Dagur - 12.12.1991, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 12. desember 1991 - DAGUR - 7
kall til auðæfa (ef til eru) sem
liggja miklu nær öðrum löndum
en okkur. Það er líka vandséð
hvað langsótt rök fyrir jarðfræði-
legum skyldleika landgrunna
(eða rök fyrir skyldleika botnlaga
á milli „Rokksins“ og Atlants-
hafshryggjarins við berggrunn
íslands) hafa að gera með nýt-
ingu auðlinda. Pað má líka líta
svo á að sumar auðlindir geti ver-
ið alþjóðlegar eða jafnvel ónýt-
anlegar, þó ekki væri nema vegna
umhverfisþátta. Á hinn bóginn
má svo benda á að Bretar hafa
ekki haft siðferðilegan rétt til að
helga sér „Rokkinn" og þar með
heldur ekki sérstakan rétt til auð-
linda þar. Einnig kann að vera
farsælast að deila auðæfum milli
kröfuaðila ef lega í efnahagslög-
sögu er ekki ákvarðandi eða
auðlindin er ekki langt utan lög-
sögunnar. Þá getur vel verið að
fleiri þjóðir hafi einhvern ítöku-
rétt til viðbótar þeim þremur sem
um málið þinga. Ef farið væri í
saumana á efnahagsmálum í
þjóðlöndunum sem næst liggja
„Rokkinum" væru það vafalaust
írar sem hefðu mesta þörf fyrir
ávinning af olíu- eða gasvinnslu
þarna úti í hafsauga.
Á næstu 5-10 árum mun koma
í ljós hvort olíu- eða gaslindir er
að finna við Jan Mayen, undan
Norðausturlandi eða á Hatton-
Rockall-svæðinu. Líkurnar eru
fremur litlar ef raunsæi er beitt.
Setlög milli Austur-Grænlands
og íslands eru heldur ekki líkleg
uppspretta gass eða olíu.
y.
Þegar á allt er litið teljast varla
miklar líkur á að íslendingar
hefji nokkurn tíma vinnslu elds-
neytis úr jarðlögum á sjávar-
botni. Nokkur svæði koma til
greina sem olíu- eða jarðgas-
svæði, flest alllangt frá ströndum
landsins. Það er fremur dýrt að
leita af sér allan grun og sam-
vinna við önnur ríki er þar óhjá-
kvæmileg, hér eftir sem hingað
til. Kolvetniseldsneyti er ekki
umhverfisvænt og mætti því
íhuga hvort fjármunum til olíu-
eða gasleitar væri ekki betur eytt
í vinnslu vatnsorku og jarðhita-
orku, að slepptum athugununum
á Norðausturlandi, og svo til
undirbúnings vetnisframleiðslu
síðar.
Helstu heimildir:
A. I. Levorsen: Geology of Petroleum, New
York 1967.
Hagnýting orkulinda og landgrunnsins, Iðnaö-
arráðuneytið, Reykjavík 1991.
Karl Gunnarsson, Margrét Kjartansdóttir, Jón
Eiríksson og Leifur Símonarson: Rannsóknar-
borun í Flatey á Skjálfanda. Orkustofnun, OS-
84052/JHD-10, Reykjavík 1984.
Fyrsta bókín sem fjallar um
íslenska náttúru eins og hún er
- segir Sigmundur Ernir Rúnarsson, annar tyeggja höfunda bókarinnar
Hve hár er Hvannadalshnjúk-
ur? Viljum við eina milljón
ferðamanna? Hvað verður um
ísland? Á að leggja fleiri há-
lendisvegi? Hvað er segulsvið?
Geta steinar læknað?
Þetta eru sex af þrjátíu spurn-
ingum sem Ari Trausti Guð-
mundsson, jarðeðlisfræðingur,
spyr f bókinni „Úr ríki náttúr-
unnar“. Ari Trausti er annar
tveggja höfunda bókarinnar. í
upphafi hvers kafla hennar er
náttúrustemma eftir akureyrska
ljóðskáldið og fréttamanninn
Sigmund Erni Rúnarsson. Dagur|
truflaði Sigmund Erni í erli frétt-1
anna á Stöð 2 og spurði hann um
ástæður þess að þeir Ari Trausti
„rugluðu saman reitum“ á svo
óvenjulegan hátt.
„Við höfum oft rætt um það
inni í myndveri Stöðvar 2, á með-
an fréttirnar hafa verið að malla
út í loftið, hversu mikið umfjöll-
un um náttúruna hefur aukist í
fjölmiðlum. Þetta hefur að sama
skapi leitt til þess að umræða
fólks um ýmis náttúruleg fyrir-
bæri hefur aukist verulega. Það
var í þessu ljósi sem Ara Trausta
datt í hug að setja saman lista yfir
spurningar, sem hann hafði heyrt
hinn almenna borgara velta hvað
mest fyrir sér um náttúruna, og
leitast við að svara þeim. Ari
Trausti byrjaði að skrifa, en
fannst eitthvað vanta. Svo
skemmtilega vildi til að þann
sama dag hafði ég sent ljóð í
ljóðasamkeppni Dags og
MENOR, sem var einmitt nátt-
úrustemma. Þetta vakti forvitni
Ara Trausta og ég ákvað að
verða við beiðni hans um að ljóð-
skreyta bókina með slíkum nátt-
úrustemmum. Ég fékk efnisyfirlit
hennar í rassvasann og gekk svo
út í náttúruna og orti allan síð-
asta vetur og fram á haust. í milli-
tíðinni óx mér kraftur eftir að
ég varð hlutskarpastur í áður-
nefndri samkeppni Dags og
MENOR,“ sagði Sigmunundur.
Hann sagðist ekki vita til þess
að áður hafi komið út bók hér á
landi þar sem vísindum og ljóð-
um væri spyrt saman með þessum
hætti. „Vitaskuld hafa menn
skrifað um náttúruna og stuðst
við náttúrukvæði þjóðskálda, en
BÓKABÚÐ JÓNASAR
Of mikið
úrval
BQKABÚÐ
JONASAR
Hafnarstræti 108 Sími 96-22685
jííÍXxíLh
Höfundar bókarinnar Ari Trausti Guðmundsson, jarðeðlisfræðingur og Sigmundur Ernir Rúnarsson, Ijóðskáld og
fréttamaður.
þetta hefur ekki áður verið gert
meðvitað og planað fyrirfram."
Stuttar náttúrustemmur
Ljóð Sigmundar Ernis í bókinni
eru stutt og segja meira en mörg
orð. í upphafi 7. kafla bókarinn-
ar, þar sem Ari Trausti reynir að
svara spurningunni um af hverju
eldgos hefjist og hvenær þeim
ljúki, er eftirfarandi ljóð:
Duglega þrýtur fjallið
þolgæði
þar sem það situr á öld
og önd sinni.
Og í upphafi kafla um þá
spurningu, hvort gull sé að finna
á íslandi, er þetta ljóð:
Undir silfruðu bergi
ama geislar
fram aflágum degi
gylla snöggvast stein
uns skiptir.
„Það var misjafnlega erfitt að
yrkja þessi ljóð. Sum komu nán-
ast umsvifalaust. Önnur virtust
ekkert ætla að koma, samanber
áðurnefnt ljóð um eldgos í upp-
hafi 7. kafla. Þegar ég settist nið-
ur og ætlaði að byrja að yrkja um
eldgos, þá fékk ég strax á tilfinn-
inguna að það væri búið að segja
þetta allt áður. íslendingar hafa
mjög sterka mynd af eldgosi í
huganum og grípa einatt til
sterkra lýsingaorða þegar þeir
lýsa áhrifum eldgoss. Eg valdi því
þá leið að minnast ekki einu orði
á eldgos í ljóði sem fjallar um
eldgos," sagði Sigmundur.
Er ánægður með útkomuna
Hann fór ekki leynt með að hann
væri ánægður með bókina. „Það
hefur of mikið verið gert af því
að fjalla um íslenska náttúru með
fjálglegum hætti og hástemmdum
lýsingarorðum um hvað hún sé
fögur og ómenguð. íslendingar
eru að vakna upp við annan veru-
leika og hafa komist að raun um
að vandamál sem tengiast náttúr-
unni eru síst minni á Islandi en í
nágrannalöndum okkar. Þessi
bók er að mínu viti sú fyrsta, sem
fjallar um náttúruna á íslandi
eins og hún er í raun og veru, en
ekki eins og mönnum finnst hún
eiga að vera,“ sagði Sigmundur
Ernir.
Úr ríki náttúrunnar - náttúru-
stemmur er 250 blaðsíður og
ríkulega myndskreytt, bæði lit-
og svarthvítum myndum. Hverju
ljóði, í upphafi hvers kafla, fylgir
50-60 ára gömul ljósmynd úr
merkilegu ljósmyndasafni Guð-
mundar Einarssonar frá Miðdal
(föður Ara Trausta og Errós).
óþh
BÓKAÚTGÁFAN BÆR AUGLÝSIR:
Stefjabækur Ólafs Gíslasonar, Neðrabæ í Arnarfirði,
NÝJAR ÁTTIR '89, TYGIN NÝJU '90 OG ElTT TIGIÐ NÝ '91 FÁST í
BÓKAVERSLUN JÓNASAR, BÓKVAL OG KAUPFÉLAGI ÓLAFSFJARÐAR.
ÖÐRUVÍSI LJÓÐ, STUTT EN KRÖFTUG. LÍTIÐ í BÆKURNAR!
Þær ER EINNIG HÆGT AÐ PANTA í SÍMA 94-2253.
HVER BÓK KOSTAR KR. 750. ENGINN PÓSTKRÖFUKOSTNAÐUR

Bækur frá Máli og Menningu
Forlagsbækur
MikiÖ úrval afbókum
Barnabækur • Ástarsögur • Unglingabækur • Ævisögur • Leikrit • Ljóð
Listagili • Sími 96-26345
Opið á laugardögum í desember
Opið á verslunartíma fyrir jól