Alþýðublaðið - 05.05.1968, Blaðsíða 2

f

EQgMfcl)
Rltstjórar: Kristján Bersi Ólafsson (áb.) og Benediict Gröndal. Símar: 14900 —
14903. - Auglýsingasími: 14906. — Aðsetur; Alþýðuhúsið við Hverfisgötu,
Reykjavík. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Sími 14905. — Áskriftargjald kr.
120,00. — I lausasölu kr. 7.00 eintakið. — Útgefandi: Nýja útgáfufélagið M.
PARÍS
Ófriðurinn í Vietnam hefur
geisað allt frá lokum heims-
Styrjaldarinnar. Fyrst áttust við
hinir gömlu ráðamenn austur þar,
Frakkar, unz þeim var öllum lok
ið og saminn var friður í Genf.
Upp úr því hófst síðari styrjöldin
í landinu, og voru Bandaríkja-
menn dregnir inn í hana í vax-
andi mæli unz þeir voru búnir að
senda hálfa milljón manna til
landsins. . '
Bandaríkjamenn hafa eina af-
sökun fyrir afskiptum sínum af
þessu máli. Þeir telja, að
þarna sé kommúnisminn að
teygja arma sína yfir enn eitt
land, og verði það látið gott heita,
muni röðin fyrr en varir koma að
næstu löndum, Laos, Thailandi,
Cambodu, Birma og Malaya.
Nú munu vera mjög skiptar
skoðanir um þetta atriði. Er bent
á deilur kommúnistaríkjanna inn
byrðis, ekki sízt milli Kína og
Sovétríkjanna. Munu Vietnamar
ekki vera sérstaklega hrifnir af
Kínverjum og því ekki líklegir
til að hallast að þeim í stjórnmál
um. Halda margir fram, að Viet
nam muni síður en svo ganga
erinda Kínverja, heldur verða
eins sjálfstæðir og þeim er unnt,
ef þeir fá að ráða sinni eigin
stefnu í framtíðinni.
Bandaríkjamenn hafa nú valið
þá skynsamlegu leið að leggja
niður loftárásir á Norður-Viet-
nam og bjóða til friðar. Er það
sýnilega ósk Johnsons forseta að
koma á friði og stöðva ófriðinn í
landinu, og mun þeirri stefnu
hans verða fagnað um allan heim.
Ef til vill hefur Johnson ekki
gætt orða sinna, er hann sagði,
að hann mundi vilja ræða við full
trúa Norður-Vietnam hvar sem
er og hvenær sem er. Við nánari
athugun hlýtur hver maður að
sjá, að það stenzt ekki. Rétt er að
velja stað fyrir friðarsamninga
þannig, að báðir aðilar telji að-
stöðu sína þar sæmilega við un-
andi. Þetta þýðir, að í viðkomandi
borg séu sendiráð frá báðum að-
ilum og helzt frá þeim þjóðum
öðrum, sem hafa tekið þátt í á-
tökunum í Vietnam.
París uppfyllir þessi skilyrði.
Sú borg er mjög vel til þess fall
in að hýsa friðarsamninga og ber
að vona, að vel muni ganga og
að friður verði saminn áður en
langt líður. Takist að leysa þessa
deilu, er ástæða til að ætla að
mörg önnur deilumál verði talin
leysanleg og að friðvænlegra
verði um alla 'veröld. Mannkyn-
ið þráir frið.
Heimurinn og frægðin
Alkunna er það að menn
leggja einatt mikið upp úr
frama sem þeim hlotnast; verða
sumir ókvæða við ef þeim
bregzt einhver sá framavott-
ur sem þeir töldu sér vísan
eða verðskuldaðan. Slíks eru
mörg dæmin, t.a.m. meðal rit-
höfunda, og hefur mátt sjá
vott til þess í dagblöðum und-
anfarið. Einkennilegra er þó
þegar almennir lesendur iaka
að dæma höfunda eftir
meintri „frægð“ þeirra. Úg
þekki dæmi þess að lesandi
spurði hvort nokkuð væri að
marka tiltekna bókmenntasögu
erlenda - úr því hvorki Hall-
dór Laxness né Gunnar Gunn-
arsson væru nefndir þar á
nafn.
íslenzkir höfundar sem skrif
uðu á dönsku framan af þess-
ari öld, Jóhann Sigurjónsson,
Gunnar Gunnarsson, Guðmund
ur Kamban, hafa löngum ver-
ið „heimsfrægir“ menn hér á
landi. „Hann ætlaði sér aldrei
lítinn hlut og tókst á skammri
ævi að verða eitt fremsta leik
ritaskáld álfunnar“, segir í
nýlegri grein um Jóhann Sig-
urjónsson, og við svipaðan tón
hefur stundum kveðið um
Guðmund Kamban. Slíkt mat
-
£ 5 . maí 1968 —
á Jóhanni Sigurjónssyni hlýt-
ur að vísu að byggjast á öðru
en ,,frægð“ hans erlendis, og
þarf við annarskonar röksemda
færslu, en engu að síður er
ekki grunlaust að menn haldi
hann ennþá alþekktan og um-
talaðan höfund erlendis. Sann
leikurinn er sá að Jóhann Sig
urjónsson komst til skjótrar,
en skammvinnrar, frægðar í
Evrópu eftir frumsýningu
Fjalla-Eyvinds í Kaupmanna-
höfn 1912; var leikurinn á
næstu árum þýddur og leik-
inn í Noregi, Svíþjóð, Þýzka-
landi, Bretlandi, Frakklandi
og e.t.v. víðar, en ekki fara
sögur af því að nokkrum
manni þar í löndum hafi dott
ið hann í hug síðan; Galdra-
Loftur, sem með rökum má
telja ,,bezta“ leikrit Jóhanns
Sigurjónssonar, fékk aldrei
KJALLARI
neitt sambærilegan frama.
Guðmundi Kamban, sem lík-
lega var til muna metnaðar-
gjarnari höfundur en Jóhann,
varð mun minna ágengt; ýms-
ar sögur Gunnars Gunnarsson-
ar voru hinsvegar þýddar
víða milli styrjaldanna, eins
og sjá má í bókaskrá Haralds
Sigurðssonar með ritsafni
Gunnars, og var hann án efá
víðlesnastur þessara höfunda.
„Heimsfrægð" er að sjálf-
sögðu landfræðilegt hugtak
og verður mæld og talin í töl
um, fjölda þýðinga og útgátu
fjölda erlendis; raunar virðist
þá „heimurinn“ oftast einskorð-
aður við evrópskt menningar-
svæði. Formlega viðurkenning
og bréf upp á slíka frægð fá
menn með nóbelsverðlauniun
— og eru höfundar eins og
Pearl S. Buck, Karl Gjellerup,
Maurice Maeterlinck til vitn-
is um langlífi þeirrar frægð-
ar. En það kann að vera metn
aðarsjúkum rithöfundum hér
á landi lærdómsríkt að HaH-
dór Laxness,. sem einn hefur
óvefengjanlegt bréf upp á
frægð sína„ kaus að skrifa á
íslenzku á tíma þegar virtist
völ betri kosta, og fékk
frama sinn beinlínis á þeim
forsendum. Þó það komi
ekki ,,frægð“ hans við
má ekki gleyma hlutdeild
hans í almennu íslenzku menn
ingarlífi, og baráttu, fram að
nóbelsverðlaunum. Lúsa-Kilj-
an verður ekki aðgreindur frá
Halldóri Laxness, hvað sem
segir í íslendingaspjalli og
Reykj avíkurbréf um.
En afkáralegt er hitt, þegar
höfundar sem fengið hafa vin-
gjarnlegan ritdóm, þýdda smá
sögu, leikinn útvarpsleik eða
jafnvel gefna út eftir sig bók
einhverstaðar erlendis, telja
sér það til varanlegri vegs-
auka en viðtökur bóka sinna
heima fyrir. Þeim væri
nær að hugsa um það sem þeir
eru og gera sjálfir. Þar á móti
mættu lesendurnir láta sér í
léttara rúmi liggja frama
fréttirnar, þó þeim sé haldið
á loft í blöðunum, en skeyta
meir um það sem þessir sömu
menn eru að skrifa. — ÓJ.
VIÐ
MÖT—
MJLPM
Áhugafótk um
innlendan iðnað
SVO SEM kunnugt er af frétt
um stendur nú yí'ir í Reykjavík
kynningr á íslenzkum iffnaði á
vegum Landssambands iffnaffar
manna og Fclags íslenzkra iðn
rekenda í því skyni aff örfa á-
huga fyrir og sölu innlendra
iðnvara. Þaff er óþarfi aff taka
þaff fram - enda alkunna - að
hver sú þjóff sem varffveita vill
sjálfstæffi sitt og sjálfsforræffl
verffur aff styffjast aff einhverju
- ogr helzt aff verulegru Ieyti - viff
sinn eigln iffnaff. Þaff hlýtur
ávallt að sk'fcna óheillavænlega
þróun þegar of mikiff er flutt
inn utanlands frá - enda höfum
viff fslendlngar m.a. fengiff aff
súpa af því seyffiff aff undan-
förnu!
— O —
MÉR og fleirum hefur oft
blöskraff þaff, hve ýmslr íslend
ingar sýna litla þjóðhollustu i
jafnvel hversdagslegustu inn-
kaupum sínum. Þótt hægt sé aff
fá jafngóffa innlonda vöru fyrir
sama verff, lægra verff - effa
í örfáum tilvikum örlítiff
hærra verff - teknr fólk erlendu
vöruna fram vfir há innlendu!
Þaff getur eHó veriff aff til þess
liggí ávallt fiiótfærni - heldur
hrel^leea ^iriinínirolevd, hugs-
analeti og sá fádæma skortur á
þegnskap sem ég nefndi í upp.
hafi. Fámenn hiéff eins og við
g“t.ur ekki hagaff sér eins og
óhroskaffír ungHngar á öllum
sviffum! Meira aff segja hinar
annálnffu íslenzku fvrirmyndar-
húafrevjur virffast hér ekki
barnanna beztar!
— O —
, --------------—^
AT.T.S fvktt?, LÖNGU
las ég um þaff fregn í blaffl
3« Ú<5 í Fnglnnffi . „„ Fmglcnd
,v» rrnr hef, o* n„Hn„f«rJ,u átt
viff efnahagsörffugleika aff stríffa
eins nir . hafi verf* mvn,daff
ur félaerccV-nun 1.ióAiT,n||s Qg.
hugsandl fólks er hcfffj þaff aff
markmiffi sínn. aff félagsmenn
kevntu og úthrelffdu innlend
a„ iffnvarníng í sfaff erlends.
Mér hefnr eft orffiff hngsaff til
hess síffan hvnrf eklifc væri upp
lao-t _ ng ra'inar nauffsvnlegt -
aff ctefna t-T sliks áhugamanna-
félaos hér á landi. Veit ég, aff
iffnaffarmenn - sem atvinnii og
lífcframfaeri hafa af innanlands
Iffnaffi - og iffnrekendur - sem
Framhald á bls. 14.
ALÞÝÐUBLAÐI9