Dagblaðið Vísir - DV - 29.11.1986, Blaðsíða 4

48
LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 1986.
Götumynd (rá Shanghai. Á sunnudegi fara 14,5 milljónir manna í göngutúr.
Ferðalangar DV í ævintýrum í Kína
„Það kvað vera fallegt í Kína,"
keisarans hallimar skína...“ En
hallimar sem og annað voru þó
sveipaðar leyndardómshulu þang-
að til í lok 7. áratugarins er
bambustjaldinu var lyft á nýjan
leik. Ein af ástæðum opnunarinnar
var þörf fyrir erlendan gjald-
eyri... sem ferðamenn færa með
sér í ríkum mæli. Og árið 1981
nældu Kínverjar sér í tæpar 800
milljónir Bandaríkjadala sem verð-
ur bara að teljast nokkuð gott!
Síðan 1949 hefur ferðamönum í
Kína fjölgað um 7 milljón%! Alls
koma ár hvert á 8 milljón ferða-
langa til Kína, þar af mikill meiri-
hluti brottfluttir Kínverjar
(Overseas Chineese), þótt Vestur-
landabúum fari nú ört fjölgandi.
Þjóðir í uppáhaldi
Það var fyrst árið 1978 sem kín-
versk stjómvöld fóru að gefa út
vegabréfsáritanir. Þeir fyrstu sem
fengu áritanir voru Svíar og
Frakkar, þjóðir í uppáhaldi hjá
Kínverjum, og íslendingar. Þetta
vom þó aðallega skipulagðar hóp-
ferðir sem hlutu náð fyrir augum
yfirvaldsins. Hinn sjálfstæði ferða-
maður átti enn langt i land. -
Skyndilega 1981 var svo farið að
gefa út vegabréfsáritanir á færi-
bandi í anda fimm ára áætlunar-
innar. 1982-83 mátti heita að nær
allir sem komu til Hong Kong væru
á leið til Kína. Eftir allt saman,
fólk var búið að bíða eftir því í 30
ár að berja risann augum á eigin
spýtur - að sjá hvaó „félagarnir“
höfðu dundað sér við síðustu 30
árin! Kína kom flestum á óvart.
Það mátti helst líkja því við að
hoppa út úr Technicolour yfir í
svarthvíta bíómynd, að fara frá
Hong Kong til Beijing. Eftir ljósa-
dýrð neonskiltanna var Beijing
fremur gráleit. En áhrifamikil. -
Torg hins himneska friðar (Tian-
amen Square) fær mann til að grípa
andann á lofti, það er ótrúleg til-
finning að standa á torginu miðju,
sem er um 40 hektarar og rúmar
auðveldlega milljón manns! Við
norðurenda torgsins stendur hið
risastóra grafhýsi Maós.
Keisaraborgin
Til austurs er hið kínverska sögu-
og byltingarsafn, til vesturs Hin
mikla höll fólksins og loks við suð-
urendann er „The forbidden City“,
sem var heimili keisarans í Kína i
500 ár. Fyrir 200 árum var aðgangs-
eyririnn í hana dauðadómur... en
hefur nú lækkað niður í 10 fen.
Tianamen Torg er hjarta Beijing-
borgar og er sífellt iðandi af lífi. -
Við sólarupprás fyllist torgið af
bráðhressum öldungum sem halda
sér í formi með hinni frægu kín-
versku bardagalist. Á hverjum degi
koma þarna einnig þúsundir
manna í þeim tilgangi einum að
heimsækja grafhýsi Maós og votta
honum virðingu sína. Það virðist
ekkert lát vera á fólksstraumnum
þrátt fyrir að í dag séu 10 ár liðin
frá dauða hans!
Morgunleikfimin er ekki það
eina sem Kínverjar stunda til að
halda sér í formi. Það eitt að ferð-
ast með kínverskum almennings-
vögnum krefst gífurlegrar
líkamshreysti... svo að ekki sé nú
minnst á langlundargeð! Það mætt
halda að það væri spurning um líf
eða dauða, slíkur er troðningurinn
og slagsmálin um að komast inn í
vagnana! Þama er hver sjálfúm sér
næstur og við komumst fljótt að
því hve grunnt er á villidýrinu í
manninum. Áður en við vissum af
vorum við einnig farnar að lumbra
á ungbörnum og farlama gamal-
mennum til að fá að fljóta með.
Nær ómögulegt er að loka dyrun-
um sökum fjöldans í vagninum,
sem lítur einna helst út fyrir að
geta rifnað þá og þegar. En ekki
er sopið kálið þótt í ausuna sé kom-
ið. Útgangan er annað eins þrek-
virki... auðveldasta leiðin er
sennilega út um næsta glugga!
Reiðhjól fyrir alla
Hjólin gegna sama hlutverki fyrir
Kínverja og bíllinn fyrir Vestur-
landabúana. Alls eru um 150 millj-
ón hjól í Kína og bætast við 17
milljónir ár hvert og dugar ekki til
til þess að anna eftirspum. - Það
krefst töluverðs hugrekkis að
blanda sér í kínverska hjólreið-
aumferð. Fyrir kjarkaða ferða-
menn, sem ólmir vilja losna við
mannmergð strætisvagnanna, eru
hjólaleigur auðfundnar. Það má
svo deila um það hvort líf og limir
séu ekki í enn meiri hættu á hjól-
unum!
Hvernig hefur fólk ímyndað sér
Kínverja? Sem dularfulla, hljóðl-
áta hugsuði sem gangi í Maógöll-
um hvunndags og Maógöllum
sunndags? Ó, nei... hvílíkur regin-
misskilningur. - Kínverjar eru
ábyggilega með háværustu þjóðum
heims. Tala oftast nær á 140 desí-
belum og 140 km hraða. Þetta er
sagt eina tungumálið í heiminum
sem ekki er hægt að hvísla á! Þessi
staðhæfing kemur e.t.v. af þeim
leiða vana Kínverja að halda uppi
samræðum í allt að 200 m fjarlægð
hvor frá öðrum eða á milli hæða!
- Þess fyrir utan eru í flestum al-
menningsfarartækjum, s.s. lestum
og ferjum, hátalarar þar sem út-
varpað er á hæsta kínverskum
gamanþáttum og tónlist. Til allrar
hamingju tókum við með okkur
eyrnatappa sem að öllum líkindum
hafa forðað okkur frá heyrnar-
skemmdum!
Hópsálir
Kínverjar eru ótrúlegar hópsál-
ir... það þýðir kannski ekki annað
hugarfar i landi þar sem búa yfir
1000 milljónir! Einkalíf virðist lítið
sem ekkert, hvort sem það er i
heimahúsum eða á almenningskló-
settum... allt er opið upp á gátt. -
Hvað Maógallann snertir, þá er
hann vissulega algengasti klæðn-
aðurinn, en engu að síður hefur
tískan haldið innreið sína í Kína.
- Þó að hún eigi sem slík, ekki upp
á pallborðið é Vesturlöndum.
Við ferðuðumst um Alþýðulýð-
veldið í tæpa tvo mánuði. Við
byrjuðum ferðina og enduðum í
höfuðborginni, Beijing. Héldum
fyrst suður á bóginn til borganna
Xi’an, sem hýsir hina frægu Terrac-
otta Soldiers (Leirherinn) og
Chengdu. Frá Chong Qing fórum
við ógleymanlega ferð niður
Yangtse-fljótið til Wuhan. Þaðan
var haldið suður til Guangxi-hér-
aðs, sem er frægt fyrir hin sér-
kennilegu fjöll sín, því næst upp til
kínverskrar paradísar, Hangshuo.
Shanghai heillaði okkur upp úr
skónum. Andi 3. áratugarins svífur
þar enn yfir vötnum. Gömlu hótelin
og jassbarirnir hafa verið vakin
upp af þymirósarsvefninum og nú
hljóma enn á ný, um sali Peace-
hótelsins, lög eins og „In the
Mood“ og „Waltzing Mathilda“. -
Endastöðin var svo Beijing, þar
sem við vottuðum formanni Maó
virðingu okkar, í tilefni þess að 10
ár eru liðin frá láti hans og 45 ára
afmæli byltingarinnar á næsta
leiti.
Bakpokalýður
Ferðamönnum í Kína má skipa í
tvo hópa... sem sjá í raun tvö ólík
lönd. Annars vegar em þeir sem
koma í skipulögðum hópferðum, í
náðinni hjá hinu kínverska ferða-
skrifstofubákni, C.I.T.S., og hins
vegar sauðsvartur bakpokalýður-
inn (við) sem gefur hinu alræmda
skrifræðibákni langt nef og þrælist
þetta á eigin spýtur. - Hvort það
er af „Stanley og Livingstone fíl-
ingi“ eintómum eða bara af sparn-
aðarráðstöfunum skal ósagt látið.
Hins vegar vijum við fullyrða að
okkar ferðamáti, þótt á tímum
gengi nærri geðheilsunni, hafi ve-
rið vel þess virði. Hann færði okkur
ómetanlega reynslu, og að því er
við teljum; réttari mynd af landi
og þjóð en ef við hefðum farið í
skipulagðri hópferð á fyrirfram
vandlega valda staði!
Vandamál þau sem hrjá hinn
sjálfstæða ferðamann í Kína eru
mörg, en flest þeirra má rekja til
málaörðugleika. Okkar sálufélagi
og hjálparhella var forláta kín-
versk-ensk samtalsorðabók. Bókin
er samin með það fyrir augum að
hjálpa manni út úr ólíklegustu
kringumstæðum, allt frá húsbruna;
„Hjálp, húsið er að brenna!“, upp
í það að losna við uppáþrengjandi
fólk; „Ef þú ferð ekki strax, þá
öskra ég!“ - Allur er varinn góður.
Lendi maður hins vegar í „orða-
stappi" getur það reynst heldur
vonlaust fyrirbæri... Það eina sem
heyrist er þegar blaðsíðunum er
flett í gríð og erg, ásamt gnístran
tanna!
Hörð sæti
Aðalfarartæki okkar voru lestirn-
ar. Þeim er skipt í þrjá klassa; hart
sæti, harða koju og mjúka koju,
lúxus. Við ferðuðumst aðallega,
ásamt hinum almenna Kínverja, á
hörðu sæti... sem ber svo sannar-
lega nafn með rentu! Óbólstraðir
trébekkir sem mynda 900 horn.
En bekkirnir voru ekki það erfið-
asta, plássleysið var öllu verra!
Líkt og með strætisvagnana, þá er
þessi klassi yfirfullur og mörgum
sinnum meira en það. Fólk boraði
sér alls staðar niður; svaf undir
sætunum, í gangveginum, á kló-
settunnm og jafnvel standandi. Þá
er ónefndur sá hvimleiði ósiður
Kínverja að hrækja hvar og hven-
ær sem er og við öll hugsanleg
tækifæri. Viðkvæmum og vel upp-
öldum sálum, sem jafnvel hafði
verið bannað að sjúga upp í nefið,
reyndist erfitt að venjast þessum
sífelldu ræskingum. Reyndar
standa kínversk stjórnvöld nú fyrir
miklum áróðri gegn spýtingum. Á
hótelum og öðrum almennings-
stöðum hefur verið komið fyrir
hrákadöllum og skilti hengd upp á
vegg hvarvetna sem banna hræk-
ingar. Sérstakir „hrækingaverðir“
(sbr. stöðumælaverðir) ganga um
og sekta lögbrjóta um 0,50 yuan.
Að sjálfsögðu gleymist ekki út-
varpið, á löngum, þreytandi lestar-
ferðum... og því hærra stillt, því
betra!
Eftir 32 tíma ferð, undir þessum
kringumstæðum, vorum við tæpast
ábyrgar gerða okkar... hvað þá að
vera færar um að kljást við ósam-
vinnuþýtt þjónustufólk á kínversk-
um hótelum. Eitt af því sem
Kínverjum er ekki í blóð borið er
þjónustulund. Og hafa þeir ein-
staka hæfileika að „ignorera"
mann sé sá gállinn á þeim. Við
fengum oft á tilfinninguna að við
værum regluleg byrði á starfsfólk-
inu og að það væri að gera okkur
stórgreiða er við báðum um hreint
lak á rúmið eða matarbita! Það
má þó ekki skilja það sem svo að
ekki fyrirfinnist hjálpsamt þjón-
ustufólk, en almennt vantar mikið
upp ó almenna kurteisi og þjón-
ustu... alla vega á þessum ódýrari
túristahótelum og jafnvel þeim
dýrari einnig.
Gjalda útlendingum varhug
Yfirleitt höfðum við ekkert nema
góð kynni af Kínveijum. Þeir vildu
flestir allt fyrir okkur gera, sérs-
taklega ef við litum út eins og
ungar sem dottið höfðu úr hreiðr-
inu. Gáfu okkur meðul heyrðumst
við hnerra, sendu okkur inn í síð-
buxur væri kalt, buðu okkur inn
að borða á matartímum og annað
slíkt. En að búast við því að Kín-
verjar taki útlendingum opnum
örmum er til heldur mikils ætlast.
Þegar allt kemur til alls hafa sár-
afáir útlendingar sést á þessum 40
árum eftir byltinguna. Ferðamenn
voru taldir vera af hinu illa, út-
sendarar auðvaldsins og samskipti
við útlendinga gátu jafnvel varðað
fangelsisvist. Það eimir en eftir af
þessum hugsunarhætti hjá hinum
eldri, börnum byltingarinnar, og
líta þau hina eVÍendu gesti horn-