Vísir - 31.07.1968, Qupperneq 9

VfSIR . Miðvikudagur 31. júlí 1968.
9

1
\
s
s
s
*
Til átthaganna andinn leitar
■ Til er fólk, og það
sjálfsagt margt, sem tel-
ur að átthagatengsl séu
frumstæð eigind, er ekki
samrýmist nútímasjón-
armiðum eða eigi sér
eðlilegan hljómgrunn í
ríkjandi þjóðfélagshátt-
um. Þar sem ég eða þú
erum búsett er heimilið
og starfsvettvangurinn,
annað skiptir þá sára-
litlu máli.
Hvort vagga vor stóð vest-
ur á fjörðum ellegar austur á
Langanesi og barnsskómir
slitnuðu þar, hefur þá ekki
mikil áhrif á æviskeiðið —
sízt til bóta.
Víst er ég fús að viður-
kenna, að svo huglæg geta
átthagatengsl orðið, að þau
verði viðkomanda fjötur um
fót og valdi rótlausu lífi í
hinu nýja umhverfi, hvar
starf hans er staðsett. Miklu
mun hér ráða hvort samhug-
ur skapast milli hinna að-
fluttu og þeirra sem heima-
vanir eru, og hver aðstaða
er til athafna og léttbærra —
eða a. m. k. ekki of erfiðra
lífskjara, því að flestum er
það eiginlegt að óska þess að
geta notið þeirra þæginda og
þess munaðar, sem tilheyrir
söguskeiði samtíðar hans.
glampandi skalla — og eldri
kvenna, er ennþá skrýðast há-
tíðat '.ningi gamalla þjóðhátta.
Þetta fólk bregður allt á leik,
svo erfitt er að merkja af fóta-
burðinum hver flest ár hefur
að baki. — Hér má vel sjá að
allir finna sig sameiginlega
heima. Hinn „rammi safi“ runn-
inn frá rótum forna hátta í ein-
staklingseðli og félagshyggju,
streymir um æöar yngri sem
eldri.
Ég minnist þess tíma, er
gömul kona fædd og uppalin
austur á Langanesi, en lifði sín
manndóms- og starfsár vestur
á Ströndum, og stóð þar fyrir
sínum hlut ekki lakar en heima-
fædd væri, gældi þann veg við
minningu æskustöðvanna, að
við kné hennar nam lítill dreng-
ur, sem aldrei hafði þá byggð
augum litið, svo vel legu og
landshætti Þistilfjarðar og
Langaness, að þegar hann löngu
síðar, sem fulltíða maður. kom
á austurbrún Axarfjarðarheiöar
og sá þaðan svipmynd sögunn-
ar, þekkti hann með nafni hvert
það byggt ból, er frá brúninni
varð séð.
— Þannig er náttúrubarnið.
Hörpuskel í hálli fjöru —
grænt mosadý viö glaða lækjar-
sytru og báruhjal við brimlúða
hlein — vakir í vitundinni frá
fyrstu skynjun til fölskvaðrar
hyggju. —
Hér hitti ég að máli Skeggja
Samúelsson, einn meöal þeirra
fyrstu, er hlut átti að stofnun
Átthagafélags Strandamanna.
— Hvers viröi telur þú félags-
skap slíkan sem þennan fyrir
þá, er hans njóta/ Skeggi?
— Ég tel, að öll félög, sem
byggð eru á réttum grundvelli
stefni til menningar. Og um
þetta félag er það aö segja, að
minningar frá Ströndum og
tengslin viö þá byggö er þeim
svo mikils virði, sem þaðan eru
komnir, að það að hittast, gleðj-
ast og njóta sameiginlega þess
arfs, sem viö fluttum meö okkur
að heiman verða mörgum ó-
metanlegar stundir.
Það er skoöun mín, að
Strandamenn séu hvergi öðrum
hverfum til baga, þar sem þeir
setjast að og samþýðast um-
hverfinu. — Ég hygg, að í þeim
flestum sé nokkur kjarni, hvar
sem þeir fara.
Við dyrnar stendur hár og
grannur maöur, brosir til beggja
handa og býður gesti velkomna.
Hér er Óskar Jónatansson
frá Hólmavík.
— Hvað segir þú um þessar
samkomur, Öskar?
— í mínum augum eru þessar
kvöldstundir geislar frá fyrri
tíö og ljós á leið til framtíöar-
innar.
Þá tek ég tali Haraid Gr.3-
mundsson. Honum hefur um
langt árabil verið trúað fyrir
lífi og limum æðstu manna
þjóðarinnar, og frá fyrstu dög-
um Strandamannafélagsins hef-
ur hann staði* þar f fylkingar-
brjósti. Af þessu má nokkuð
manninn marka.
— Haraldur, ég vildi gjarnan
heyra álit þitt á einum þætti,
sem sum áttahagafélög hafa gert
að stórum lið í starfssemi sinni,
en það er útgáfa ýmiss konar
sagna, fróðleiks og heimilda af
því sögusviði, sem félaginu er
markaður bás.
— Ég lít svo á, aö slík starf-
semi sé hagnýt og geti verið
mikill menningarauki, ef vel er
meö farið. Víst má telja, að
eidra fólkið á Ströndum, ekki
síöur en annars staðar, eigi i
fórum sínum fróðleik og fornar
minjar. Sé þessum verðmætum
ekki haldið til haga og bjargað
frá gleymsku eöa glötun, tel ég
að merkir þættir þjóðarsögunn-
ar mundu fara forgörðum, og
ég er ekki viss um að þeir verði
að fullu bættir með síðari tíma
sögnum, þótt skráöar yröu.
Félag okkar hefur ákveðið að
taka þessi mál til yfirvegunar á
næstu dögum og vonandi fæst
jákvæð niöurstaða.
Ennþá er dansinn fjörugur
og viðræöur léttar og glaðar,
þótt liðið sé fram um miönætti.
Þarna sé ég bregða fyrr grannri
teinréttri konu, sem klædd er
að þjóðlegum fslenzkum fyrri
tíma hætti. Væri það ekki hinn
föli'haddur, þá mundi ég full-
yrða, að hún væri ennþá á létt-
asta skeiöi. — Nei, hún á aö
baki 8 tugi ára, — ef til vill
dansað i fyrsta skipti á alda-
mótadansleik. Hún verðut
kannski fáanleg síðar til að
bregða upp einhverju leiftri frá
langri leið, þótt hún vilji hafa
hijótt um sig núna.
— Hvað nú? — Er þetta fólk
ekki utangarös í algildu nútíma-
þjóðfélagi?
— .Li, alls ekki. — Þetta er
fólkið, sem ekki vill rifna frá
rót, þótt nýir sprotar vaxi við
breyttar aðstæöur. — Það vill
þekkja og muna verðmæti þess,
sem var — þess, sem er, og
koma skal.
Þ. M.
s

%
\
s
llESIHDUR I
| UM DBSIfl |
ÞAÐ ERU LESENDUR, sem
hafa orðifí í bessum bætti okk
ar, sem birtist eins oft op
efni gefst til. Margir skrifa
oKkur stutt og eóð bréf. en
listin að segia frá 'ír að
vera tuttorður om eagnorðu>
eins og forfeður vorir, ber'a*
beir rituðu Islendingasöqurn
ar. Bréf tii okkar e!<»a að send
ast til eftirfarandi heimilis-
fangs: Dagblaðið Vísir, „Les-
endur hafa orðið“, Laugavegi
178, ’íevkiavik.
Fjölskyldan skemmtlr sér.
Bréf hefur borizt frá B. K um
hinar ýmsu sumarhátíðir, sem
fram fara um helgina á a. m
k. 4 stööum, allar meira og
minna „stílaðar" upp á Reykja-
víkuræskuna. Honum lízt vel á
mótið í Húsafellsskógi og segir
m. a.: „Mér lízt vel á þaö sem
gert hefur verið við Húsafell af
æskulýösleiötogunum, Vilhjálmi
Einarssyni og Höskuldi Goða
Karlssyni. Blaö eitt fjasaöi mikið
um stórgróöa eftir síðasta mót,
en það fé hefur verið notað vel.
m. a. til aö bæta staðinn og'
gera hann vistlegri. Það er rétt
sem Vísir sagði á dögunum að
foreldramir verða að nenna aö
skemmta sér með börnum sfn-
um. Ég held að þaö sé algjör
óþarfi að láta myndast svo stórt
skarö milli þeirra fullorðnu og
unglinganna, eins og raunin hef-
ur oröið á í svo allt of mörgum
tilfeiium. Einfaldlega: NENNIÐ
að vera meö börnunum og setja
ykkur inn f þeirra hugsunarhátt.
Þess vegna held ég að hugmynd
in hjá þein. í Húsafellsskógi sé
mjög athyglisverð."
„EIli þú ert ekki þung ...“
„Þakka þér Vfsir fyrir grein-
arnar um Elli og hrörnun og
„Elii, þú ert ekki þung ..sem
birtust í blaðinu 23. og 25. júlí
s.l. Þetta voru ágætar greinar
og mættu fleiri í sama dúr birt-
ast hjá ykkur. Nú er málum svo
komið að mönnum er ffraö úr
stöðum sínum af þeirri ástæðu
einni að þeir eru orðnir 65 eða
70 ára, þó svo að þeir hafi
fulla starfshæfni, eins og ég
fullyrði að margir hafi þrátt fyr-
ir að hafa hjaraö svo mörg ár.
Brátt verður starfsævi manna
100 ár, fullyrðir m-rkur vísinda
maður í greininni. Hvað á þá að
verða um menn eftir 70 ára ald-
urinn hér á landi?“ — G.S.
TVTú veröur því heldur ekki
neitaö, að tryggð til heima-
haga, ættarbyggðar og fomra
hátta, hefur öörum fremur mátt
til að skapa órofa tengsl milli
kynslóöanna og léttir mörgum
leiðina síðasta áfangann. Að
svona er, sézt bezt á því hve
margt fólk, sem flutt hefur úr
strjálbýli landshornanna, mynd-
ar me^ sér hin svokölluöu átt-
hagafélög.
Tilgangur þeirrar starfsemi
er fyrst og fremst fólginn í því
að öðlast sameiginlegar stundir,
rifja upp gömul kynni frá slóð-
um, þar sem menn og konur
áttu sitt heima áöur fyrr —
lita í ljósi hins nýja tíma unga
fólkiö, er upp vex í allt öðru
umhverfi, við ólík skilyrði og
til annarra lífshátta. — En
hver veit. — Ef til vill er svip-
leiftur tilfinninganna ekki eins
ólíkt og margur heldur.
I kvöld eru það Strándamenn,
sem skemmta sér í Skátaheimil-
inu. Margir mættir, allt frá
ungu fólki, sem tæplega er enn-
þá vaxið upp úr fermingarföt-
unum, til öldunga er kemba
hvítar hærur eða gæla við
Leikfangagjöf til 30 heyrnarskertra barna
rætt við Brand Jónsson,
skólastjóra Heyrn-
leysingjaskólans
30 fjögra ára heyrnarskert
börn bætast Heymleysingja-
skólanum í haust. Fyrir skömmu
fékk skólinn gjöf í því tilefni,
10 þúsund kr„ sem bandarískar
sendiráðskonur söfnuðu og gáfu.
Talaöi blaöið við Brand Jónsson,
skólastjóra i sambandi við gjöf-
ina.
— Þessir peningar eru ætlaðir
til þess að kaupa leikföng handa
litlu börnunum, sem koma í
haust.
— Hvernig stendur á þess-
ari miklu og skyndilegu aukn-
ingu í skólanum?
— Ég tel hana afleiðingar
seinasta faraldurs rauðra hunda,
sem gekk hér fyrir fimm árum,
og væri óskandi að það kæmi
aldrei fyrir aftur. Svona aukn-
ingu má skólinn alls ekki við
og verður ekki bjargað nema
ggður verði nýr skóli í stað
r-jS að troða veröur börnunum
alls staðar. Nú er aöeins hugs-
að um það aö bjarga málunum
ár frá ári.
— Hvað teljið þér aö hægt sé
að gera til þess að slík aukning
komi ekki fyrir aftur?
— Það veröa læknar aö skera
úr um. Talið er aö rauöu hund-
arnir séu einkum hættulegir
fóstrum á fyrstu þrem mánuð-
um meðgöngutímans. Það á að
leyfa konum aö fá eyðingu á
13. síða.
Sendiráðskonur gefa til mannúðarmálefnis. Á myndinni eru frá v. Soffía Kofoed-Hansen
kennari, Brandur Jónsson skólastjóri, frú Roivaag og frú Low, sem afnendir gjöfina.