Eimreiðin - 01.09.1906, Síða 11

t. d. kláðamaurinn; þess vegna er lúsugur maður sjúkur og þarf
lækningar við, ekki síður en sá, sem hefur kláða. Lús er sjúk-
dómur, sem reyndar í flestum tilfellum er svo vægur, að líkaminn
venst við hann og verður eigi var við neinar illar afleiðingar hans,
en eigi ósjaldan getur lúsin valdið hinum og þessum krankleika
og ef til vill banameinum.
Lúsin lifir í hársverðinum, á hörundi og í fatnaði manna,
verpir eggjum, alt að 50 eggjum hver, sem ungast út sjálfkrafa,
en fljótast þar, er þau njóta velgju líkamans. Lúsin getur eigi
fremur en önnur dýr kviknað af sjálfsdáðum. Verði einhver
snögglega var við lús á sér, getur hann gengið að því vísu, að
hún er enginn nýgjörvingur, alt í einu til orðinn, heldur að lang-
feðgatali komin af öðrum lúsum.1 Eins og kunnugt er, aka menn
sér og klóra undan biti lúsanna. Við það myndast rispur og sár,
sem geta opnað leið alls konar sóttkveikjum inn í blóðið. Sárin
geta eitrast og orðið jafnvel banvæn. Pannig segir sagan, að
Súlla, hershöfðingi Rómverja, hafi dáið af lúsasótt.
Það er alkunnugt, að lúsug börn þrífast illa, en það er að
kenna ýmsu sóttnæmi, sem lúsin hefur flutt þeim. Kirtlaveiki,
krefða og hinir og þessir hörundskvillar ásækja miklu fremur börn,
sem auk annarra óþrifa eru lúsug. Pað er eigi alþýðu kunnugt,
en áríðandi að allir viti, að lúsin getur borið sóttnæmi frá einum
manni til annars* Ein einasta lús getur flutt með sér mörg hundruð
bakteríur án þess að þreytast af þeirri byrði, svo litlar og lauf-
léttar eru bakteríurnar. Pað er alls eigi ólíklegt, að tæringin og
aðrir sjúkdómar geti borist mann frá manni með þessu móti.
Það virðist því vera full ástæða til að berjast gegn þessum óþverra.
Erfiðleikarnir á því geta eigi kallast sérlega miklir, því með þvotti
og suðu á öllum nærfötum og rúmfötum, með því að lauga allan
1 Ýmsir trúaðir menn halda því fram', að guð hafi ekki skapað lúsina, heldur
kvikni hún á syndugum mannabúkum; en náttúrufræðingar nútímans hafa marg-
sannað, að engin dýr geti kviknað af sjálfu sér. heldur fæðist dýr af dýri, koll af
kolli. Margar og miklar líkur hafa verið færðar að því, að lúsin sé eins og aðrir
sníkjugestir mannlegs líkama, kláðamaur, innýflaormar o. s. frv., afkomendur annarra
dýra, sem smámsaman hafa úrkynjast og ummyndast. Með þessu móti verður það
að nokkru leyti satt, sem Inga gamla eldakona sagði, að guð hefði ekki skapað
lúsina, því ef hann hefði skapað hana upprunalega. eftir því sem í biblíunni stendur,
þá hefði hann orðið að skapa Adam og Evu lúsug og með alls konar sníkjugesti,
útvortis og innvortis, og það hefði hann naumast kallað »harla gott«. Sníkjudýr
mannsins geta sem sé ekki lifað nema á eða í mannlegum líkama.