Morgunblaðið - 06.02.1990, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. FEBRÚAR 1990
41
III. Reynt til þrautar
í þriðja hluta formála Heiðajarla
og í erindi höfundar á landsþinginu
og ekki síst í þætti í sjónvarpi á Stöð
2 (þar sem enginn var til andsvara
og Jónas gat leikið einleik) reynir
Jónas að lítillækka og gera Búnaðar-
félag íslands og það sem hann kallar
„hrossaræktardeild" Búnaðarfélags-
ins, og starfsmenn hennar tortryggi-
lega. Með þessu er hann að reyna
að fela og kenna öðrum um þær
eyður og vankanta sem hann skynjar
í sínu eigin verki, eins og berlega
kemur fram ef vitnað er orðrétt í
bók hans: „Eyðurnar stafa ekki af
leti hans (höfundar) heldur upplýsin-
gatregðu og upplýsingaótta í hrossa-
ræktardeild Búnaðarfélagsins, sem
virðist vera innhverf og hræðslugjörn
deild."
Það kom greinilega fram í umræð-
unni á landsþinginu að hrossarækt-
arráðunautar neituðu að hlaupa frá
öðrum störfum eða í frítíma (K.
Hugason var starfsm. BI aðeins hálft
árið) til að safnaupplýsingum fyrir
höfund, sem ekki gat beðið, því hann
var „hræddur um að missa jólanam-
mið sitt“.
Búnaðarfélag Islands hefur frá
upphafi haft framsýna og ötula ráðu-
nauta í hrossarækt. Ég þori að full-
yrða að báðir núverandi hrossarækt-
arráðunautar BÍ njóta fulls trausts
flestra hestamanna og hrossarækt-
enda í landinu eins og berlega kom
fram í umræðum um þessi mál á
landsþinginu.
Þorkell Bjarnason hefir af mikilli
eljusemi stundað starf sitt með prýði
í nálægt 3 áratugi, verið sjálfum sér
samkvæmur í dómum og stefnu-
mörkun, enda bera framfarirnar í
hrossaræktinni best vitni um starf
hans.
B. Bókin sjálf.
Eins og ég sagði í upphafi þessar-
ar greinar, þá er bókin sjálf að ýmsu
leyti nýstárleg og forvitnileg, og
skemmtilega uppsett. Myndirnar eru
þó nokkuð misjafnar og stundum
vafasöm augiýsing fyrir suma stóð-
hestana, einkum þegar birt er mynd
af meri í stað stóðhests. Einnig finnst
mér lítið samræmi í hvernig ættir
hinna ýmsu stóðhesta eru raktar.
Stundum er önnur ættin aðeins rakin
einn ættlið aftur og til skýringar
getið að hesturinn sé ættlaus. Trú-
legt þætti mér að úr þessu hefði í
mörgum tilfellum mátt bæta ef vilji
hefði verið fyrir hendi og samband
haft við eigendur.
Það er þó tvennt við bókina sem
mér finnst alveg ótækt, og þjóni
engum tilgangi nema fullnægja hé-
gómagirnd höfundar, sem er með
þessu að reyna að slá sig til riddara
í augum lesenda, sem einskonar
umbótasinni og sérfræðingur á kyn-
bótamálum og kynbótadómum.
I. Ættbókarnúmer Jónasar
Samkvæmt lögum er Búnaðarfé-
lagi íslands falin yfirstjórn kynbóta-
„Fleiri menn en Einar
á Skörðugili bera mál á
það að varast beri að
gera hrossaræktina of
einhæfa, bæði um hæfi-
leika og lit, en á því sé
hætta, eins og nú horfi.
Ekki megi glata litafjöl-
breytni íslenska hests-
ins þannig að ræktuðu
hrossin verði í síaukn-
um mæli t.d. brún, jörp
eða rauð.“
andinn vill sækja á brattann í hrossa-
ræktinni.
Hrossarækt okkar íslendinga á
fyrst og fremst að vera almenningi
til sem mestrar gleði og hagsældar.
Hæstu verðlaun hrossanna eru vissu-
lega eftirsóknarverð, en mjög hæpið
að þau geti fallið nema tiltölulega
fáum í skaut.
Erindi Einars á Skörðugili er góð-
ur umræðugrundvöllur um hrossabú-
skap og hrossarækt og því hefur
verið vakin athygli á því hér að fram-
an.
máia í hrossarækt m.a. að skrá hross
í ættbók og úthluta ættbókarfærðum
hrossum ættbókamúmerum.
Með tilkomu tölvuskráningar,
þótti hagkvæmt og nauðsynlegt að
breyta þessu númerakerfi þannig að
hægt væri jafnframt að nota það til
skráningar allra folalda (fæðingar-
númer) og sem grundvöll almennra
frostmerkinga og upprunavottorða.
Jónas tekur sér hinsvegar það
bessaleyfi að gefa sumum stóðhest-
unum í bókinni nýtt ættbókarnúmer
í samræmi við gamla kerfið. Ég tel
að Jónas hafí ekkert leyfí til að gefa
þeim graðhestum nýtt númer, sem
búnir voru að fá númer frá BÍ. Lág-
marks kurteisi væri a.m.k. að bera
slíkt undir eigendur hestanna og fá
leyfi hjá þeim. Þetta hringl með ætt-
bókarnúmer skapar rugling og mis-
skilning, ekki síst hjá erlendum
áhugamönnum um íslenska hrossa-
rækt, og skapar tortryggni á kyn-
bótastarfinu og þeim sem að því
vinna. Þetta þjónar heldur ekki hags-
munum hestamanna og hrossarækt-
enda, sbr. ályktanir um þessi mál á
LH-þinginu og á aðalfundi HH
(Hagsmunafélag hrossabænda).
Nýlega er búið að taka upp kenni-
tölu hjá mannfólkinu í stað gömlu
nafnnúmeranna. Ekki voru allir án-
ægðir með þá breytingu. En hvernig
myndi það koma út ef sumir einstakl-
ingar og stofnanir þráuðust við og
héldu áfram að nota og úthluta nafn-
númerum eftir gamla kerfínu?
II. Nýjar nafngiftir á
dómsatriðum
Hægra megin á hverri opnu bókar-
innar, neðan við mynd hvers hests,
er súlurit yfir einkunnir hans með
tölustöfum við enda súlnanna og
nöfnum á dómsatriðum. Þetta er
skýr og ágæt uppsetning ef dómsat-
riðin væru nefnd sínum réttu nöfn-
um, en svo er nú aldeilis ekki. Jónas
vill enn sýna þekkingu sína og færni
og skýra allt upp á nýtt. Hann nefn-
ir fyrsta dómsatriðið réttilega „höf-
uð“ það næsta, „háls herðar og bóg-
ar“, kallar hann framhluta og þriðja
dómsatriðið „bak og lend“, kallar
hann afturhluta. Ég hef hingað til
vanist því að framhluti hests hafi
bæði höfuð og fætur, og að aftur-
hlutinn sé einnig með fætur, án þess
væri trúlega lítjð í gæðinginn varið.
Jónas virðist hafa ruglað saman
kynbótadómum og mati á hrossa-
kjöti í sláturhúsi, því þar er skrokkn-
um einmitt skipt í tvennt, framhluta
og afturhluta, og búið að skera af
bæði haus og fætur. Fjórða dómsat-
riðið, „samræmi“, kallar hann sínu
rétta nafni, en það fimmta, „fóta-
gerð“, kallar hann „fætur“, sem er
mjög villandi því það myndi þá fela
í sér öll dómsatriðin þijú, þ.e. fóta-
gerð, réttleika og hófa. Sjötta dóms-
atriðið, „réttleika", kallar hann „rétt-
stöðu“, þótt það sé alltaf dæmt þeg-
ar hesturinn er á hreyfingu, en ekki
kyrrstöðu. Síðasta dómsatriðið, „hóf-
ar“, fær að halda sínu rétta nafni.
Þessi nafngiftabrengl á dómsatrið-
um eru til þess eins fallin að valda
ruglingi og misskilningi og torveida
mönnum að skilja hvað í dóminum
felst.
Það er skoðun mín að með dylgjum
og stóryrðum í formáia bókarinnar
og ofanrituðu hringli með númera-
færslur og nafngiftir hefðbundinna
dómsatriða hafi höfundi tekist að
stórspilla annars eigulegri og fallegri
bók.
Það er ekki vænlegt til árangurs
að ætla að uppheíja og auglýsa sjálf-
an sig með rakalausum dylgjum og
níði um aðra og það sem áður er
gert. Það ber aðeins vott um hroka,
vanþekkingu eða minnimáttarkennd.
Hvanneyri á þorradag 1990
Höfundur er kennari í hrossarækt
við Bændaskólann & Hvanneyri.
Viðhjá Jöfurhf. rýmum nútil fyrir nýrri árgerð. Þar þessa vjku leggjum VÍð átierslu 3
sem við eigum enn örfáa bila afárgerð 1989 hofum
við ákveðið að bjóða valda bfla á stórlækkuðu verði.
Peugeot fjölskylduna
Framúrskarandi bílar sem sópað hafa að sér verð-
launum fyrir frábæra hönnun og aksturseiginleika.
Peugeot 205 hefur t.d. verið kosinn „Besti bíll í
heimi" síðastliðin 5 ár af „Auto Motor und Sport".
Peugeot405
Peugeot 309
Ath. fleiri tegundir
en þessar fimm
eru í boði.
Vetrartilboð
Kr. 744.300
Kr. 869.500
Kr. 1.084.900
Kr. 1.194.600
Kr. 1.399.700
Afsláttur
163.600
181.100
175.200
189.400
207.000
Peugeot205XS.........
Peugeot309GR.........
Peugeot 405 GR1900...
Peugeot405GRStation ...
Peugeot 505 GRI, 8 manna
Við erum að sjálfsögðu reiðubúnir tilað taka
þinn bíl sem greioslu upp í þann nýja og
getum lánað þér mismuninn í allt að 30
mánuði.
JOFUR HF
NÝBÝLAVEGI 2, KÓPAVOGI, SÍMI (91)42600
Höfundur er fyrrverandi bóndi og
ritnri í stjórn Félugs hrossabænda.