Þjóðviljinn - 10.05.1953, Blaðsíða 4

'á) — JÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 10. maí 1953
Helgi J. Halldórsson:
Fundur á mánudagskvöld
Það mun vart orka tvímælis
að starfsemi Slysaivarnafélags
íslands varðar hvern einasta
íslendinig. Hlutverk þess er að
forða slysum á sjó oí? landi og
bjarga úr bráðum voða. Enginn
veit íhvenær hann eða hans
nánustu verða hjálparþurfi.
Meginstarf Slysavarnafélagsins
ar að koma í veig fyrir sjóslys,
og þar eiiga allir íslendingar ó-
skilið mál. I>ó að sjómennimir
séu sérsfcök stétt er starf þeirra
svo nátengt sfcarfi annarra
'stétta, að þar verður ekki á
milli greint. Þeir draga þá
björg í íslenzkt þjóðanbú, sem
gerir kieift að lifa hér menn-
ingarlífi. Það er þess vegna
beinlínis hagsmunamál hvers
einasta fslendings, að starfsskil-
yrði sjémanna séu sem örugg-
ust. íslendingar eru auk þess
svo fámenn þjóð, að það ætti
að vera metnaðarmál hverjum
íslendingi, að ekkert mannslíf
glatist, sem haagt er iað bjarga,
ekki sízt þegar það byggir
hraustan líkama. Tæknin er
orðin 'slík, að með góðum út-
búnaði -fiskiski-pa, gætinni sjó-
sókn og öruiggum slysavörnum
við strendur landsins eiga menn
ekki að vera í meiri lífshæfctu
á sjó en Jandi. Slysiavarnafélag
íslands sér um mikilvægasta
þáttinn, sjálfar slysavarnirnar.
Það hefur unnið óhemju-far-
sælt þjóðnytjastarf og hlotið
almenna viðurkenningu bæði
hér á landi og erlendis. En
starfsemi þess er fjárfrek og
verður því aðeins innt af hendi
á viðhlítandi hátt í framtíðinni
að íslendimgar geri sér ljóst, að
þeir eiga hér allir hlut að máli
án undantekninga.
Lokadagurinn 11. maí er aðal
söfnunardagur Slysavarnafélags
íslands, og gangast þá deildir
félagsins fyrir merkjasölu, hver
á sínum stað til ágóða fyrir
slysavarnastarfsemina. Hér í
Reykjavík er það Slysavarna-
deildin Ingólfur, sem hefur for-
göngu um merkjasölu og fjár-
öflun þennan dag. Það fé sem
Ingólfur safnar rennur til aðal-
stjórnar Slysavamafélags ís-
lands, eins og það einnig gerir
frá öðrum deildum félagsins
annars staðar á landinu, en
aðalstjómin ráðstafar svo því,
sem inn kemur, þangað sem
þörfin er mest hverju sinni.
Þess vegna munu allir bregðast
vel við fjársöfnun Slysavarna-
félagsins á morgun, minnugir
þess, að sameiginlegt átak sigr-
ar hverja'þraut.
Slysavarnafélag íslands er
sjálfu þjóðfélaginu næst félag
tallra landsmanna, þar sem 5.
hver íslendingur er innritaður
í einhverja af hinum 197 deild-
um, sem mynda Slysavamafé-
lag íslands. Öll starfsemi Slysa-
vamafélags íslands og félags-
deilda þess hefur beinzt að því
er má verða til vamar slysum
og safna fé til kaupa á slysa-
vamatækjum og til ýmissa
framkvæmda varðandi slysa-
varnir og björgunarstarfsemi.
Það sem' áunnizt hefur í þess-
ari viðleitni fyrir bættu öryggi
og til varnar slysum frá því
Slysavarnafélag íslands tók til
starfa er hreint ekki svo lítið,
og það er þess vert, að fólk
festi sér í minni það helzta.
Látum hugann reika 25 ár aft-
ur í tímann. Þá voru engar
björgunarstöðvar :tíl við strend-
ur landsins. Nú mynda þær
hringi kringum landið.
Þá voru engin tök á að ná
sambandí við strönduð skip. NÚ
enu 63 línubyssur og fluglínu-
tæki í vörzlum björgunarsveita
víðsveigar á landinu. Þá voru
engin björgunartæki til á
bryiggjum. NÚ eru afbragðs-
®óðir björgunarhripgir, f rá,
Slysavamafélaginu til á næst-
. um því hverri einustu bryggju
á landinu.
Þá voru engin skipbrots-
mann'askýli til. NÚ em þau 26
á eyðisöndum og í óbyiggðum
útkjálkum landsins.
Þá vom engin björgunarskip,
sem fyligdu bátaflotanum við
veiðar. NÚ eru þær ,,María Jú-
lía“ og ,,Sæbjörg“ að starfi aht
árið og fylgja fiskiflotanum á
vertíðum.
Þá var ekk; hægt að snúa
sér til neins ákveðins aðila, ef
óttast var um afdrif skipa eða
ef menn töpuðust ó landi. NÚ
sinnir Slysavarnafélagið öllum
slíkum beiðnum og nýtur starfs
sjálfboðaliða og notkunar ör-
yiggistækja sinna til að láta
hjálp í té.
Þá voru lítil samtök til varn-
ar slysum, en nú eru haldin
ótal námskeið um vamir gegn
slysum og viðvörunaporð kveða
stöðugt við.
Þetta og ótal margt annað
iber að þakka forgöngu Slysa-
varnafélagsins og svo hinum
sérstaka áhuga og fórnfýsi al-
mennings Slysavarnafélaginu til
handa. Góðir samborgarar! Enn
er til yðar leitað um þessi ver-
tíðarlok, og vér vitum, að þér
bregðizt ekki trausti voru.
Þó mikið hafi áunnizt og
mörgu góðu hafi verið til leið-
ar komið í slysavarnamálum, þá
mun fljótt hraka, ef sókninni
verður ekki haldið við. Það er
ekki einungis, að stöðugt átak
og fjármagn þarf til að við-
halda tækjum félagsins og end-
urnýja þau, heldur þarf og að
mæta nýjum og vaxandi við-
fangsefnum nærri daglega.
Stærstu átök framundan eru:
nýtt myndarlagt björgunarskip
.fyrir Norðlendingafjórðung, ný
og fullkomin björgunar- og
sjúkraflugvél, söfnun fyrir nýj-
um tojörgunarbát við Faxaflóa
í stað björgunarbátsins Þor-
isteins til eftirlits og aðstoðar
fyrir siaukna smáhó taútgerð
ihér, fé til að reisa fleiri radíó-
miðunarstöðvar og til að kaupa
fullkomnari útbúnað fyrir björg
.unarsveitimar og svo margt
annað.
Reykvíkingar! Slysavarna-
deildin ,'iIngólfUr“1. sem nú; leit-
ar til ykkar í nafni Slysavarna-
félagsins þaklcar ýður marg-
víslégan stuðning á undanförn-
um árum og heitir nú enn á
ykkur til hjólpar og til varnar
slysum. Við ó'köllum alla okkar
félaga og velunnara, konur sem
karla, að styðja og styrkja
þessi mál með ráðum og dáð
og þá sérstaklega með því að
kaupa merki dagsins og með
því að innrita sig í félagið til
virkrar þátttöku í starfi, sem
er þarft og göfgandi í alla
staði.
Nærri daglega erum við minnt
á slysin og að leitað er til
Slysavamafélagsins, sem telur
það skyldu sína að gera allt,
sem í þess valdi stendur til að
veita aðstoð og hjálp.
Reykvíkingar! Takið vel á
móti hinum hvítklæddu sendi-
boðum slysavamadeildarinnar
á merkjasöludaginn. Lótíð þá
Svo sem lesendum Þjóðvilj-
ans er kunmugt fengu starfs-
stúlkur á spítölum því til leið-
ar komið með samtökum að
fæðishækkun sú, er ákveðin
var um á.l; áramót var'felld úr
gildi og endurgreidd.
Hins vegar þverskallaðist
stjórn Ríkissp’tklanna við að
uppfylla samningslegan rétt
stúlkoanna á Kleppi til að fá
keyptar, eftir ósk og aðstæðum,
einstakar máltíðir, svo að fé-
lagið sá sér ekki annað vænna
en að leita réttar síns fyrir
viðkomandi dómstóli, félags-
dómi. — Var þetta ekki nema
sjálfsagður hlutur, því réttur
stúlknanna samkv. 3. grein
kjarasamningsins er augljós
og ekki tjáir að láta atvinnu-
rekendur komast upp með að
þverbrjóta gerða samninga fyr-
ir augum verkalýðssamtakanna,
án þess að hafzt sé að.
Hins vegar er ekki enn lióst
hvað meint er með uppsögn
samninganna, því það hefur
ekki enn lcomið fyrir félags-
fund, og má það undarlegt
kallast.
Eins og lcunnugt er baúð
,stjórn spítalanna samkomulag
,í sambandi við ágreiningimn á
Klepþi á þessa leið: 1. Stúlkui*
í hálfafæði skyldu fá það
ekki synjandi frá ykkur fara.
Látið fræðsluerindin og glugga
sýningarnar vekja eftirtekt
yðar og umhugsun um slvsa-
varnamálin.
Þótt okkur geti brostið mátt
til að ráða við verstu hamfarir
náttúrunnar, megum við aldrei
bregðast því, að við gerum ekki
ávallt það, sem er á okkar
valdi til að firra slysum og
vandræðum.
Slysavarnadeildin „Ingólfur"
í Reykjavik er 11 ára. Þessi
deild var á sínum tíma stofhuð
upp úr hinni svoköiluðu aðal-
deild félágsins í Reykjavílc, og
í henni eru flestir stofnendur
félagsins. í deildinni er,u ú 1900
félagar auk ævifélaga. í hlut-
fall; við íbúatölu höfuðborgar-
ipnar þyrftu félagarnir að vera
miklu fleiri. Aðalstarf- Ingólfs
er auðvitað fjáröflun fyrir
Slysavarnafélagið og ýmisleg
forganga ! slysavarnamálum
Framhald á 9. síðu
keypt á 40% af verði fasta-
fæðisins (án skýringa á þvi
hvað teljast skyldi hálft fæði
i framkvæmd) 2. Verð stykkja
þvottar skyidi vera 45 krónur
á mánuði miðað við 45 stykki
sem hámark og kr. 1.10 á st.
þar fram yfir. 3. Stúllcur í
fastafæði skyldu fá endurgreidd
ar máltíðir sem niðoir féllu
vegna fjarveru, eftir sérstakri
reglu.
Þessir kostir skyldu þó vera
því skilyrði butidnir að réttur
sá til að velja og hafna sem
stúlkum er tryggöur með
þriðju gr. kjarasamningsins,
skyldi falla úr gildi. Méð öðr-
um orðum: Starfsstúlkur á
spítölum skyldu ekki lengur
vera frjálsar að því að velja
um livort þær keyptu íæði lijá
atvinnurekendanum eða ekki,
hvort þær (keyptu einstakar
máltíðir, væru í hálfu fæði seni
kallað er eða fastafæði svo
sem tíðkast hefur til þessa.
Stúlkurnar skyldu framvegis
vera skuldbundnar til að Icaupa
fastafæði hjá atvinnurekandaiu
um, hvað sem það kostaði og
hvernig sem á stæði.
Við athugun slcilur hver
skynbær manneskja að þettá
tilboð atvinnurekandans með
slíkum skilyrðum var hrekkja-
bragð, sem leitt hefði af sér
hinn mesta skaða fyrir starfs-
stúlkurnar, ef tekizt hefði.
Um uppsögn samninganna vil
ég segja þetta: Vaki það fyrir
þeim, sem hér eiga hiút að
máli, að knýja fram sáttatil-
boð félagsstjórnarinnar til at-
vinnurekenda nú á dögunum, þá
vi] ég benda á það, að slikt
samkomulag gat ekki á neinn
hátt farið í bág við samninga
félagsins og þurfti því eklci
meinnar uppsagnar við af þeim
ástæðum. — En úr því upp-
sögnin er orðin staðreynd þá er
eklci um annað að gera fyrir
stúlkurnar en að standa sem
einn maður vörð um serhvérti
ávinning, sem fengizt hefur
fram í. samningum, —• og í þvi
sambandi vil ég sérstaklega á-
minna stúlkurnar urn að standa
vörð um hin áskildu réttindi
sin í 3. grein kjarasamningsins,
því þau eru eínn verðmætasti
þáttur samninganna, enda eitt
aðal skotmark atvinnurekend-
anna. — Starfsstúlka.
Rússlandsgrýlan í smærri og stærri mynd
Úr sögu „litla lalla''
HERÚLFAR skrifar: „Einu sinni
var Lárus Jóhannesson „litli
lalli“. Þá tók hann si,g til og
bar. vonda hluti á fyrirtæki
Halligríms Kristinssonar. Það
fyrirtæki var ,Rússland‘ íhalds-
ins í þá daga, óskaplega vont
fyrirtæki, rænd.í verzlunararði,
kúgaði viðskiptamenn; og svo
var á Lárusi að skilja, að auk
þess væ.ri Hallgrímur fingra-
.angur. — Fyrirtækið var hins-
vegar rekið af hugsjónamönn-
um, sem ekki vildu láta ræna
fólkið verzlunararði né kúga
viðskiptamenn, og því síður
‘hafai fingralanga forstjóra.
Þefcta var sannleikurinn ium
fyrirtæki Hallgrímis Kristins-
sonar. — Lárus Jóhannesson
fór illa út úr skiptum sínum
við hugsjónamennina, og það
svo, að aldrei hefur síðan hann
verið nema „litli lalli“. Nú
iþykist litli lalli orðinn eigi
lítill fyrir sér. Nú ber hann
stórsakir og svívirðingar á
þjóð, sem hann hefur aldrei
viljað neitt vita um, fjarlæga
þjóð, sem íslendingum virðist
koma lítið við að svívirða, því
aldrai hefur þessi þjóð svo
mikið sem blakað við þeirra
minnsta ibarni frá upphafi þjóð
ríkis á íslandi. En þessi þjóð
lifir í anda hugsjónamanna,
sem ekki vilja láta íhaldsmenn
ræna, kúga og stela í þjóðfé-
'laginu. Þar liggur Lárusar-
hundur.inn grafinn. Lárus hef-
ur ekkent læ.rt af Hallgríms-
hýðingunni, því þetta tilfelli —
um að svívirða Rússa — fékk
'þann af því, að honum var
sýhd sú virðing að bjóða hon-
um að vera með í hópi þeirra
manna á íslandi, sem mótmælir
því, að núverandi íhaldsmenn
í stjórn iandsins hervæði æsk-
una fyrir Bandaríkjamenn til
þess að skjóta þá þjóð, sem
íaldyei hefur gert íslendingum
mein.
Nú s'kilur Lárus það, hvað
!hann vantaðii í baráttunni við
fysirtæjci- ..Hallgrínis Kristins-
sonar. /Það 'var hér. ..þá hefði
,Rússland‘ íhaldsins á íslandi
'loti!ð iægra' haldi fyrir hinum
frsega ' herforingja, og Lárus
héfði aldrei orðið 1101' lalli. En
grejnar Lárusar bæði fvrr og
síðar skýra.það vel, hvað um
er að vera. íhaldið á Islandi
'ska'Ifý.fyrír fyrirtæki Halligríms
Kristinssonar, en nú slcelfur
íhaldið um ,allan heim fyrir
fyrirtæki Rússa — að láta
íhaldsmenn lifa eins og aðra
menn. Við þessu er ekki nema
eifct ráð. Það er her, — en þá
höfðu hugsjónamennirnir sama
ráð og stofnuðu her. Síðan eru
íhaldsmenn ráðalausir, cg þess
vegna er -litli lalli farinn að
skrifa. Því íhaldsmbnn hræð-
ast ekkert jafnmikíð cg vera
herdrepnir, en svo /er riú að
■sjá sem um allan heim sé ó-
mögulegt orðið að láta íhalds-
,her siigra.
Þetta hefði Lárus átt að læra
strax af slúðr.i sinu um Hall-
'grim Kristinsson. Þá hefði
hann ekki farið að segia Rúss-
um stríð á hendur til þess að
verða að athlægi og valda ó-
þægilegum upprifjunum um
lítið gefinn og lítið siðaðan
strák, sem réðist dólgslega að
einum siðbezta og göfugasta
íslendingi vorra daga. — Her-
úlfar.“
..
'ÍRÚniBT, :