Dagblaðið Vísir - DV - 18.08.1986, Blaðsíða 12

12
0801 TBO’UA ,81 huoáuohAm:
MÁNUDAGUR 18. ÁGÚST 1986.
Neytendur
Orlítið
sætir punktar
- um sykur og sætuefni
Fíkn í sykur hefur fylgt mannin-
um frá ómuna tíð. Frumbyggjar
jarðarinnar voru sérdeilis upp með
sér er þeir komust í eitthvað sætt
og gott, ber og ávexti alls konar.
Nútímamanninum hafa nú ekki
nægt þessir ávextir jarðarinnar til
að fullnægja sykurþörfinni heldur
hefur orðið að sykurbæf-' allt mögu-
legt og ómögulegt svo hann geti
verið ánægður. Eins og við öll þekkj-
um er nú svo komið að áhrif sykur-
neyslu eru orðin eitt af meiri
heilsuvandamálum sem nútímamað-
urinn á við að glíma.
Allt frá tannskemmdum til alvar-
legri sjúkdóma, svo sem offitu, er það
sem of mikil sykumeysla getur haft
í för með sér. Komið hafa á markað-
inn ýmis sætuefrii sem notuð eru í
stað sykurs. Þessi efni voru upp-
haflega ætluð sykursjúkum, en þar
sem hitaeiningainnihald þeirra er
yfirleitt minna en sykurs hafa þessi
efni notið mikilla vinsælda meðal
hins almenna neytanda. Næringar-
fræðingar eru þó ekki ýkja hrifnir
af aukinni neyslu sætuefha þar sem
þau eru talin geta valdið krabba-
meini, eyðileggingu litninga og
taugasjúkdómum.
I Bandaríkjunum hefur neysla
sykurs eða sætuefha vaxið jafnt og
þétt undanfarin ár. Á síðastliðnum
átta árum hefúr neysla gervisykurs
aukist um 60 prósent, en að meðal-
tali hefur hver Bandaríkjamaður
aukið ársneyslu sína á sykri og
sætuefnum um 5 -6 kíló síðastliðinn
áratug. Þegar fólk á annað borð er
mikið gefið fyrir sætindi er því nokk-
uð sama hvort um sykur eða eftirlík-
ingu hans er að ræða, bara að það
fái sætubragðið.
Þrátt fyrir að fólk um víða veröld
sé orðið margs vísari um hollt mata-
ræði og gefi því meiri gaum en
nokkru sinni áður, sleppir það ekki
sykrinum eða sætuefnunum. Hver
kannast svo sem ekki við að fá sér
súrmjólk með grófmeti út á í morg-
unmat, en næla sér svo í súkkulaði-
kexköku áður en hlaupið er af stað
í vinnuna? Eða fá sér salat í hádeg-
inu, en svo súkkulaðiís í eftirrétt?
Hvers vegna þessi sykurfíkn?
Maðurinn virðist hafa verið sólg-
inn í sykur allt frá fæðingu. I
rannsóknum sem gerðar hafa verið
á nýfæddum bömum kemur í ljós
að öll kusu þau vatn bætt sykri frem-
ur en venjulegt ósætt vatn. Ung-
bömum er einnig oft gefið sætt vatn
áður en þeim er gefið á brjóst til að
auka lyst þeirra á mjólkinni enn
frekar. Þar sannast kannski það sem
oft hefur verið sagt: „Að eftir því sem
meiri sykur er borðaður því sólgnari
verður manneskjan í hann.“ Eftir
rannsóknum að dæma virtust böm
á aldrinum 6 til 18 mánaða frekar
vilja fæðu sem gædd er sínum eigin
náttúrulega sykri, svo sem mjólk og
ávexti, heldur en þá sem bætt er
sykri. Fíkn í sykur virðist ekki fara
neitt eftir aldri, kynferði eða þjóð-
emi, allir geta orðið fíkninni að bráð.
Böm em oft vanin á sætindi þegar
róa á þau niður. Verði bamið fyrir
einhverju óhappi „lagast oft allt
saman“ þegar mamma kemur og
gefúr því kexköku. Það eimir eflaust
eitthvað eftir af þessari tilfinningu
þegar þeir fullorðnu fá sér eitthvað
verulega sætt og gott til að hressa
sig við, oft þegar fólk er þreytt eftir
erfiðan dag eða með einhveijar
þungar áhyggjur.
Þeir sem eiga við offituvandamál
að stríða reyna að forðast sætindi
eins og heitan eldinn. Rannsóknir
hafa þó sýnt að þeir sem „eru of feit-
ir“ séu ekkert sólgnari í sætindi en
aðrir. Aðalvandamál þeirra er fitu-
ríkur matur, ekki sætur. Hvert
gramm af fitu inniheldur níu hita-
einingar, en gramm af sykri vegur
fjórar hitaeiningar.
Sætuefnin
Aðallega er um að ræða eftirfar-
andi þtjár tegundir:
Sakkarín: Efhið inniheldur engar
hitaeiningar og er um 300 sinnum
sætara en sykur. Árið 1977 kom í
ljós að efhið hafði valdið krabba-
meini í tilraunarottum og hefur
síðan þá mikið verið rætt um hvort
banna eigi efnið.
Aspartame: í hveiju grammi eru
fjórar hitaeiningar, eins og í sykri,
en efhið er um 200 sinnum sætara
og þarf því þeim mun minna af því
en af sykri. Sumir neytendur efhisins
hafa kvartað undan höfuðverk sem
og þyngslum fyrir hjarta.
Cyclamate:Fyrir þessu efni er líkt
farið og sakkaríni því í ljós hefur
komið að efnið olli krabbameini í
tilraunadýrum. Cyclamate er 30
sinnum sætara en sykur og inniheld-
ur engar hitaeiningar.
Hvort sem að sætubragðið kemur
frá sykri eða eftirlíkingu hans þá
mun maðurinn vilja gæða sér á sæt-
indum það sem eftir er, það segir
sagan að minnsta kosti. „Þegar þú
átt það skilið bættu þá sykri út í
teið þitt“ hafa Kínverjar löngum
sagt. -Ró.G.
(Newsweek, Cosmopolitan)
Maöurinn hefur frá aldaöðli veriö sérstaklega fikinn i sykur. Ofneysla sykurs getur
haft ýmis vandamáf í för með sér. Neysla gervisykurs hefur aukist mjög undanfarin
ár en næringarfræðingar eru ekki sérlega hrifnir af þeim sætuefnum sem í boði eru
og er þá spurningin hvort fólk eigi að halda sig við sykurinn og eiga tannskemmdir
á hættu sem og fleiri aukakiló eða gervisykurinn og eiga á hættu einhvers konar
aukaverkanir sem talið er að hann geti haft i för með sér? Næringarfræöingar, sem
og aðrir sem láta sig heilsu náungans skipta, biöa spenntir eftir því að einhvern
daginn takist að framleiða sætuefni sem hægt er að mæla einhuga með aö fólk neyti.
Nauðsynlegt að vita
hvað hlutimir kosta
Það er greinilega ástæða til þess
að hvetja fólk til þess að fylgjast
grannt með verðlagi í verslunum.
Verð á grænmetinu er mjög mismun-
andi, nánast dagprísar á því sem er
eðlilegt þegar uppskeran er í há-
marki. Þótt e.t.v. sé ekki möguleiki á
að elta uppi lægsta verðið hveiju
sinni er gott fyrir neytendur að kunna
skil á hvað er hátt verð og hvað er
lágt verð. Þannig verða þeir meðvit-
aðir um hvort verið er að reyna að
pretta þá. Ef verðið fer upp úr öllu
valdi á einhverri tegundinni má alltaf
reyna að koma því niður með því að
þrefa um það.
Neytendafélag Reykjavíkur og ná-
grennis og aðildarfélög ASÍ og BSRB
hafa sent frá sér sína elleftu verð-
könnun, sem framkvæmd var 13. júní
sl. Fyrir helgi voru helstu niðurstöður
birtar úr könnun þessari en í dag birt-
um við hana í heild.
Þær verslanir sem farið var í að
þessu sinni eru allar í gamla mið-
bænum, við Laugaveg, Hverfisgötu,
Aðalstræti, Hafnarstræti og Þing-
holtunum.
-A.BJ.
-H/L
VERÐG4ESLA Verðoesla Verðcæsa
Vörutcgundir Nafn á búð: Gunnlaugsbúð Freviua. 15 Nafn á búð: Hagkaup Lauaav. 59 Nafn á búð: Nafn á tjúd: Hverfiskjötb JK^ötb.Peturs Hverfisa. 50 ilauaav. 2 Nafn á búð: Kjötbær Lauaav. 34 Nafn á búð: Siggubúö Beras.str.48 Nafn á búð: SS Hafr.arst. 5 Nafn á búð: Vióir Austurstrl7 Nafn a búö: Þingnolt Grunaarst. 2 Mism. hæsta Kr: Ve og lægsta róS %:
Coco Puffs 340 e 149,00 127,10 * 152,50 152,50 150,00 132,60 137,90 149,50 25,40 20,0
Cheenos hnncu 198 e 69,00 60,70 -¥- 72,90 72,90 73,00 63,40 65,90 ' 73,40 12,70 20,9
Honie spaehetti 250 e 44,90 35,90 * 41,40 TO7?fí | 37,50 41,60 9,00 25,1
Bueles 175 e 99,50 87,70 * 101,00 97,40 99,50 99,00 90,50 95,00 98,60 13,30 15,2
Marvlandcookies kex 34/90 30,60 35,50 34,80 32,00 4.90 16,0
Maarud flöeur 100 e 56,50 56,50 66,90. 55,00 56,60 53,30 * 63,00 55,00 13,60 25,5
Stnjorvt 300 e 82,00 74,70 -¥■ 81,60 79,50 87,40 82,00 74,80 78,20 85,00 12,70 17,0
Ora maískom 'A dós 70,50 56,30 7Ö755 557UU 70,60 71,00 61,50 61,40 48,00 * 23,00 47,9
KJ maískom 'A dós 52,30 * 65,60 57,10 13,3 25,4
Sólblómi 400 e 69,50 67,90 -¥■ 78,00 71,50 537ÖÖ 73,00 7T75Ö T7753 73,65 15.10 22,5
Kakómjólk W1 17,70 16,50 jf 17,70 17,70 17,70 17,70 17,70 17,70 17,70 1,20 7,3
Ríó kaffi 99,60 94,90 99,60 94,60 * 114,50 99,00 95,00 95,45 98,00 19,90 21,0
Gevalía rauður pakki 250 e 98,00 94,60 5S77Ö 93,70 * 113,50 98,50 93,80 97,00 19,80 21,1
Melroses te 20 ehsiur 51,80 43,90 * 50,40 50,70 50,05 52,00 45,90 47,60 8,10 18,5
Blómkál ísl. 1. fl. 1 ke 120,00’ 105.00 120,00 98,00 120,00 104,00 78,00 * 94,00 42,0.0 5375
Tómatar 1. fl. 1 ke 115,00 98,00 * 110,00 126,00 150,00 123,30 108,00 98,00 * 119,00 52,00 53,1
Aeúrkur 1. fl. 1 ke 150,00 119,00 150,00 126,00 140,00 134,00 96,00 -¥- 129,00 138,00 54,00 56,3
Gulrófur l.íl. 1 ke 105,00 85,00,* 99,00 5B7t5Ö 105,00 93,80 98,00 98,00 20,00 23,5
Hvítkál ísl. l.n. 1 ke 75,00 59,00 * 114,00 98,00 114,00 101,90 99,00 107,00 55,00 93,2