Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.1987, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 22. DESEMBER 1987.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 600 kr.
Verð í lausasölu virka daga 60 kr. - Helgarblað 75 kr.
Húsnæðiskerfi í rúst
Lögin, sem Jóhanna Sigurðardóttir knúði í gegn, reisa
húsnæðiskerfið ekki úr rústum. Kerfið var hafið 1986.
Það var strax hrunið eins og Jóhanna benti á, þegar
hún var óbreyttur þingmaður. Ummæli hennar og
margra annarra voru rétt. Á sama hátt er rétt nú að
minna á, að húnæðiskerfið er hrunið. Sex þúsund um-
sækjendur bíða eftr afgreiðslu umsókna sinna um
húsnæðislán. Margir þeirra hafa beðið síðan síðastliðið
vor. Þeir þurfa nær allir að bíða lengi enn þrátt fyrir
samþykkt laganna nú.
Kerfið frá 1986 hafði nokkra kosti umfram fyrra
kerfi. íbúðarkaupendur áttu kost á hærri lánum en
áður höfðu tíðkazt. Sú var ætlun fulltrúa launþega og
vinnuveitenda, sem stóðu að nýja kerfinu. En biðlistarn-
ir hrönnuðust upp. Auk þess reyndust aðrir gallar á
nýja kerfinu. Auðugir menn fengu lán með niðurgreidd-
um vöxtum. Nú hefur Jóhanna orðið félagsmálaráð-
herra. Hún lamdi fram samþykkt frumvarps síns með
litskrúðugum hætti. Jóhanna sætti andstöðu Alexand-
ers Stefánssonar, fyrrum ráðherra þessara mála. Hann
hafði harma að hefna vegna fyrri gagnrýni Jóhönnu.
En vandinn var, að frumvarp Jóhönnu var lítils virði.
Það lappaði lítillega upp á fyrra kerfi en bætti það ekki
nægilega. Frumvarp Jóhönnu var að mörgu illa gert.
En ráðherranum þótti mikið við liggja. Hún fór jafnvel
í verkfall gagnvart ríkisstjórninni til að fá húsnæðis-
frumvarpið samþykkt. Það var sérstæð framkoma í
stjórnarsamstarfi og sýndi nokkuð um samkomulags-
leysið í stjórninni. Eftir samningamakk og hrossakaup
hefur þetta frumvarp verið samþykkt. Frumvarpið var
lagað í meðförum. En hlutur íbúðarkaupenda er áfram
slæmur.
Jóhanna vildi, að lögin veittu heimild til að hafa vexti
lántakenda húsnæðislána mismunandi eftir getu lántak-
enda. Strax var ljóst, að mismunandi vextir með þessum
hætti yrðu ófærir. Raunar var engin viturleg leið til að
skipta lántakendum í hópa eins og ráðherrann vildi. Sem
betur fer hefur nú verið fallið frá því að hafa þessa vexti
mismunandi.
Annað atriði í frumvarpi Jóhönnu var, að synja
mætti um lán, ættu umsækjendur mikla íbúðareign fyr-
ir. Það hefur orðið að lögum. Um slíkt má segja, að
auðugir aðilar eiga ekki að njóta niðurgreiddra vaxta
frá húsnæðiskerfinu.
Enn sitja íbúðarkaupendur með sárt ennið. Þannig
mun kerfið aldrei standast. Hverfa á frá þessu kerfi og
taka upp annað betra.
Til dæmis yrði það kerfi betra, sem Júlíus Sólnes og
aðrir þingmenn Borgaraflokksins hafa lagt til. Þar er
reiknað með, að tekið verði upp tvöfalt húsnæðislána-
kerfi. Ríkið sæi framvegis aðeins um lánveitingar til
bygginga með félagsleg markmið og til þeirra, sem
byggja eða kaupa sína fyrstu íbúð. Þetta yrði minni-
hluti íbúðarkaupenda. Aðrir skiptu við húsbanka. Gert
er ráð fyrir, að bankarnir, tryggingafélög, hagsmuna-
samtök launþega og lífeyrissjóðirnir komi upp slíkum
sjálfstæðum húsnæðislánastofnunum eða húsbönkum.
Þar gætu menn fengið lán til langs tíma. Þetta er ein-
mitt það, sem hefur skort, þegar um ræðir mikinn hluta
íbúðarverðs. Slíkt kerfi yrði eðhlegt og mundi leysa
vandann. Bent er á langa reynslu nágrannaþjóða, svo
sem Dana. Ógöngur eins og hér eru fyrirfmnast þar ekki.
Haukur Helgason
iuvy
PMTacnwftW
VITASTIG 15.
J.Í60Í0.960M-
FASTEIGNASALAN
‘'■nm

. 7-4 i

I=r.l446A/
dÚNSSON
„Umræða um fasteignamiölun hefur verið neikvæð“, segir í greininni.
Tímamót í fast-
eignamiðlun?
Frá næstu áramótum munu fast-
eignasalar starfa eftir nýjum
lögum. Þess er aö vænta að þjón-
usta þeirra breytist í kjölfarið.
Fasteignasölum mun vafalaust
fækka og þær sem eftir verða veita
kaupendum og seljendum fasteigna
betri þjónustu en við höfum átt að
venjast. í kjölfarið er sennilegt að
fólk beri meira traust til fasteigna-
sala en áður.
Lítið traust
Fólk ber ekki mikið traust til fast-
eignasala hérlendis. Það er ekki að
ástæöulausu. Umræöa um fast-
eignamiðlun hefur verið neikvæð.
Árlega hafa fjölmiðlar flutt fréttir
af ákærum sem menn hafa hlotið
fyrir misferli í fasteignamiðlun.
Kaupendur eru almennt á varð-
bergi gagnvart fasteignasölum.
Annar hver kaupandi telur þjón-
ustu fasteignasala vera lélega.
Einungis 12% af öllum kaupendum
telja sig hafa fengið mjög góða þjón-
ustu við fasteignakaup. Erlendis er
þessu ekki þannig farið. í Dan-
mörku hafa hliðstæðar kannanir
tii dæmis leitt í ljós að kaupendur
eru undantekningarlítiö ánægðir
með þjónustu fasteignasala. Margir
fasteignasalar hafa verið óánægðir
með þetta ástand. Þeir telja að fáir
einstaklingar hafi komið slæmu
orði á fasteignamiðlunina í heild.
Taka verður undir það sjónarmið.
Dýr fasteignamiðlun
Fasteignamiðlun á höfuðborgar-
svæðinu er dýr. Þóknun fasteigna-
sala er þó með því lægsta sem
þekkist. Þjónusta þeirra stenst hins
vegar ekki samanburð við það sem
gerist í öðrum vestrænum ríkjum.
Hér er ekki við fasteignasalana að
sakast. Fyrjrtæki, sem stunda fast-
eignamiðlun, eru of mörg. Talið er
að á höfuðborgarsvæðinu séu 50 til
60 fasteignasölur. Þær skipta ár-
lega á milli sín sölu á 3.500 eignum.
í hlut hverrar fasteignasölu koma
samkvæmt þvi tæplega 70 eignir.
Umsvif fyrirtækjanna eru meiri en
fjöldi seldra eigna gefur til kynna.
Algengt er að húseigandi feli 4 eða
5 fasteignasölum að selja íbúð sína.
Margir bjóða samtímis eignina til
sölu og auglýsa hana. Einn þeirra
fær sölulaunin. Fróöir menn telja
að þriðjungur af vinnu fasteigna-
sala fari í að auglýsa og kynna
eignir sem aðrir selji. Þessu verk-
lagi fylgir mikill auglýsingakostn-
aður. Fyrir fáum árum var talið að
nálægt 30% af tekjum dæmigerðrar
fasteignasölu færu í auglýsinga-
kostnað. Til marks um auglýsinga-
flóðið má nefna að hver íbúð, sem
seld er á höfuðborgarsvæðinu, er
til jafnaðar auglýst 20 til 25 sinnum
í Morgunblaðinu.
Ólík fyrirtæki
Því hefur verið haldið fram að
allt að því önnur hver starfandi
KjaUarinn
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
fasteignasala uppfylli ekki laga-
kröfur. Þær séu „leppaðar“ eins og
sagt er. Fasteignasali, sem skráður
er fyrir „leppaðri" fasteignasölu,
kemur í raun ekki nálægt starfsemi
hennar. Hann lánar hinum raun-
verulegu eigendum nafn sitt og
þiggur hluta af sölulaununum fyr-
ir. Stundum aðstoðar hann þó við
skjalagerð. Fasteignasölurnar eiga
flestar lítið annað sameiginlegt en
nafnið. Mikill munur er á einstök-
um fyrirtækjum. í könnun, sem
gerð var á þjónustu fasteignsala,
gáfu kaupendur fasteignasölum
einkunn fyrir veitta þjónustu. Met-
in voru sjö atriði sem skipta miklu
máli við húsnæðiskaup. Eins og
lesa má úr svörunum var könnun-
in mjög neikvæð fyrir fasteigna-
sala.
Þjónusta Fj. kaupenda
A. Mjög góð 12%
B. Góð 40%
C. Léleg 20%
D. Mjög léleg 20%
E. „Engin þjónusta" 8%
Meira en fjóröa hver fasteignasala
hefur hlotið einkunn D eða lægri.
Það er falleinkunn í skólakerfmu.
Ný lög taka gildi
um áramótin
Árið 1984 beitti Alexander Stef-
ánsson félagsmálaráöherra sér
fyrir því að lög um fasteignasölu
voru endurskoðuð. Inn í endur-
skoðuðu lögin komu nýmæli sem
ætlað er að koma betra lagi á fast-
eignamiölunina. Frá næstu ára-
mótum munu fasteignasalar starfa
eftir þessum lögum. Mesta athygli
hefur þaö ákvæði í lögunum vakið
sem skyldar fasteignasala til að
leggja fram tryggingar til að mæta
skaða sem þeir kunna að valda við-
skiptavinum sínum. Talið er líklegt
að ákvæðið haldi mönnum frá fast-
eignasölu sem ekki njóta trausts í
fjármálum. Fjárhæð tryggingar-
innar er allhá. Hún hefði nægt til
að bæta tjón fasteignakaupenda
sem hðið hafa fyrir mistök fast-
eignsala undanfarin ár. Sama máli
gegnir um þá sem orðið hafa fórn-
arlömb fjárglæframanna.
Ajlar eignir í einkasölu?
í lögunum er einnig það nýmæli
að eftirlit með starfi fasteignasala
verður í höndum dómsmálaráðu-
neytisins í stað lögreglustjóra eins
og nú. Það mun skapa aukið að-
hald. Frá áramótum verða allir að
standast próf áður en ráðuneytið
veitir þeim leyfi til að reka fast-
eignasölu. Prófið á að tryggja að
ekki stundi aörir fasteignamiðlun
en hafa til þess þekkingu. í lögun-
um er einnig tekið fram aö seljandi
og fasteignasali skuli gera sín á
milli skriflegan samning um sölu
eignar. Það hefur ekki verið al-
menn regla hér á landi. Þá er
fasteignasala heimilt að taka gjald
fyrir að skrá íbúð á söluskrá og
látá seljanda greiða fyrir auglýs-
ingar. Ekki er ósennilegt að þetta
fyrirkomulag hafi í för með sér að
eignir verði í auknum mæli teknar
í einkasölu.
Byiting í fasteignamiðlun?
Flest bendir til þess að nýju lögin
muni hafa í fór með sér umtals-
verðar breytingar á fasteignamiðl-
un. Kaupendur og seljendur munu
framvegis njóta meira öryggis en
verið hefur. Þjónusta fasteignasala
mun batna þegar farið verður eftir
ákvæðum nýju laganna. Fyrirtækj-
um, sem stunda fasteignamiðlun,
mun sennileg fækka um þriðjung
á fáum árum. Það mun koma þeim
aðilum til góða sem eftir standa.
Öflugustu fasteignasölurnar munu
auka veltu sína og styrkjast. Hinar
svonefndu „leppuðu“ fasteignasöl-
ur munu leggjast niður. þegar
fasteignasölum fækkar og fleiri
eignir verða seldar í einkasölu má
vænta þess aö minna verði auglýst
en nú gerist. Það fé, sem þannig
sparast, mun nema tugmilljónum.
Fasteignasalamir geta notað það
til að bæta þjónustu á öðrum svið-
um.
Stefán Ingólfsson
„Fasteignasölurnar eiga flestar lítið
annað sameiginlegt en nafnið. Mikill
munur er á einstökum fyrirtækjum.“