum var vægi smá-
flokka aukið í grískum stjóm-
málum. Ef enginn stjórnmálaflokk-
ur fær hreinan meirihluta í kosn-
ingunum, samkvæmt nýju kosn-
ingalöggjöfínni, fær sá flokkur sem
flest atkvæði hlýtur þijá daga til
stjórnarmyndunar. Ef þær stjóm-
armyndunarviðræður fara út um
þúfur tekur næststærsti flokkurinn
við, í þessu tilfelli Hellenski sósíali-
staflokkurinn. Takist samstarf ekki
með flokkunum verður skipuð
bráðabirgðaríkisstjóm og boðað tii
nýrra kosninga innan sex mánaða.
Talsmenn Kosningabandalags
vinstri sósíalista og kommúnista
hafa lýst því yfir að samstarf þeirra
við sósíalista komi ekki til greina
ef Papandreou og aðrir ráðherrar
í ríkisstjóm hans er tengjast
hneykslismálum sem skekið hafa
grísku stjómina undanfarið, hverfí
ekki úr valdastöðum.
Slíðri kommúnistar sverðin og
myndi ríkisstjóm með Helleníska
sósíalistaflokknum yrði það í fyrsta
sinn að kommúnistar kæmust til
áhrifa innan grískrar ríkisstjórnar
frá því að Þjóðeiningarstjórnin und-
ir forsæti George Papandreous,
föður Andreas, fór með völd árið
1944. Náist ekki samkomulag milli
þessara aðila bendir flest til þess
að stjórnarkreppa verði í landinu.
Þingkosningarnar á írlandi:
Flokkur Haugheys
nær ekki meirihluta
Staða hans mun veikarí en áður
Dyflinni. Reuter.
CHARLES Haughey, forsætisráðherra írlands, tókst ekki að tryggja
flokki sínum meirihluta á írska þinginu í kosningunum í síðustu
viku og á nú erfíðar samningaviðræður við stjórnarandstöðuna
fyrir höndum. Staða Hugheys er almennt talin mun veikari en fyr-
ir kosningarnar, en hann segist þó viss um að honum takist að
mynda nýja stjórn.
Flokkur Haugheys, Fianna Fail,
fékk 77 þingsæti í kosningunum,
sex sætum minna en hann þurfti
til að tryggja sér meirihluta á þing-
inu. Hægri- og miðflokkurinn Fine
Gael fékk 55 þingsæti og vinstri-
flokkamir Yerkalýðsflokkurinn og
Verkamannaflokkurinn fengu 22
til samans. Framfarasinnaðir
demókratar fengu sex þingsæti og
óháðir fímm.
Þetta er í fimmta sinn í röð sem
Hughey tekst ekki að tryggja
flokki sínum meirihluta á þinginu,
en hann boðaði til kosninganna án
þess að nauðsyn bæri til. Er úrslit-
in voru ljós á laugardagskvöld við-
urkenndi hann að honum hefði
orðið á mistök, en hann kvaðst
sannfærður um að honum tækist
að mynda nýja stjórn. „Staða okk-
ar er ekki verri en áður. Við vomm
í minnihlutastjórn fyrir kosning-
arnar og erum í minnihluta núna,“
sagði Hughey.
Fine Gael studdi minnihluta-
Charles Haughey
Reuter
stjóm Hugheys fyrir kosningarnar.
Talið er að erfitt verði fyrir Haug-
hey að tiyggja sér áframhaldandi
stuðning flokksins og að hann
þurfi jafnvel að bjóða flokknum
ráðherraembætti í nýju stjórninni.