Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.1994, Blaðsíða 19

MÁNUDAGUR 21. NÓVEMBER 1994
19
Meiming
Erfiðir tímar
Sagan Meira vit er þriðja bók
Þorsteins Marelssonar um ung-
linginn Þránd Hrein eða Tandur-
hrein eins og vinur hans kallar
hann. Þrándur er kominn heim og
er að byrja í Fjölbrautaskóla eftir
sumarvinnuna austur á fjörðum
þar sem kærastan hans býr. Það
ríkir mikiö upplausnarástand í lífi
hans þar sem foreldrar hans eru
að skilja og kærastan að flytja til
Danmerkur. Þrándur er í háífgerðu
rusli yfir þessum ósköpum og svo
kvíðir hann því að byrja í nýjum
skóla, ekki síst busavígslunni. Það
kemur fljótt í ljós að hann á ekki
mikla samleið með skólafélögum
sínum þar sem hann hlustar frekar
á djass heldur en popp eða rokk og
hans helstu fyrirmyndir eru Fjöln-
ismenn með Jónas í broddi fylking-
ai. Hann skrifar ljóð og dreymir
um að verða þekkt skáld en lífið
er ekki einfalt og vandamálin mörg
og mismunandi eins og Þrándur
fær að reyna.
Höfundi tekst að draga upp mjög sannfærandi mynd af dæmigerðum
sjálfhverfum unglingi sem telur aö allt snúist um hann. Fyrstu persónu
sögumaðurinn kemur þessu vel til skila þar sem lesandi dvelur löngum
í hugarheimi Þrándar. Ég verð að segja eins og er að oft kannaðist mað-
ur við ruglingslegan hugsanaganginn sem einkennir þetta æviskeið.
Þrándur er uppfuliur af þeim ranghugmyndum sem eru svo áberandi hjá
unghngum og byggjast á lélégri sjálfsímynd. Til að koma þeim skilaboðum
til lesenda að þetta sé ekki rétt notar höfundur ýkjur og kímni. Þannig
verða ýkt viðbrögð Þrándar við orðum og gerðum sinna nánustu bara
fyndin.
Meira vit er í rauninni þroskasaga Þrándar því við fylgjumst með hon-
um í gegnum erfitt tímabil í lífinu sem einkennist af rótleysi og óvissu.
Þrátt fyrir að vandamálin séu stór er þó alltaf stutt í húmorinn og frásögn-
in einkennist af léttleika. Atburðarásin er nokkuð hröð og spennandi og
höfundi tekst að halda dampinum allan tímann. Þorsteinn fellur ekki í
þá gryfju að hafa lausnir of einfaldar þannig að sagan verður sannfær-
andi og heilsteypt.
Þrátt fyrir að raunsæið ráði ríkjum í íslenskum unglingabókum hafa
fáir höfundar tekið á því stóra vandamáli barna og unglinga sem skilnað-
ur foreldra er. Þessi bók Þorsteins er virðingarverð tilraun til aö fylla upp
í þetta tómarúm og hann kemur efnivið sínum vel til skila.
Þorsteinn Marelsson
Meira vit
Mál og menning 1994
Bókmermtir
Oddný Árnadóttir
Svava Jakobsdóttir.
Sögur Svövu
Jakobsdóttur
Öllum áður útgefnum smásögum
og skáldsögum Svövu Jakobsdótt-
ur hefur nú verið safnað saman í
eina bók.
Svava kvaddi sér fyrst hljóðs með
smásagnasafninu Tólf konur árið
1965, þótt áður hafi birst eftir hana
smásögur í tímariti. Tveimur árum
síðar kom nýtt safn smásagna,
Veizla undir grjótvegg. Fyrsta
skáldsagan birtist árið 1969 og vakti
verulega athygli; það var Leigjand-
inn sem margir litu á sem eins kon-
ar táknsögu um áhrif Bandaríkja-
manna hér á landi með komu hers-
ins.
Síðan varð langt hlé. Næsta smá-
sagnasafn, Gefið hvort öðru ...,
var ekki gefið út fyrr en árið 1982.
Fimm árum síðar birtist ný skáld-
saga, Gunnlaðar saga. Síðasta smá-
,sagnasafnið, Undir Eldfjalli, kom svo tveimur árum seinna, 1989.
Eins og þetta yfirlit ber með sér spanna sögurnar í þessari „stórbók"
tæpan aldarfjórðung í lífi Svövu Jakobsdóttur sem sinnti einnig á þessu
tímabili ýmsum öðrum störfum; sat meðal annars á Alþingi íslendinga
um árabil og samdi nokkur leikrit. Þar ber sérstaklega að nefna: Hvað er
í blýhólknum? sem var frumsýnt árið 1970 og Lokaæfing frá árinu 1983.
Þessi verk Svövu eiga það öll sameiginlegt að lýsa með einum eða öðr-
um hætti ófullnægjandi veröld íslenskra kvenna í nútímanum. Margar
sögumar gerast á þeim tíma þegar æðsta markmið ungra hjóna var að
fara aö byggja sér hús, án þess að eiga fyrir því. Veraldlegt umhverfi
þeirra kvenna sem Svava skrifar um einkennist því gjarnan af húsum í
smíðum - húsum þar sem hamingjan á að vera, en er ekki.
Svava blandar oft saman með frumlegum hætti nákvæmum lýsingum
á hversdagslegu umhverfi og óvenjulegum atburöum sem stundum minna
gjarnan á hugmyndaheim leikskálda fáránleikans. Með þessu móti nær
hún oft afar sterkum áhrifum í sögum sínum. Ekki síst í Leigjandanum
sem stenst afbragðsvel tímans tönn og er enn sem fyrr snjallasta og eftir-
minnilegasta saga skáldkonunnar - þrátt fyrir styrk Gunnlaðar sögu.
Það er vel staðið að þessari „stórbók". Soffia Auður Birgisdóttir hefur
séð um útgáfuna og ritar formála þar sem m.a. er fjallaö um samhengið
í skáldskap Svövu Jakobsdóttur.
TÓLF KONUR. VEIZLA UNDIR GRJÓTVEGG. LEIGJANDINN. GEFIÐ HVORT
ÖÐRU .. . GUNNLAÐAR SAGA. UNDIR ELDFJALLI. (677 bls.)
Höfundur: Svava Jakobsdóttir.
Foriagið, 1994.
Bókmermtir
Elías Snæland Jónsson
ALLT fyrir
GLUGGANN
úrval, gæði, þjónusta
-gardínubrautir
eftir máli með úrvali af
köppum í mörgum litum.
Ömmustangir, þrýsti-
stangir, gormar o.fl.
Sendum í póstkröfu um
land allt.

Síðumúla 32 - Reykjavík
Sími: 31870 - 688770
Álnabær Keflavík
Gluggatjaldaþjónustan Akureyri
Lækjarkot Hafnarfirði
Báran Grindavík
S.G. Búðin Selfossi
Stoö Þorlákshöfn
Brimnes Vestmannaeyjum
Saumahornið Höfn
Skagfirðingabúð Sauðárkróki
Torgið Siglufirði
Húsgagnaloftið ísafirði
Litabúðin Ólafsvík
Málningarbúðin Akranesi
Slys gera ekki
boð á undan sér!
OKUM EINS
OG MENN'