Dagur - 10.11.1990, Blaðsíða 5

Laugardagur 10. nóvember 1990 - DAGUR - 5
Kjaramál sjómanna:
Helgreipar Saddams
lækka skiptaverðið
Sjónicnn telja Vcstljarðasamkoniulagió skrcf í áttina, cn krafa þeirra cr að
hætt verði að miða kjör þcirra við olíuvcrð.
um 40%. Þetta stafar af því að
álagning olíufélaganna er föst og
eykst því ekki hiutfalíslcga miðað
við hækkun á meðalverði í birgð-
um, þó að hún hækki eitthvað.
Jafnframt kemur þróun á gengi
dollars þarna inn í. en við síðustu
verðlagningu var gengi eins doll-
ars miðað við 60,12 kr. en nú er
miðað við gengi 57,18 kr. og því
er hækkunin minni en ella hefði
orðið. Lækki hins vegar gengi
krónunnar gagnvart dollar getur
olíuverö hækkað án þess að það
hafi áhrif á skiptakjör sjómanna
ef þannig er ástatt.
Til viðbótar þessu tvennu getur
síöan innkaupareikningurinn fyr-
ir gasolíu haft áhrif. Þegar síðast
var verðlagt var þó ekki gert ráð
fyrir innstreymi inn á innkaupa-
reikninginn og þaö er heldur ekki
gert nú. í báðum tilvikum er því
verðlag miðað viö að hvorki
greiðist inn eða út úr innkaupa-
reikningnum. Öll þau atriði sem
að ofan eru nefnd valda því að
hlutfallið milli þess sem útgerðin
ber annars vegar og þess sem
sjómennirnir bera hins vegar get-
ur verið breytilegt eftir því
hvernig stendur á.
Híifa verður þó í huga að
hækki olían enn frekar en orðiö
er, scm allt útlit er fyrir, tekur
útgerðin alla þá hækkun á sig.
Skiptaverð til sjómanna hefur
náð botni og því mun hlutur
útgcrðar í frekari olíuverðshækk-
un stækka ört.
Olíuverðstengingin nær yfir
allar veiðar nema þegar sigll er
með aflann á erlenda markaði.
Skiptaverð til sjómanna miðast
viö meðalverö í gasolíubirgöum
olíufélaganna, sbr. lög nr. 21/
1987. Sú olíuverðsviðmiðun scm
var í gildi 1. október 1990 er
eftirfarandi:
Mcðalverö í birgöum skiptavcrö
undir 157,00 $fob/tonn 76%
157 -168,99 $fob/tonn 75%
169 -180,99 $fob/tonn 74%
181 - 192,99 $ fob/tonn 73%
193 - 204,99 $fob/tonn 72%
205 - 216,99 $ fob/tonn 71%
217 ogyfir 70%
Ifrétt sem birtist í Degi undir fyrirsögninni „Akvöröunin er
stór en tekin af fáum,“ sem fjallar um felldan kjarasamn-
ing Landssambands íslenskra útvegsmanna og Farmanna- og
fiskimannasambands íslands, sagöi Sverrir Leósson, formað-
ur Útvegsmannafélags Norðurlands: „FFSÍ felldi samning-
ana. Allur íslenski fiskiskipaflotinn fer í land og þjóðlífið
mun lamast strax eftir 20. nóvember verði ekki samið. Ef hið
boðaða verkfall skellur á, þá verður það langt og svartnætti
verður ríkjandi í þjóðlífi okkar íslendinga. Já, málið er alvar-
Iegt.“
FFSÍ hefur fellt gerðan kjara-
samning og verkfall skellur á 20.
nóvember. verði ekki samið.
„Málið er hjá sáttasemjara og
ekki verður boðað til samninga-
fundar nema báðir aðilar æski
þess, eöa forsendur breytist.
Málið er í hnút," er haft eftir
framámanni innan LÍÚ, en á
sama tíma ná Vestfirðingar sam-
komulagi. Samkomulag á Vest-
fjörðum er ekkert nýtt fyrir-
brigði. Vestfirðingar hafa oftast
samið einir og sér og náð betri
samningum en heildarsamtök
sjómanna. En skoðum baksvið
þessara kjaradeilna.
I janúar 1987 stóðu sjómenn í
kjarasamningum við útvegs-
menn. Verkfall hófst 15. janúar
1987. Þann 13. janúar varð til
frumvarp til laga sem stöðva átti
aðgerðir sjómanna, banna verk-
fall og festa kjarasamninginn
með 71% skiptaverði fyrir öll
skip sem lönduðu ferskum afla.
Undir þessum þrýstingi voru sjó-
menn knúðir til þess að finna
lausn. Þá varð til samningur um
samtengingu olíuverðs í birgðum
olíufélaganna og skiptaverðs
milli sjómanna og útgerðar. Val-
in var viðmiðun í dollurum. Síð-
an þá hefur gengi dolíarans fallið
verulega, miðað við aðra helstu
gjaldmiðla.
Sjómenn sögðu upp samning-
um frá 15. janúar 1987 miðað við
1. desember 1988, þegar samn-
ingstímanum lauk. Sjómenn
settu þá fram kröfur um leiðrétt-
ingu á skiptaverðstengingunni
ásamt tillögum um margskonar
breytingar á samningnum. Samn-
ingaþófið stóð til 5. júní 1989 án
þess að lagfæringar næðu fram að
ganga. Þá var gerður samningur
scm framlcngdi síðast gildandi
samning svo til óbreyttan til 31.
desember 1989 og féll þá santn-
ingurinn úr gildi án uppsagnar.
19. október sl. gerðu LÍU og
FFSÍ með sér kjarasamning sem
fól í sér hliðstæðar breytingar í
kauptryggingu og í kjarasamn-
ingi milli ASÍ og VSÍ, sem gerður
var I. febrúar 1990. Tvö atriði
voru þó til hagsbóta. Það fyrra
var hækkun tímakaups og hið
síðara er viðurkenning á 10%
frystiálagi til áhafna á togbátum
stærri en 150 brl., sem frysta afl-
ann um borð. Olíuverðsviðmiðun
í ákvæði um skiptaverö hækkaði
um 8 dollara pr. tonnið, sem
breytir þó ekki skiptaverðshlut-
fallinu eins og staðan er í dag.
í frétt í Degi 23. október sl.
stendur: „Farmanna- og fiski-
mannasamband íslands og Lands-
samband íslenskra útvegsmanna
liafa gert með sér samning um
kaup og kjör yfirmanna á fiski-
skipaflotanum. Atkvæðagreiðslu
um santninginn lýkur 3. nóvem-
ber." Atkvæðisrétt unt samning-
inn höfðu 2800 félagsmenn FFSÍ,
en aðeins 37% kusu. Samningur-
inn var felldur með 526 atkvæð-
um gegn 413 og til verkfalls kem-
ur 20. nóvember náist ekki samn-
ingar. Samningurinn sem var inn-
an þjóðarsáttar var fclldur. En
hvert er bitbeinið? Olíuvcrðsteng-
ingin.
Vcgna þess ástands sem ríkir
við Pcrsatióa hefur olían hækkað
að undanförnu og það hefur áhrif
á skiptaverðið. Við þá olíuverðs-
hækkun sem tók gildi i. október
lækkaði skiptaverð til sjómanna.
Meðalverð gasolíu í birgðum
olíufélaganna var 1. júlí 1990
148,48 dollarar fob/tonn en var
hinn 1. október komið í 250,44
dollara fob/tonn, sem þýðir að
skiptaverð lækkar allvcrulega
sem sjá má af töflunni.
Samkvæmt yfirliti frá Þjóð-
hagsstofnun er olíukostnaður
útgerðar 3.415 millj. kr. fyrir
hækkun olíunnar nú um mánaða-
mótin. Aflahlutir eru 11.700
millj. kr. fyrir hækkun. Olíuverð
til fiskiskipa hækkar um 40‘X) nú
og er olíuverð í birgðum 250,44
dollarar fob á tonnið. Þcssi
hækkun á olíunni hækkar olíu-
reikning útgerðar um 1.366 millj.
króna. Þar af bera sjómenn 810
millj. kr. í lækkuðum aflahlut,
þegar tillit hefur verið tekið til
þess að skiptaverð vegna siglinga
skerðist ekki vegna olíuvcrðs-
breytinga. Þannig cr kostnaðar-
auki útgerðar 556 millj. kr. Sjó-
rnenn bera því um 60% af hækk-
uninni en útgerð 40%.
Taka veröur þó tillit til þess aö
meðalverð í birgöum hækkar um
69% frá síðustu vcrðákvörðun
eða úr 148,48 dollurum fob/tonn
í 250,44 dollurum fob/tonn. Verð
til útgerðar hækkar hins vegar
Sjómenn vilja í þ'essari stöðu,
sem nú er, la leiöréttingu á þcim
viðmiðunum sem nú gilda varð-
andi skiptaverð.
„Menn geta alltaf deilt um
kaup og kjör. Sé litið til ársins
1990, þá hefur það verið
hagstætt. Afurðaverð á botnfisk-
tegundum hefur verið gott og
sjómenn hafa notiö góðs af.
Afuröavcrö hjá sjómönnum hef-
ur hækkað um 30% síöan um síð-
ustu áramót. Þess vegna skýtur
þaö skökku viö aö blásiö sé til
verkfalls nteð þessari hörku. Eins
þykir mér ekki rétt að boða til
verkfalls þar sem kosningaþátt-
takan var ekki mciri og samning-
urinn var felldur með svo litlum
mun. Þegar verklallsvopninu er
bcitt þyrftu að vcra lágmarks-
kröfur um kosningaþátttöku,
segjum 60%sagði Sverrir
Leósson, útgerðarmaður á Akur-
eyri og formaður Útvegsmanna-
félags Norðurlands í samtali við
fréttamann Dags. Þann 5. októ-
bcr sl. er haft eftir Kristjáni
Ragnarssyni, formanni Lands-
sambands íslenskra útvegsmanna
í DV: „Við munum ekki semja
upp á lækkun olíuverðstenging-
arinnar. Við höfum samiö við
FFSÍ og þeir felldu þann
samning. Þeir hafa boðað verk-
fall og þeir verða aö taka
afleiðingum gerða sinna og svipta
þar með fjölda vcrkafólks atvinn-
unni fyrir jólin. Sjómenn Itaía
fengið meiri hækkanir en allir
aðrir launþegar á þessu ári.
Afuröaverö hjá sjómönnum hef-
ur hækkaö um 30 prósent síðan
urn áramót og þó af því gangi
núna átta prósent er það ekkert
til að kvarta undan. Sjómenn eru
ráðnir upp á hlutaskipti þeir eru
því ekki eins og venjulegir
launþegar. Þeir eiga hluta af
aflanum nteð okkur og þar með
hluta af kostnaðinum."
Og mitt í þessum yfirlýsingum
sentja Vestfirðingar. Samningur
er gerður milli annars vegar Skip-
stjóra- og stýrimannafélagsins
Bylgjunnar og hins vegar Útvegs-
mannafélags Vestfirðinga, um
framlengingu á síðast gildandi
kjarasamningi aðila dags. 15.
janúar 1987 sbr. samning dags.
20. júní 1989.
Þcssi samningur er í litlu frá-
brugðinn samningi þeim er felldur
var um síðastliðin mánaðamót.
Breytingin kemur fram í 2. grein
samningsins þar sem stendur:
„Frá 1. nóvember 1990 breytist
viðmiðunin til lækkunar skipta-
verðmætishlutfalls skv. 3. málslið
I. mgr. á þann hátt að hlutfalls-
talan lækki um eitt prósentustig
fyrir hverja 14 Bandaríkjadala
hækkun á birgöaverði gasolíu
umfram 151 Bandaríkjadollar á
tonn fob." Þessi grein er frá-
brugðin samsvarandi grein í
fcllda samningnum þannig að í
stað 19. október 1990 stcndur nú
I. nóvember 1990 og fyrir hvcrja
12 Bandaríkjadala hækkun á
birgðaverði gasolíu uinfram 153
Bandaríkjadali á tonn fob stend-
ur nú. lyrir hverja 14 Bandaríkja-
dala hækkun á birgðaveröi gas-
olíu umfram 151 Bandaríkjadoll-
ar á tonn fob. Jafnframt brcyt-
ast dagsctningar, en samningur-
inn gildir til 31. ágúst 1991 í stað
15. september 1991. Samnings-
aðilar skuldbinda sig til að hafa
tekið afstöðu til samningsins cigi
síðar en þriðjudaginn 13.
nóvember 1990.
„Vonandi verður Vestfjarða-
samkomulagiö samþykkt. Sam-
komulagiö er þess eölis að sátta-
semjari hefur boðaö til fundar í
Reykjavík ntcð LÍÚ og FFSÍ.
LÍÚ hcfur boöið FFSI kjara-
samning svipaðan þeint sem
gerður var fyrir vestan. Forráða-
menn félaganna sitja á fundum
en samningar hafa ekki tekist.
Sáttafundur cr boöaður í dag.
laugardag, cn hvað veröur veit
enginn. Menn eru ekki bjartsýn-
ir. Við vcrðuni að ná áttum,
togara- og bátaflotinn getur ekki
siglt í land. íslenskt þjóðlíf þolir
ekki slíkt," sagöi gamall togara-
maður af Norðurlandi.
„Vestfjarðasamkomulagið er
skref í áttina, en við sjómenn
viljunt fá olíverðsviðmiðunina
burt. Hún á'engan rétt á sér. All-
ar forscndur eru breyttar frá því
sent var þegar henni var komið á.
Ef við fengjum í samningana að
útgcrðinni væri óheimilt að taka
meir en næmi olíuverðshækkun-
inni, þá myndi málið horfa allt
ööruvísi við. Sjómönnum finnst
afar ócðlilegt að útgerðin geti
hagnast um margar milljónir á
því að olían hækki. Þetta verður
það mál sem tekist verður á um í
samningum. Útgerðarmenn hafa
gengið á hlut okkar sjómanna,"
sagði Guðjón Sigtryggsson, skip-
stjóri á Örvari HU-21 frá Skaga-
strönd. ój