Skírnir - 01.01.1890, Side 56

56
SAMOA-MÁLIÐ.
hörfa undan og fram á nestanga einn, en fjóðvorjar víggirtu
þveran skagann fyrir ofan hann, og höfðu þar lið á verði.
Eptir bæn hins þýzka konsúls sendi foringi hinnar þýzku flota-
deildar svéit manna í land, en hún beið mikið manntjón 18.
des. 1888 í áhlaupi, sem eyjaskeggjar gerðu á hana. Hinn
þýzki konsúll sagði nú í sundur friðinum, þrátt fyrir mótmæli
hins enska og ameríska konsúls. þá kom voðalegur fellibylur,
sem braut herskip þjóðverja og Ameríkumanna. Herskip Eng-
lendinga komst af fyrir einstakan dugnað skipstjóra. þjóð-
verjum brá í brún, að missa þrjú herskip og nærri hvert
mannsbarn, sem á þeim var. Bismarck varð fokvondur út af
gjörræði konsúlsins, því Bandaríkin sögðu, að hér væri sór að
mæta. Hann gaf út nýja reglugjörð fyrir flotaforingja ; þeir
eiga að rannsaka málið sjálfir, þegar konsúlar biðja þá um
hjálp. Nýr konsúll var settur á Samoa, og hörðum orðurn
farið um hinn gamla konsúl; hann hefði í óleyfi, án þess að
brýna nauðsyn bæri til eða líkindi væru til góðs árangurs, í fá-
sinnu, valdið margra manna dauða og leitt fram á heljarþröm
friðinn við Bandaríkin.
Ameríkumenn voru æfir. Bates nokkur ritaði í tímaritið
Century grein um málið og sagði, að ekki mætti láta agnar
ögn undan þjóðverjum, og kröfur Bandaríkjanna yrðu að setj-
ast fram í þeim tón, að sjálfur Bismarck yrði að skilja þær.
þýzkaland gat heldur ekki hætt sér út í óírið á sjó við Banda-
ríkin, þó það hefði meiri flota, því Frakkar og Rússar voru
ekki líklegir til að sitja hjá. Bismarck stakk því upp á, að
halda fund í Berlín um málið. Fulltrúar Englendinga og
Ameríkumanna komu þangað, og var Bates meðal þeirra.
Fundir byrjuðu 29. apríl og enduðu 14. júní 1889. Herbert
Bismarck, sonur gamla Bismarcks, stýrði þeim. Hann setti
hinn fyrsta fund mtíð franskri ræðu, en það var tekið illa upp
í Berlín. Bates hafði reyndar afsakað grein sína í Century,
en það var ekki að vita, í hverjum tón haun mundi tala. Af
þessum tveim ástæðum var afráðið, að umræður skyldu fara
leynt. Líklega hefur nú Bates reynt þolrifin í Herbert, því
endalokin urðu þau, að Malietoa fyrsti skyldi settur aptur í
sess sinn. þarna fór Bismarck halloka. Hann seldi fram
skjólstæðing sinn, Tamasese, og viðurkenndi Malietoa fyrsta,
sem hafði óvirt Vilhjálm keisara og verið settur af, sem
konung.